Ísafold - 25.05.1881, Síða 4

44
stendur; það sje lög, er fremur en öll önnur
eyði sveitadropum erfiðismannsins, drepi
velmegunina og ali ómennskuna. |>að er
skaðlegt er í fátækralöggjöf vorri, mun án
efa það vera, að hún í raun og veru ljettir
sjálfsábyrgðarskyldunni af einstaklingnum,
en leggur hana upp á fjelagið; er slíkt eitur
í mannlegu fjelegi; það er átumein í líkamleg-
um efnum þess jafnmikið og ríkiskirkjan er
í andlegum efnum, hún sem tekur að sjer
sálarefni hins einstaka með því að áskapa
honum allt: kirkjulög, kirkjusiði, kirkju-
söngva, kirkjugjöld, kirkjugarða, kirkju-
presta, kirkjubænir, kirkjutrú, kirkjulíf og
kirkjudauða. Fátækralöggjöfin íslenzka
gengur, að minnsta kosti eins og henni er
fram fylgt, næst kirkjulögum vorum í öllu
því, er síður skyldi. Auðvitað er það, að
lög þessi ætti ekki að gjöra ógagn 1 upp-
lýstu og sannfrjálsu mannfjelagi, en svo
sem fjelag vort enn er, þá ætlum vjer eiga
hjer við það, er stundum hefir sagt verið, að
»ekki sje kominn tími til að gefa landsmönn-
um slík lög». Vjer ætlum að fátækragjaldið
hafi hækkað svo afarmjög, af því að eigi
hefir mátt gefa mönnum undir fótinn með
því að heita styrk úr almennum sjóði. Sjá-
um nú til, hve víða fátækralöggjöfin kemur
fram til spillingar. Heyrim, hvað Teitur
vinnumaður tautar við sjálfan sig : »Nú em
eg fulltíðamaður og fer að kvongast, hvað
er hver segir; tek heldur 5. partinn úr 10
hundr. koti, flyt heldur inn í sjóbúð, inn í
hestús, inn í gren, en að eiga í þessum þræl-
dómi hjá öðrum; því að — segir Teitur og
bítur á vörina—, »þegar öllu er á botninn
hvoflt, þá er það sveitin, en eg eigi, er á-
byrgist». það er þannig fátækralöggjöfin,
er eyðir vinnuhjúastjettina, og gjörir hjúin
bóndanum bæði fá, ljeleg og dýr. það er fá-
tækralöggjöfin, er veldur útstykkingu og eyð-
ingu jarða, og stendur þannig landbimaðinum
mjög fyrirþrifum. f>að er fátækralöggjöfin,
er veldur því, að fólk flykkist í verstöðvarn-
ar, og hfir þar í eymd og elur börn upp við
skrælingjalíf. f>að er fátækralöggjöfin, er
íþyngir húsi ekkjunnar og hins föðurlausa,
er leggur dugnað og dyggð, ráðdeild ogspar-
semi í einelti. f>að er fátækralöggjöfin, er
veldur vastri og snúningum, erfiðismunum
og áhyggjum í sveitum, freistar til tíundar-
svika og annara ólaga og kennir sveitar-
stjórum hnýsni. f>að er fátækralöggjöfin, er
elur fátæktina mest og bezt. f>að er hún
enn fremur, er veldur hrakningum mæðra
og barna, og kæfir meðaumkvunina í brjóst-
um manna og gjörir mönnum leitt að hlýða
á kveinstafi þurfamanna. f>vl að það er
hún, fátækralöggjöfin, er—að minnsta kosti
verður það svo í framkvæmdinni — greinir
eigi gott frá illu, greinir eigi sannan þurfa-
mann frá ósönnum, gjörir eigi mun á heilsu
og vanheilsu, nje á ráðdeild og ráðleysu, nje
á viti og vitleysu. »Sá sem ekki getur sjeð
fyrir sjer og sínum« o. s. frv. segir stjórnar-
skráin. Bn hve nær verður staðhæft, að
fullhraustur maður geti eigi ? Hvað er það
sem hann getur eigi, ef hann — vill ? Yæri
eigi nær að kosta kapps um, að auka ein-
staklingnum krapt bæði innra og ytra með
góðu uppeldi og þarfri tilsögn og fagurri
frelsisgjöf og fullri sjálfsábyrgð, en að þeyta
lúður rangsnúinna brjóstgæða frammi fyrir
hálfvilltum lýð og segja: Jafnskjótt og þið
getið eigi (= látið svo sýnast sem þið getið
eigi) sjeð fyrir jTkkur sjálfir, skuluð þið fá
laun af almannafje.
Hyað hefir nú alþingi vort gjört, til að
afstýra tjóni af lögum þessum ? Fyrir eina
tíð eyddi það tíma sínum til að ræða um
öreigagiptingar, er nokkrir vildu banna; en
síðan fjell mál það niður, sem við var að
búast. I annað skipti vildi það taka 1
strenginn með lögum um lausamenn og hús-
menn (26. maí 1863). Með þeim lögum
mun hafa átt að birgja bóndann hjiium;
en lakast hefir þó farið síðan. Svo sem
fjelagið fór þar fram á kúgun einstakliugs-
ins, svo hefir einstaklingurinn hefnt sín og
endurgoldið fjelaginu duglega í sömu mynd.
þetta hefði alþingið átt að sjá fyrir. Nú
síðast hefir átt að bæta úr skák með
nýjum sveitarstjórnarlögum; en allt af sækir
í sama horf, og allt bendir til þess, að eitt-
hvað sje það í lögunum, er óeðlilegt er og
óhollt fyrir þjóðfjelagið, og mun það vera
sjálfsagt þetta, að sjálfsábyrgð hins einstaka
manns er þegjandi lögð upp á fjelagið. Fyr-
ir því viljum vjer bera undir góða menn,
hvort eigi mundi tími til kominn að láta
hvern heilbrigðan mann sjá um sig sjálfan;
og leyfum vjer oss að bera upp fyrir alþingi
voru þá tillögu, að úr lögum verði numið
sem fyrst að veita styrk úr almennum sjóði
öðrum en þeim, er sannir þurfamenn eru,
svo sem eru munaðarlaus börn, fjevana
gamalmenni og sjúklingar, og að enginn
fulltiða, fullhraustur maður geti átt von á
styrk úr sveitarsjóði. f>ó viljum vjer láta
gjöra undantekningu fyrir þá, erþegar eiga
með sig sjálfir, að þeir skuli njóta laga
þeirra og venju, er nú er. Væntum vjer
þess fastlega, að af slíkri lagabreytingu mundi
margur hagnað hafa, en enginn baga.
Maður austanfjalls.
|>að mun þó reka að öreigagiptingunum
fyrir höf., því þó hann geti með lögum girt
fyrir, að »Teitur vinnumaður» fái sjálfur
styrk af sveit, meðan hann er »fullhraustur«,
þá mun reynast erfiðara, að þvinga Teit til
að sjá fyrir »munaðarlausum bömum« sín-
um, ef þau brestur forsorgun hjá honum.
tJtg.
AUGLÝSINGAR.
f>eir, sem óska að verða fluttir yfir Olfusá
á Laugardælaferju eptirfardaga 1881, verða
að vera við því búnir, að borga ferjutollinn
út í hönd á staðnum.
Byrarbakka, 14. maí 1881.
Guðmundur Guðmundsson, læknir.
— NÝ SENDING AF SOÐMETI (ýmiss-
konar kjöti og fiski í dósum) kemur til
M. Johannessen.
— NORSKA VERZLUNIN. Hjer með
kunngjörist almenningi, aðhin íslenzkasam-
lagsverzlun í Björgvin hefir selt mjer allar
skuldakröfur þær, er hún enn á gagnvart
þeim, sem eru eða hafa verið í reikningi við
verzlanir hennar hjer í Reykjavík og í Hafn-
arfirði, og verður verzlun samlagsins hjer
í bænum eptirleiðis haldið áfram í mínu eigin
nafni.
f>eir sem enn þá eru í skuld við hina fyr-
verandi norsku verzlun í Hafnarfirði, er
f>orsteinn Egilsson einu sinni veitti for-
stöðu, og hinanorsku verzlun hjer í bænum,
er fyrst Sigfús Eymundarson og síðar Egill
Egilsson og jeg veittum forstöðu, eru því
hjer með kvaddir til þess, að semja við
mig sem allra fyrst um borgun á skuldum
sínum. Reykjavík, 7. maí 1881.
Matth. Johannessen.
Reikningur
yfir tnkjur og útgjöld Alpýðuskólasjóðs-
ins i Hrútafirði 1878.
Tekjur.
1. Eptirstöðvar 1. jan. 1878. aur_
a, á 4°/o leigu............... 2250 »»
b, ógoldnir vextir.............. 57 44
c, peningar hjá undirskrifuðum 53 44
2. a, goldnirvextir(sbr.fylgiskjal 1.) 102 »»
b, ógoldnir vextir (sbr'. sama
fylgiskjal) ................... 2 »»
3. Gjöf Magnúsar snikkara Arna-
sonar í Enni ................ 4 »»
— Sophusar J. Nielsenáísafirði 6 »»
— Skólak. H. Helgesen Rvík 2 »»
Enn fremur....................... 20 »»
2496 88
Útgjöld.
Eptirstöðvar 1. jan. 1879. Kr. aur.
a, á 4°/« leigu. ............. 2450 »»
b, ógoldnir vextir............... 6 21
c, peningar hjá undirskrifuðum 40 67
2496 88
Borðeyri, 1. jan. 1879.
P. F. Eggerz.
f>enna reikning höfum við yfirfarið á-
samt fylgiskjölum, og finnum ekkert við
hann að athuga.
T. Bjarnason. Finnur Jónsson.
— Hjer með vil jeg gjöra heyrum kunn-
ugt, hinum tilnefnda til maklegs heiðurs, og
öðrum til góðs eptirdæmis, að Sigurður
Kristjánsson, prentari i Reykjavík, hefir á
næstliðum vetri sent okkur hjónum 50 kr.
i gulli, sem hann tók jafnframt fram, að
ætti að vera þakklætisvottur sinn, fyrir
meðferð og umönnun á f>órdísi sál. ömmu
hans, er dó hjá okkur á næstliðnu hausti;
einkum tjáði hann það innifalið í því, að við
hefðum haldið hana fyrir lítið og harðsótt
meðlag, og að öðru leyti samið við hann
um að sjá um, að hún ekki yrði flutt á sinn
ískalda jökulhrepp, hvar hún átti fram-
færslu að lögum; þetta kunni hinn veglyndi
sonur vel að meta, og ljet það líka sannast,
að hann elskaði ekki einungis með orði og
tungu, heldur í verki og sannleika, og vil jeg
þar með opinbera, að nefndar 50 kr. áttu
frá hálfu hins velnefnda Sigurðar ekkert að
afplána þær skyldur, er hinni látnu gátu
borið sem sveitarómaga, sem ýmsir hafa
máske haldið.
Skiphyl, í maí 1881. Sigurður Jónsson.
Útgefandi: Björn Jónsson, cand. phil.
Prentuð í ísafoldar prentsmiðju.