Ísafold - 21.03.1879, Blaðsíða 3

27
ur orð nje annað ágæti við stjórnina
og ríkisþingmenn til þess að aptra þvi,
að verzlunarlögin 15. apr. 1854 næðu
lagagildi, og fengu bæði Bardenfleth
og Örsted í fylgi tneð sjer. En — það
er ekki ómerkilegt, að danskur skipa-
afgreiðslumaður og danskur kaupmað-
ur, sem jafnframt voru þingmenn (Kirck
og Alfred Hage) reyndust þeim örðug-
astir ljáir í þúfu. Líka aðferð sjáum
vjer að enn þá á við að hafa; eigandi
Knudtzons verzlananna liggur i eyrun-
um bæði á stjórninni og dönskum þing-
mönnum; en, hvað hefir hann að lok-
unum upp úr því? Nær væri honum
að ganga á undan öðrum kaupmönn-
um, sem hjer verzla, með góðu eptir-
dæmi, flytja inn vandaðar og nægar
nauðsynjavörur, minna kram og meiri
peninga, en tvístra ekki efnum sínum
með því að senda hingað til landsins
allar upphugsanlegar tegundir af dóti
og rusli, sem opt liggur árum saman
óselt hjá honum eins og öðrum, bó
það seljist sjálfsagt vel, sem selzt, af-
nema alla salteinokun og hlýða lögun-
um, heldur en andæfa gegn þeim, o.s.
frv. — þ>ví næst tölum vjer til lands-
búa. það er að miklu undir þeim sjálf-
um komið, að verzlunin taki aðra og
betri stefnu; þeim er innan handar að
taka sem minnst lán, kaupa sem minnst-
an óþarfa, en vera þeim mun skilvís-
ari; þeim er með samlyndi og samtök-
um innan handar að fá atkvæði með
um verðlag á innlendum aurum; þeim
er með samlyndi og samtökum innan
handar að panta nauðsynjar sínar frá
útlöndum við sanngjörnu verði. Lög-
gjafarvaldsins er, með hentugum lög-
um að styðja að þvi, að verzlunin verði
innlend, hlynna méð öllu móti að kaup-
skap þeirra, sem hjer eru búsettir, sem
sanna bólfestu hafa í landinu, hverrar
þjóðar sem eru, danskir eða íslenzkir,
norskir eða enskir, en gjöra hinum |
erfiðara fyrir, sem taka oss nýlendutaki,
eyða verzlunararðinum erlendis; verð-
um vjer að reyna að verjast tárum, þó
þeir, eins og sjálfir þeir og hin íslenzka
stjórnardeild fyrir þeirra hönd hótar
oss, hætti hjer allri verzlun. Kyhn hót-
aði því líka, en sat kyrr. Enn fremur
er það umboðsvaldsins, að framfylgja
lögunum; þó rentukammerbrjef 6. maí
1793, um skyldu kaupmanna að flytja
nægilega peninga til landsins, kunni að
vera fallið í gleymsku og dá, þá eru
lög 1. desbr. 1865, um verzlunarvogirn-
ar, og 14. desbr. 1877, um að vega
korn og kol ekki svo gömul eða úrelt,
að yfirvöldin geti ekki munað eptir
þeim. Loksins er oss innan handar, ef
vjer viljum alvarlega sjálfir, að vinna
varning vorn að miklu leyti í landinu
sjálfu, og selja ekki tóma hrávöru, held-
ur jafnframt vinnu vora og viðburði.
þetta er sú stefna, sem vjer framfylgj-
um, en ekki sú að vekja ríg og úlfúð.
Rígurinn við kaupmenn er helzt til
mikill á undan, og honum er einmitt
óskilvísin og óvöruvendnin af hálfu
landsmanna með fram að kenna, þvi
margir landsbúar álíta allt „nógu gott
handa kaupmanninum“. Vor stefna er
öllu fremur sú, að afmá ríginn, með
því að afmá þá galla á verzluninni, sem
rígurinn er sprottinn af. þ>að lýsir fá-
vizku, og þeirri upptektasemi, sem fá-
vizkunni jafnan fylgir, að leggja alla
aðfindni út sem óvild. þ>á væri ekki
annað fyrir, en lofa allt, hversu íjar-
stætt sem það er; en aldrei var þ>ór-
arinn „loftunga“ talinn með beztu
skáldum.
í 5. tölublaði VI. árg. ísafoldar,
er í niðurlagi greinar „austanvjeranna“
sagt, að naumast verði hinni erlendu
stjórn kennt um, þótt brjef frá útlönd-
um, er eiga að fara til austurlandsins,
sjeu send til Reykjavíkur, og til að
koma í veg fyrir þetta, stingur höfund-
urinn upp á því, að láta póstafgreiðslu-
manninn á þeim stað, sem skipið kem-
ur fyrst á hjer við land, lesa bijefin
í sundur. Af því að höf. virðist ekki
að hafa sem rjettasta hugmynd um
póstafgreiðslu, þar sem hann ímyndar
sjer að brjefin fyrst sjeu lesin sundur i
Reykjavík, þá skal jeg leyfa mjer að
skýra þetta atriði fyrir honum.
Að bijef þau, sem koma hingað
til landsins frá Kaupmannahöfn, sjeu
fyrst lesin sundur hjer í Reykjavík, er
misskilningur. þ>að er gjört i Kaup-
mannahöfn, og sjálfsagt eptir beztu
þekkingu póstafgreiðslumanna þar, og
svo hverri póststöð, er skipið á að
koma við á, sent það, sem þeir álíta að
þangað eigi að fara, í forsigluðum um-
búðum, en af því útlit er fyrir að hinir
dönsku póstþjónar sjeu ekki eins kunn-
ugir hinni íslenzku landafræði, sem
æskilegt væri, þá láta þeir fjölda af
brjefum, sem ættu að sendast á aðra
póstafgreiðslustaði, saman við Reykja-
víkurbrjefin, sem þeir svo ganga þann-
ig frá, að óviðkomandi menn geti ekki
komizt að þeim. þ>etta er gjört án til-
hlutunar frá hálfu hinnar íslenzku póst-
stjórnar.
Eina ráðið til að afstýra þessari ó-
reglu, sem opt getur valdið skaða og
óþægilegleikum, er, að mínu áliti, það,
að einhver íslendingur væri fenginn til
að vera á pósthúsi því í Kaupmanna-
höfn, er mest fjallar um brjef þau, er
til íslands eiga að fara, og ætti lands-
höfðinginn að stinga upp á þessu við
hina dönsku póststjóm, eða þá að hún
á einhvern hátt sjái um að óregla þessi
leggist niður.
Hvað viðvíkur uppástungu „austan-
vjeranna“ um, að póstafgreiðslumaður sá,
er fyrstur tekur við skipinu, lesi brjefin
sundur, þágetjeg frætt þá um, að hver
ætt1. Eru margir merkir menn afhon-
um komnir, bæði innanlands og utan ;
t. d. hinir lærðu feðgar Skúli rektor
Thorlacius og Börge háskólakennari
Thorlacius. Af nú lifandi íslendingum
eru þrír prestar af honum komnir, sem
sje, síra Sigurður B. Sivertsen á Utskál-
um, síra Stefán Thórarensen á Kálfa-
tjöm og síra ísleifur Gíslason á Kirkju-
bæ. Frá systkinum Gísla er einnig
mikil ætt komin. Frá Jórunni systur
hans Magnúsdóttur áttu þau bæði hjón
Hannes biskup Finnsson og frú Val-
gerður kona hans kyn sitt að rekja,
einnig Magnús amtmaður Gíslason og
hans ættmenn. Hafa þeir Magnúslög-
maður Bjarnarson og Ámi sýslumaður
') f'að er merkilegt, að röð þeirra ættmanna, sem
bjiiggu á Hlíðarenda, og áttu það höfðingjasetur,
slitnaði aldrei, svo ekki væri þar búandi sonur
eða dóttir, frá Arna Gíslssyui eða jafnvel Vig-
fúsi hirðstjóra Erlendssyni allt til' Jórunnar Sig-
urðardóttur landþingisskrifara, sem fyrst var gipt
Einari bræðrungi sinum Brynjólfssyni frá Hjálm-
holti, en vjek þaðan, er hún giptist prófasti síra
Gísla i Odda; enda er Hlíðarendatorfan enn þá
i ættinni.
Gíslason á Hlíðarenda, föðurfaðir Gróu
Gísladóttur konu þ>orleifs sýslumanns
Magnússonar orðið einir þeir kynsæl-
ustu menn á sinni öld.
s.
Brjcf frá Magnúsi amtmanni Gíslasyni
til Skúla fógeta Magnússonar.
(Að líkindum frá árinu 1760).
„Veleðla, hávísi, háttvirðandi, elsku-
legi herra landfógeti! —
Nú formerki eg, að kemur að gátu
minni í fyrra, að einhver vel intentio-
neret fyrir landsins, en ei einasta sínu
gagni yrði, meðan Rupturerne væm ei
að fullu slökktar, í Kaupinhafn til stað-
ar að vera. Eins lítið sem þeir, er ald-
rei hafa Kaupinhafn sjeð hjeðan frá
landi, kunna að innbirla sjer, hver og
hvílík hún sje, eins lítið kunna menn
að vænta, að framandi, sem aldrei hafa
sjeð ísland, innbirli sjer til fulls þess á-
sigkomulag. Ekkert kvíðijeg fýrir inn-
rjettinganna framgangi, þó ei fáist pen-
ingar í ár. Lofaður veri góður Guð, að
nú er árið gott; ull kann væntast, og
matur nógur handa fólkinu 1 landinu,
þó engin sigling kæmi. Núríðurásam-
heldi og einlægum vilja innbyggjaranna
og Interessentanna að sjá sitt eigið gagn.
Kaupmenn kaupi alla ull, sem fá fyrir
Interessentskabet. Caution farfyrir, er
jeg reiðubúinn og í standi til nð stilla.
Guð forbjóði, að við ei gjörum vort
bezta, þar landsins faðir bæði vill og
kann að hjálpa. Blífum við hans vel-
þóknan, svo gengur allt vel. Nú skrifa
jeg af ívmgu en þó einlægu geði. Aut
nunc aut nunquam! Coujonerist inn-
rjettingarnar nú, koma þær aldrei á fót.
jað má ei vera, það stríðir bæði á móti
Guðs og kongsins vilja. Við pcer inten-
derast ekki annað, en að hafa meira
gagn aflandsins eigin producter en hing-
að til, hvað öll lönd, nema ísland, hafa
iagttekið. O, pví skyldi jeg ekki ganga
á undan öðrum til góðrar eptirbreytni?
Fari eitt hundrað hundraða af mínu
jarðagóssi, sem pað vill, til peirra upp-
komstar. Guð hefir gefið mjer pað, án
alls okurs eða mútna, má ske til peirra
uppkomstar. Hans vegir eru órannsak-