Ísafold - 30.07.1880, Side 3

75
V, en ætti helzt að vera eins og hinir.
Hann á að flytja vatnið milli hinna
skurðanna, því vatnið er -of lengi að
seitla yfir engið til neðstu skurðanna,
og tapar þar að auki krapti a leiðinni,
svo þar af leiddi að neðri partur engis-
ins mundi spretta ver en hinn efri. Til
að sporna við misvexti, eru skornir stórir
skurðir í neðra parti engisins, svovatnið
geti í þeim náð aptur krapti sínum.
3. Beðaveiting er við höfð þar, sem
hinar áður nefndu verða eigi hafðar
sökum hallaleysis; því þær verða. eigi
hafðar, þar sem hallinn er minni en 1
fet á 100 fetum. Beðin eru höfð ávöl
með lárjettum skurðum eptir hryggn-
um, en gæta skal þess, að vatnið renni
alstaðar jafnt út yfir barma skurðar-
ins yfir allt beðið. Halli beðinu of mik-
ið, setur maður stýflur í skurðinn, og
verður hann með því jafnfullur. Milli
beðanna skal rista skurð til að færa
vatnið af enginu. Bezti halli á hliðum
beðanna er 1 fet á 50, en má vera
minni; beðin sjeu 30—50 feta breið.
Hver aðferðin sem höfð er, skulu
skurðirnir vera 8 þuml. breiðir og 5—
7 þuml. djúpir, með lárjettum börmum;
enginn af þeim ætti að vera þrístrend-
ur nema máske flutningsskurðurinn, sem
þó ætti heldur að vera eins og hinir,
nema máske dálítið mjórri.
-— Út er komið ÁfcrliJP AF SÖUl1
ÍSLANDS eptir forkel Bjarnason prest
á Reynivöllum, sem fyrir tveim árum
síðan gaf út sögu áf siðabótinni hjer á
landi. þ>að eí hvorttveggja, að það er
vandaverk að semja. ágrip af þeirri
sögu, sem enn þá er ósamin, enda er
þessi bæklingur mjög svo ófullkominn,
og stendur hinu fyrra sagnariti höfund-
arins langt á baki, líklega af því, að
kirkjusaga Finns biskups var þar góð
undirstaða, en sá, sem ætlar sjer að
semja stærra eður minna ágrip af sögu
landsins 1 heild sinni, verður sjálfur að
safna efninu í undirstöðuna úr ýmsum
áttum. J>eir kaflar, sem mest ríður á
að fræðast um, sem sje tímabilið frá
1262 til 1786, eru magrastir, en nýjasta
sagan frá 1786 til 1874 er nákvæmust,
þótt hún þurfi þess sízt með, oghúnliggi
í rauninni of nærri, til þess að um hana
verði rjettur dómur felldur. I bókina
vantar bæði lögsögumanna, hirðstjóra,
biskupa og amtmannatal, og með því
jafnframt þær nauðsynlegu vörður, sem
varða verður með vegferð þjóðarinnar.
Yfir sum höfuðatriði, yfirvaldaskipun,
rjettarástand og verzlunarsögu landsins,
þýðingu lögþingsins við Oxará, breyt-
ingarnar á verksviði þess og margt fl.
er farið svo laust og stutt, að lítil veitist
skíma í þoku miðaldarinnar. Yfir
höfuð er apturför landsins og viðreisn
og umskipti á högum þess á ýmsum
öldum mjög lauslega rakin, og ekki
verður það með sanni sagt, að nokkur
maður geti af þessari bók fengið ljós-
ari hugmynd um lífsferil fósturjarðar-
innar, en. þá sem hver læs maður fær
af því að lesa árbækur Espólíns og
annála. Sem einn vott meðal annara
upp á það, hversu fljótt höf. fer yfir,
skal þess getið, að hann meðal lærðra
manna á öndverðri 18. öld ekki nefnir
Jón prófast Halldórsson í Hitardal, föð-
ur Finns biskups, sem einnig má með
sanni kallast faðir kyrkjusögu Finns,
því söfnum hans og annálum átti son-
urinn svo mikið að þakka. — þ>að er í
stuttu máli furða, að höf. skuli hafa
fundizt þetta ágrip boðlegt til ,,að gefa
unglingum, sem ganga eiga mennta-
veginn sýnishorn af æfiferli þjóðar vorr-
ar“ ; eða að nokkur fræðimaður hafi
álitið það þar til hæfilegt. Allflestir
unglingar, sem náð hafa fermingu, og
nokkurrar menningar hafa notið, vita
það sem í ágripinu stendur og sumir
meira. En — þótt höf. sjálfsagt hafi
haft góðan vilja til að bjóða löndum
sínum þarfa bók, þá hefir hann auð-
sjáanlega ekki haft næga meðvitund
um, hvert vandaverk hann tókst á hend-
ur, og má því ganga að því vísu, að
hann muni, þegar honum verður ljóst,
hversu þroskalítið starf hann hefir af
hendi leyst, láta sjer annt um að steypa
bækling þenna um, auka sumt og burt-
nema sumt. En til þess þarf hann að
kynna sjer margt bæði prentað og ó-
prentað, rit þeirrá P. Vídalíns, Jóns
Eiríkssonar, Arnesens o. fl., rannsaka
skjalasöfnin, handritasöfnin o. s. frv., en
að þessu er ekki hlaupið, og til þess
þarf að líkindum fleiri ár, en höf. mun
hafa brúkað mánuði til að hrista þenn-
an bækling úr erminni. Sje nokkur
rit, sem vanda verður, eigi þau að hafa
nokkra þýðingu, þá eru það sagnarit.
þ>ar mun bæði þörf á mikilli þekkingu
og miklum skarpleika, góðu yfirliti og
góðum smekk, og loksins hlýtur }>fir-
legan og ástundunin að vera mikil, ef
vel á að fara. Erágangurinn á bók-
inni frá hálfu prentsmiðjunnar er góður.
KAUPMENN vorir hafa, að minnsta kosti
sumir hverjir, í vor selt salt við lægra verði,
(4 kr. 75 a.) og sýnir það sig nú, a6 afndm
lestagjaldsins er þegar farið að hafa sínar
eðlilegu afleiðingar. Sömuleiðis hafa sumir
kaupmenn, af sömu orsök, nú á lestum sett
korn niður um 1 krónu tunnuna. þetta er
bæði sanngjarnt í sjálfu sjer og skynsamlegt
af kaupmönnum, því að öðrum kosti máttu
þeir búast við, að lestagjaldið yrði aptur á
lagt. Yfir höfuð má hvervetna ganga að því
vísu, að öll bönd, sem ljett er af verzluninni,
hljóti með tímanum að verða til þess, að
gjöra hana landsbúum hagstæðari og greið-
ari. Allir spádómar sem stefna í aðra átt,
eru byggðir á vanþekkingu á mannlegu eðli,
og þótt landsjóður af þessum orsökum missi
30000—400Ó0kr. árlega, þá er það meira en
tilvinnandi, ef landsbúar jafnframt græða
tvöfalt eða þrefalt við það.
Skemmdib á saltpiski,-—Hjer í kring um
Eaxaflóa horfir til vandræða út af skemmdum
á saltfiski. Yíða, sjer í lagi Hafnarfirði, og
fyrir sunnan Hafnarfjörð, losnar fiskurinn úr
roðinu, og er engu líkari, en hann sje soðinn
af saltbruna og sólarhita. Sumir kenna því
um, að steinolía, sem opt er flutt hjer upp í
tunnum í saltinu, hafi runnið út í saltið, aðr-
ir halda jafnvel að kalk kunni að vera í sumu
salti, en flestir—og þetta er hið sennilegasta
—kenna vor og sumárhitanum um, og þá
með fram því, að menn hafi ekki þvegið fisk-
inn nógu vandlega og goldið ekki nægilega
varhuga við, að láta fiskinn ekki liggja of
lengi móti sólu, án þess að snúa honum.
Hvernig svo sem þessu er varið, þá verða
bæði landsbúar og kaupmenn fyrir stórhalla
af þessum orsökum, og bætist þar á ofan,að
hinn skemmdi fiskur getur hvorki orðið verzl-
unarvara nje geymzt til manneldis. Yfirvald-
ið hefir fengið áskorun um, að láta rannsaka
orsakirnar til skemdanna, og er rjett að gjöra
gangskör að því; það væri mjög óheppilegt,
ef óvissa væri um það, hvað skemmdunum
veldur, og fyrir ókomna tímann nauðsynlegt,
að ganga úr skugga um það, svo eptirleiðis
geti orðið lagfæring á þessu vandræði. Sagt
er að sumum sje afli þeirra ónýtur, en marg-
ir hafa hlotið baga af. Aptur telja aðrir sig
skaðlausa og virðist þetta benda að því, að
saltinu sje ekki um að kenna, þvisamamun
saltið víðast vera.
NOKKUR ATRIÐI,
viðvíkjandi veiðiaðferð á Finnmörk.
I miðjum aprílmánuði ferðaðist jeg með
gufuskipi frá Lofoten til Finnmerkur til þess
að sjá og kynna mjer veiðiaðferð og veiðar-
færi, er brúkast þar vanalega, sem hvorki er
margbreytt nje kostnaðarsamt; jeg dvaldi
þar að eins í 3 vikur, og var í þremur fiski-
verum, nefnil. Yardö, Berlevaag, og Lökvig.
Hið svo nefnda «Loddefiske» (sem dregur
nafn loðnusýld, sem vanalega fylgir með fisk-
inum undir landið), byrjar á Finnmörk í
miðjum aprílmánuði; eru þá mest brúkuð
handfæri, færið er af sömu digurð sem mjór
lóðarás, en útbúnaður á sökkunni er á ann-
an hátt en jeg hef vanizt á Islandi. Sakkan
er gjörð af járni, 2|—3 pd. að þyngd hjer
um bil J alin að lengd og oddmynduð i neðri
enda, en að eins í efri endahennar er lykkja
(kengur), og er þar við bundin rúm. \ áln.
langur, digur járnvír, þannig, að sakkan er
föst á miðjum vírnum; við annan enda vírs-
iiis er fest sjálft handfærið í forsendu af
skinni, og við hinn endann er einnig bundin
forsenda og þar í sigurnagli, sem öngul-
taumurinn er bundinn í, sem er 1 faðmur að
lengd. Ongullinn er lítið stærri, envanalega
brúkast á handfæri, til þorskveiða hjá oss.
Til beitu brúkast að eins mjó lengja af roði,
er maður tekur af kvið fisksins, hjer um bil
2—3 þumlunga að lengd, mjórri í annan
enda, nefnil., sem skal hanga niður frá öngl-
inum, en önglinum krækt í breiðari enda
beitunnar.
þegar lygnt er, er optast fiskað við laust,
sjer í lagi þegar lítið er um fisk, en þegar
menn hitta á blett, sem fiskurinn er vel við,
kasta þeir vanalega akkeri, og sömuleiðis
þegar hvasst er, og bátiiín rekur hart.
Vanalega er keipað nokkuð hart. A þenna