Ísafold - 27.10.1883, Blaðsíða 1

Árgangurinn, 32 blöð, kostar
3 kr. innanlands, en í Danm.,
Svíþjóð og Norvegi um 3^/2
kr„ i öðrum löndum 4 kr.
Borgist i júlím. innanlands,
erlendis fyrir fram.
ÍSAFOLD.
Auglýsingar kosta þetta
hver lína : aur
|með meginletri.. 10
|með smáletri.... 8
|með meginletri.. 15
|með smáletri.... 12
X 28.
Reykjavík, laugardaginn
27. októbermán.
1883.
109. Innl. frjett. Fornleifarannsókn i Rangárþingi.
110. Björn prófastur Halldórsson (erfiljóð).
111. Eins og í skáldsögu og þó satt. Frá alþingi
1883 XI.
112. Hitt og þetta. Auglýsingar.
Skrifstofa ísafoldar er í ísafoldarprentsmið-
ju, við Bakarastiginn, 1. sal.
Afgreiðslustofa Isafoldar er á sama stað.
Afgreiðslust. ísafoldarprentsmið.ju er á s. st.
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I—2.
íþökubókasafn opið hvern þrd. og ld. 2—3.
Landsbókasafnið opið hvern md„ mvd. og ld. 12—3.
Sparisjóður Rvíkur opinn hvern mvd. og ld. 4—5.
Reykjavík 27. okt.
— Póstskip fór aptur 19. okt., eins og til
stóð. Póstar ekki fyr en 21. og 22.
—Með Camoens kom 18.okt. Eggert kaup-
maður Gunnarsson og mun nú ætla að stað-
næmast hjer um hríð.
— Um verzlunarfjelagið skozka, er stofn-
að var í vor til að reka hjer verzlun, og
sem Eggert Gunnarsson hafði á hendi um-
boð fyrir (Murry & Co.), mun það eitt
mega fullyrða, að það er við lýði enn og
alls eigi gengið fyrir ætternisstapa, heldur
láta forstöðumenn þess hinir skozku á sjer
heyra, að þeir ætli sjer aðbyrjaverzlunsína
hjer undir eins og búið er að slá algjörlega
botn í reikningsskilin frá hinu eldra fjelagi,
ar, það tók við af, hver svo niðurstaðan
ve\rði.
— Með Camoens komu og þrír Englend-
ingar frá Newcastle við Tyne og öðrum bæ
þar í grend, Bishop Auekland. Einn þeirra,
L. Wilkinson, skemmtiferð, en hinir tveir
í þeim erindagjörðum að vita hvernig sjer
litist hjer á að setja á stofn fyrst og fremst
nýja verzlun og í annan stað banka, seðla-
banka. þeir heita annar E. Badcock, mál-
færslumaður og bankamaður frá Bishop
Auckland, og hinn J. P. Weidner, verk-
■ smiðjueigandi og kaupmaður frá New-
castle.
Prá þessum kaupmanni og fjelögum hans
í Newcastle kom með Camoens nokkuð af
vörum, bæði matvöru og öðru, hjer um
bil 50 smálestir, er herra Eggert Gunnars-
son hefir til verzlunar í vetur í Glasgow.
Stendur til að sú verzlun haldi áfram og
verði aukin að miklum mun að sumri. Mun
ef Jtil vill vera í ráði, að Murray og hans
fjelagar leggi þá saman við þessa Newcastle-
kaupmenn.
Englendingar þessir fóru allir með Camoens
s aptur. Ljetu þeir fjelagar Badcock og
Weidner vel yfir erindislokum. jpeir höfðu
spurzt fyrir ýtarlega um bankastofnunina
hjá ýmsum embættismönnum, alþingis-
mönnum og fleirum. Var á þeim að heyra
aðSþað viðtal hefði fremur styrkt þá í því
að ráðast í eitthvað þess konar hjer.
p- Fatakaupmaður skogkur frá Leith,
kom með Craigforth fyrir hálfum mánuði,
ánnar þeirra er var á ferðinni hjer áður í
sumar, Tierney að nafni. Hann seldi á
uppboði fyrir hátt á sjötta þúsund kr., en
lítið þar fyrir utan.
— Norskur fræðimaður Sophus Trom-
holdt að nafni, kom hingað með Laura 15.
okt. og ætlar að dvelja hjer vetrarlangt í
þvf skyni að fást við vísindalegar athuganir
viðvíkjandi norðurljósum.
— Snemma í þessum mánuði braut kaup-
skip frá ísafirði við Bolungarvík á heimleið
frá Englandi með saltfarm. Fólk komst
allt af. Ekki vonlaust um að bæta mætti
skipið, svo að það kæmist til Khafnar með
seglfestu |>að heitir Vonin og er eitt af
skipum Asgeirsens verzlunar.
FORNLEIFARANNSOKN í RANGÁRþlNGI
1883.
Eptir
SIGURÐ VIGFÚSSON.
1.
Samkvæmt því er eg hafði heitið skal eg í
fám orðum skýra frá þessari ferð; en hjer
getur það ekki orðið nema stutt yfirlit á
því helzta. Njálssaga er viðburðarík og
margir sögustaðir. þarf að gjöra um þetta
efni langa ritgjörð og bera rannsóknina á
sögustöðunum nákvæmlega saman við orð
og anda sögunnar, og sýna fram á með
rökum, hvað ljettvægir þeir sleggjudómar
eru, sem um söguna hafa verið hafðir.
Fimmtudaginn 9. ágúst fór jeg á stað úr
Beykjavík og austur Hellisheiði og um
Eyrarbakka; fór eg yfir jójórsá á Sandhóla-
ferju. Hjer við ána varð víg Sigmundar
föður Marðar gígju; vígið mun hafa orðið
fyrir vestan ána, því þeir Steinn hinn snjalli
voru í för utan af Eyrum. Landnáma segir
(bls. 284 neðanm.) að haugur Sigmundar sje
fyrir austan jpjórsá. |>ar sem ferjustaður-
inn er, gengur fram klettahöfði, sem kallað-
ur er Hamar; framan f honum er lítil sand-
vík; hjer á þessum stað mun og ferjustaður-
inn hafa verið í fornöld, því þá stóð bær-
inn fram á hamrinum, en nú er hann flutt-
ur austur lengra frá ánni. |>ar sem bær-
inn stóð er allt orðið gjörsamlega upp blás-
ið, og standa þar eptir háar jarðtorfur til
merkis, en þar hafa þó fundizt ýms kenni-
merki, sem vottur þessa. Hjer á Hamrinum
mun haugur Sigmundar hafa staðið, en er
gjörsamlega blásinn ; austur frá Hamrinum
er láglendi sljett og var áður mýrlendi; þar
hefir því haugurinn ekki verið. Hrossbein
hafa og fundist uppblásin norður frá hinum
forna bæ.
Síðan hjelt eg áfram sem leið liggur
austur Holt og austur á Bangárvöllu, kom
að því gamla höfðingjasetri Odda, og þá
austur yfir Markarfljót. Ferðinni var
fyrst heitið austur undir Eyafjöll; jeg hafði
ekki komið fyr á Bangárvelli. Hjeraðið
sýndist mjer frítt ásýndum og einkanlega
þótti mjer svipmikið að sjá til fjallanna.
Jeg fór austur að Seljalandi; þar vissi eg
af hoftótt sem þurfti að rannsaka. Bærinn
stendur rjett fyrir austan Seljalandsmrila,
sem opt er nefndur í Njálu; þar liggur þjóð-
vegurinn austur.
Skammt austur og upp frá Seljalandi
gengur nokkurt hálendi fram úr fjallinu; þar
upp undir hlíðinni heitir nú Hoftorfa; mynd-
ast hún af tveimur smá-ám, er renna sín
hvoru megin við Hoftorfuna, og heita báð-
ar Hofsár; renna þær saman fyrir neðan
torfuna og mynda þannig tungu. Hátt
upp í Hoftorfunni er grasi vaxin laut, víð
en ekki djúp; þar stendur þessi hoftótt;
þar er sjerlega fallegt og víðsýni mikið.
Yestmanneyjar blasa þar við, eru þær til að
sjá sem kastalar upp úr sjónum. Tótt þessi
var orðin mjög fornleg, og niður sokkin ;
sást þó greinilega nema efri endi hennar;
sneri upp og ofan eða í útsuður og land-
norður. f>essa tótt gróf jeg upp alla yfir
mannhæð á dýpt þar sem mest var; þar var
mjög þykkur jarðvegurogdjúpt niðuraðgrjót-
hleðslunum, sem mestar voru í neðraparti
tóttarinnar; hún hafði öll þau sömu einkenni
sem þær hoftóttir sem áður hafa fundizt:
aðalhús, afhús, millumvegg (stall); engin
var þar gólfskán ; vott af ösku fann jeg í
afhúsinu. Dyr voru í hliðvegginn við mill-
umvegginn ; þar mun og hafa verið fordyri
inn að ganga. Öll tóttin var á lengd 77
fet, og á breidd 21 fet að utanmáli; í allri
tóttinni var vikuröskulag 1—1£ fet undir
yfirborði, sein sýnir að allt liggur hjer ó-
hreift; vottur af slíku var og neðar. f>essi
er sú fimmta hóftótt, er jeg hefi rannsak-
að og mun það mál fullsannað. Af tóttinni
tók jeg mynd. Hjer hefir verið hof Dal-
verja; Jörundur goði reisti hjer fyrst hof,
Landn. bls. 284; hún segir og, að hann
»byggði fyrir vestan fljót« ; þetta er auðsjáan-
leg ritvilla fyrir »austan«. Svertingsstaðir
þar sem Jörundur bjó, hafa líklega staðið á
sljettunni niður undan hofinu, en eru nú
gjörsamlega afbrotnir af Markarfljóti meðan
það rann þar. Frá Seljalandi og inn að Dal,
þar sem höfðingjasetrið varð síðar, og
Bunólfur goði bjó, er svo sem bæjarleiðar-
korn.
f>egar þessu var lokið, fór jeg inn að Ey-
vindarholti. Katanes (nú Kattarnef) er
fjallrani, er gengur fram úr fjallinu fyrir
austan Dal, og myndar það dalinn öðru
meginn, en Dalsás að innan. Norðan í
Katanesi bjó Asgerður amma Njáls, Lnd.
279; bær hennar hefir staðið á láglendinu
norðan til við nefið; þar er nú allt af brot-
ið, því nokkuð af Markarfljóti rennur þar
nú fram með.
Allt neðan frá sjó og upp til fjalla, milli
Eyjafjalla að sunnan, og Fljótshlíðar að
norðan, er sljettlendi mikið; er þetta sem
hjerað. Austan til á sljettu þessari nær
Eyjafjöllum, og fyrir austan Markarfljót,
stendur mikið fell og einkennilegt, bratt
umhverfis, og mjög grasi vaxið; þetta fell
heitir nú Dímon. 1 landsuðurhorninu á því
hjetu Bauðuskriður á Njáludögum, eóa ef til
vill fellið ajlt; á þessum stað er grjótið rautt
og tók jeg með mjer nokkra steina til sýnis.
Hjer sátu þeir Njálssynir og Kári fyrir
þráni Sigfússyni, er víg hans varð á Markar-
fljóti; hjeðan mátti bezt sjá til ferða þeirra
austan frá Dal. þeir þráinn hafa ætlað
sjer yfir fljótið skammt fyrir vestan Dímon.