Ísafold - 27.07.1882, Blaðsíða 3

6g
mun riddaranum á litlu þykja standa,
hvað jeg álít búsetu. Eina svarið, sem
jeg því get gefið honum, meðan hvorki
lög nje dómstólar hafa skorið hjer úr,
er það, að benda honum á, hversu
venjcm er orðin að skilja búsetu. En
venjan hefir ekki einu sinni alveg ver-
ið samkvæm sjálfri sjer í þessu efni.
Stundum hefir hún verið sú, að þeir
hafa verið álitnir búsettir, sem annað-
hvort sjálfir hafa haldið hjer „dúk og
disk“ eða látið umboðsmann gjöra það
fyrir sig, og greitt hjer lögboðin gjöld
til allra stjetta. Stundum hefir verið
álitið að menn væri búsettir á íslandi,
þótt þeir ætti þar hvergi þak yfir höf-
uð og haldi þar alls ekki dúk og disk
og dvelji sjálfir erlendis, ef þeir að eins
greiða þar lögboðin gjöld til allra stjetta.
þ>annig telur kaupstjóri og alþingismað-
ur og riddarí Tryggvi Gunnarsson sig
(og er af landsstjórninni talinn) búsett-
ur á Akureyri, og hefir hann þar þó
ekkert húsaskjól, en býr sem annar
gestur á Bauk, þá er hann vitjar þangað
stundum fáa daga á ári, en leigir hús
árið um í kring í Kaupmannahöfn.
Samkvæmt þessu hafa og hingað til
þeir menn verið álitnir búsettir hjer,
þótt fæddir kunni vera í Noregi, sem
hafa reist sjer hjer hús, unnið konungi
vorum þegnskapareið og unnið borg-
araeið og greitt öll lögboðin gjöld til
allra stjetta, og hefir hingað til eigi
verið álitið, að banna þyrfti þeim,
fremur en öðrum Islendingum, að fara
ferða sinna til útlanda einhvern hlut
árs, ef þeir hafa þózt þurfa þess.
En jeg þori ekki að lengja mál þetta
meira, þótt margt sje fleira að athuga
við það.-—Jeg skal að eins taka fram,
að jeg hefi aldrei sagt, að hr. Nelle-
mann hafi brotið lög með fyrirmælum
sínum. En það er víst, að gömul lög,
sem um langan aldur hefir eigi verið
beitt, eru stundum bezt geymd í þeirri
gleymsku, sem „hið kyrrláta vald“
—tíðarandinn—hefir á þau orpið. Og
það er sannfæring vor, að hr. Nelle-
mann hafi unnið landi voru tjón, en
eigi hag með, að fara nú að brýna
það af fyrirmælum þessara gömlu laga,
sem stjórnin hingað til hefir eigi látið
fram fylgja. En herra Nellemann er
ókunnugur útlendingur ; honum er nokk-
ur vorkunn; en Nellemanns-riddarinn
(þessi hans nýi Sancho Pansa) hefir
enga slíka afsökun.
Reykjavík í júlí 1882.
jón Olafsson.
Ctrímur Tliomsen og Jón Ólafsson.
Báðir þessir herrar hafa sént mjer
sending í „lsafold“, tölubl. 11. og 12.,
sem jeg skal svara sem fæstum orð-
um, því jeg vil ekki þreyta lesendur á
langri blaðadeilu um þetta efni. J>ó
jeg, eins og vonlegt er, vilji standa
hátt á blaði hjá þeim herrum báðum,
þá má alþýðu standa á sama, hvort
kostir mínir og hæfilegleikar eru ljett-
ir fundnir á metum þeirra og vil jeg
því ekki minnast hjer á það atriði. —
En þar á móti er það sem minnst er
á bráðabyrgðalögin almenns efnis, og
skal þvi dálítið betur skoða það.
Orðið bráðabyrgðalög er ekkert
hræðilegt orð; að gefa út bráðabyrgða-
lög getur opt verið nauðsynlegt, til
að verja líf og fjármuni manna ; jeg
held enda að menn tækju fegins hendi
bráðabyrgðalögum, sem virkilega kæmu
í veg fyrir að drepsóttir á mönnum eða
skepnum flyttust inn í landið, ellegar
þeim lögum, sem mönnum væri ljóst,
að á einhvern hátt kæmu í veg fyrir fjár-
tjón, hvort heldur það væri fyrir lands-
sjóðinn eða heilar sveitir. f>að er því
ekki nafnið eitt, heldur tilgangur og
innihald laganna, sem líta verður á.
Hefðijeg stutt að bráðabyrgðalögum,
sem innleiddu einhver ný lagaákvæði,
er landinu væru skaðleg, eður sem væru
gagnstæð vilja þingsins, þá skyldi það
hryggja mig mjög. En jeg álít, að
varla sje hægt, að búa til óskaðlegri
bráðabyrgðalög en þessi nýju lög eru,
það er lengst frá því, að þau innleiði
nokkrar nýjar lagasetningar, þau inni-
halda ekkert annað en spítalalögin
(16. febr. 1872) sem þingið bjó til 1871,
með hliðsjón af útflutningstollslögunum
sem alþingi gjorði 1881. f>au lengja
að eins um fjóra mánuði gildi þeirra
laga er gilt hafa í næstl. 9 ár, þetta
sýnist ekki að vera voðaleg lagaákvæði,
ekki sízt þegar þess er gætt, að lands-
sjóðurinn þar með kemst hjá nál. 30,000
kr. fjártjóni. Að tilgangur lagannasje
á móti vilja þingsins 1883, verð jeg að
álíta að ekki sje, nl. sá: að gjöra síld-
veiði Norðmanna næstliðið haust gjald-
skylda, og verja landssjóðinn nálægt
30,000 kr. fjármissi. Geti herra G. Th.
sannað að það hafi verið þingsins vilji
1881 eða meiri hluta þingmanna, að
gefa eptir allt spítalagjald af sild þeirri
er veiddist fjóra síðustu mánuði ársins,
en taka gjald af veiðinni fyrir og ept-
ir, þá skal jeg játa synd mína, fyrir
þingi og þjóð, en fyrri ekki.
Herra G. Th. álitur, að auk þess að |
bráðabyrgðalögin sjeu skaðleg, sjeu
þau líka óþörf og enga bráða nauðsyn
hafi borið til laganna, með því lands-
höfðingi var með þýðingu sinni á spít-
alalögunum þegar búinn að bjarga mál-
inu fullt eins vel eins og bráðabyrgða-
lögin gjöra. Landshöfðingjabrjefið hefi
jeg ekki sjeð, en efa mjög að þetta sje
rjett, því lagastaðirnir virðast mjer full-
ljósir, að ekkert á að greiða af þeirri
síld, er aflast eptir 1. sept.; í hið minnsta
hafði hr. G. Th. aðra skoðun í vetur,
því í 30. tölubl. „ísafoldar“ segir hann,
að „ekki þurfi nema ögn af heilbrigðri
skynsemi til að sjá“, að landssjóðurinn
missi 25 til 30,000 kr., mjer kemur eigi
til hugar að efast um, að báðar skoð-
anir þessar sjeu sjálfstæðar, en bjargföst
skoðun er það ekki. f>að er samt gleði
legt, að þó herra G. Th. sje farinn að
eldast, þá er hann ekki orðinn svo stirð-
ur af gigtinni, að eigi veiti enn þá
hægt, að færa kápuna til á öxlunum,
eptir því sem vindurinn blæs.
Að endingu segir hr. G. Th. „með
þessu ráðlagi sínu hefir þingmaðurinn
komið stjórninni upp á eptirleiðis —
annaðhvort að hafna lögum—eða stað-
festa þau, og þá breyta þeim jafn
snemma með bráðabyrgðalögum—það
er einn af hyrningasteinum sjálfforræð-
is (o. s frv.)—en um þennan hyrninga-
stein hefir hr. Tr. G. fengið ráðherr-
ann til að losa — með þessu er stjórn-
inni gefið undir fótinn, að gjöra sjer
eptirleiðis dælt við löggjafarvald þings-
ins“. petta er sjálfsagt sjálfstæð skoð-
un, en kátleg er hún, í meira lagi. pað
er skelfilegur fáráðlingur hans Excellen-
ce ráðgjafinn og allt stjórnarráðið, eftir
skoðun herra G. Th. Menn segja um
nýfædd lömb, sem ekki finna spen-
ann, að „það þurfi að koma þeim á
spenann, þá sjeu þau úr því sjálfbjarga“,
eins á að vera um stjórnarráðið, ef
það hefði ekki komist á lagið, að búa
til bráðabyrgðalög, þá gat farið svo
að vjer alveg hefðum sloppið við bráða-
byrgðalög, en af því sú tillaga kom
fram, að nauðsynlegt væri að gefa út
bráðabyrgðalög, þá gjörði ráðgjafinn
það strax hugsunarlaust, en einmitt fyr-
ir bragðið komst hann á lagið, að gefa
út bráðabyrgðalög, og upp frá því
kemur svoddan blindbylur, að landið
fyllist af stjórnarskráarbrotum og bráða-
byrgðalögum, alltsaman því að kenna,
að stjórnarráðið komst á lagið. Nei,
herra Dr. Grímur Thomsen, þetta geng-
ur ekki svona til, jeg held þvert á móti,
að ráðgjafinn þori aldrei að gefa út
bráðabyrgðalög framar, eptir að hann
er búinn að lesa greinina í „ísafold“
tölubl, 11.
„Hvað jeg hafi afrekað í öðru máli,
sem jeg hafði í umboði frá neðri deild
þingsins,, mun eg gjöra alþingi grein
fyrir, en mjer virðist að jeg þurfi eigi
að gjöra hr. G. Th. reikningsskap fyr-
ir því; jeg vona að hann misvirði ekki
þó jeg sleppi að gjöra það hjer.
Skylt er mjer að geta þess, svo sak-
lausum sje ekki um kennt, að enginn
maður, því síður „flugnahöfðingi“ hefir
komið „þeirri flugu í munn“ mjer, að
styðja að tilveru optnefndra bráða-
byrgðalaga, jeg gjörði það án hvata
frá öðrum, svo sjálfstæða skoðun hafði
jeg þó.
Jeg virði það við herra J. O., hve
mjúkum höndum hann hefir farið, í
„ísafold“ tölubl. 12, um grein mína;
opt hefi jeg sjeð hvessa betur úr þeirri
átt.
Jeg ætla aðeins að leiðrjetta nokkur
orð, af því eg veit að ritstjóranum fell-
ur illa ef hann mishermir eða misminn-