Ísafold - 27.02.1884, Blaðsíða 2

34
greina hinn afarmikla kostnað, er slík til-
raun hefði í för með sjer, og treystu því, að
jeg sem milligöngumaður milli þeirra og
landa minna mundi geta fengið bændur til
þess að lækka verðið, og tóku það jafnframt
fram, að nauðsynlegt væri, að menn íhuguðu
nákvæmlega, hversu hagkvæm slík verzlun
gæti orðið fyrir báða málsparta, ef sannsýni
og skynsemi rjeði hjer málum.
þessu fyrra brjefi svaraði jeg á þá leið, að
jeg skyldi gera hvað jeg gæti í þvi efni; en
jeg lofaði alls ekki, eins og lfka eðlilegt var
að jeg ekki gat, að bændur færu ofan af því
sem þeir höfðu fyrst sett upp.
Með 8Íðustu ferð póstskipsins fjekk jeg
brjéf á ný sama efnis,—og þar með þá fregn,
að í ráði væri, að skipið færi 1. marz frá
Liverpool, fermt salti frá íslenzkum kaup-
mönnum, til Eeykjavfkur, Hafnarfjarðar,
Voga og Keflavíkur. Gera Englendingar
ráð fyrir í því brjefi, að vera samt tilbúnir
að taka fiskinn um 15. marz í Garði og Leiru.
Hvað verð fisksins snertir, þá voru þeir
nú enn harðari á því að bændur slökuðu til,
einkum þar íslenzkur saltfiskur hefði fallið
mjög í verði, og útlit væri fyrir, að hann
yrði töluvert lægri að sumri.
Nú er aðalatriðið þetta: Vilja bændur
eða vilja þeir ekki slaka til ? Og þar næst:
Er ekki full sannsýni og ástæða til að þeir
gjöri það?—Ekki einungis Englendinga
vegna, heldur miklu fremur sjálfra sín
vegna.
Gjörum t. d. ráð fyrir, að þeir ljetu pund-
ið á 5 aura. |>á fá þeir samt svo mikið að
samsvarar 72kr.verði á skippundinu af verk-
uðum saltfiski og það borgað í peningum
út í hönd.
Með þessum fáu orðum vildi jeg benda
bændum á, að þeir ekki með óframsýni spilli
þessu fyrirtæki, er getur haft mikla þýðingu
fyrir þá framvegis. Jeg vil einungis óska
þess, að þeir líti rjett á þetta mál, líti á
það svo, að hjer er um meira að tefla en
fáeinar krónur fyrstu ferðina, og jeg treysti
þvf, að hvað mig snertir sem milligöngu-
mann, þá beri þeir svo gott traust til mín,
að jeg fari ekki fram á annað en það sem
er rjett og sanngjarnt í þessu máli.
Jeg vildi benda mönnum á eitt, til þess
að gjöra þetta mál auðveldara, og það er
að koma sjer saman um, hvað mikið þeir
vilja slaka til, því það væri mjög óheppilegt
ef engin samheldni yrði hjá þeim sjálfum í
tæka tíð og gæti gjört viðskiptin við Eng-
lendinga svo torveld, að Englendingar yrðu
leiðir á þeim, jafnframt þvf sem það yrði,
ókleyft fyrir milligöngumanninn að ráða
þar fram úr.
þetta er eitt af okkar mestu áhugamálum
nú á dagskrá, enda hefir eitt af helztu blöð-
um vorum, ísafold.veitt því athygli,og reynt
að beina þvf í rjetta stefnu.
Eeykjavík 25. febrúar 1884.
porlákur Ó. Johnson.
f>JÓÐÓLFUB Og EöGEBT GuNNABSSON. —
ísafold skrifar hiklaust undir þau ummæli
þjóðólfs, að blöð eða blaðamenn eigi hvorki
að láta kunningskap nje aðrar annarlegar
hvatir aptra sjer frá að láta naðvörunarinnar
raust hljóma* fyrir alménningi, hve nær
sem þess gjörist þörf og von er um að það
komi að einhverju haldi. Og það játum
vjer hreinskilnislega og afdráttarlaust, að
oss var eigi síður en öðrum æðimörg-
um Jfarið að lftast miður vel á blikuna,
hvað sumt ráðlag Eggerts Gunnarssonar
snertir nú upp á síðkastið, að því leyti sem
oss var það kunnugt. En oss var hins
vegar ekki grunlaust, að ýmsir miður skil-
orðir óvildarmenn Eggerts mundu eiga býsna
mikinn þátt í orðróm þeim, er á hann lagð-
ist í þéssari grein. Út af þessum mikla að-
súg, sem honum var gerður nýlega f þjóðólfi,
höfum vjer leitazt við að grafast eptir svovél
sem hægt er í fljótu bragði, að hve miklu leyti
áminnztur orðrómur muni á rökum byggður,
og höfum komizt að þeirri niðurstöðu, að
þar muni, sem betur fer, stórum minna til
hæft í en orð hefir á legið og lýst er í jpjóð-
ólfi. Skulum vjer jafnframt taka það fram, að
þjóðólfur hefir þó eigi farið mikið lengraí sak-
irnar en almennt orð lá á hjer um slóðir,
og eins getum vjer borið um það, að ritstjóri
þjóðólfs er fjarri þvf að vera eða hafa verið
einn í tölu óvildarmanna Eggerts. Enda
hafa ýmsir málsmetandi menn látið á sjer
heyra, að ritstj. þjóðólfs hafi unnið þarft
verk með hinni skorinorðu grein sinni. En
þeir eru aptur eigi fáir, og það Eggerti ó-
vandabundnir í alla staði, er þykir langt of
geyst farið í áminnztri þjóðólfsgrein, og
óska mikillega bráðrar leiðrjettingar á þeirri
ófrægð, sem honum sje þar borin.—
J>að er vitaskuld óviðkomandi núverandi
ástandi og háttalagi Eggerts, hver nyt-
semdarmaður hann hefir reynzt, að mörgu
leyti áður en hjer er komið sögunni, En
betur fer samt á því, að láta það ekki liggja
í láginni, þegar á hitt er minnzt svo óvægi-
lega.
það er þjóðkunnugt, að hann hefir verið
frá því hann kom til vits og ára vakinn og
sofinn við margvíslegar tilraunir til þess að
koma á stofn hinum og þessum þjóðnýti-
legum fyrirtækjum, og töluvert á unnizt í
þá átt. Sem þjóðjarðaumboðsmaður fyrir
norðan ljet hann sjer flestum fremur annt
um endurbætur á þjóðjörðum; þess eru
Staðarbyggðarmýrar t. d. órækur vottur og
ekki ómerkilegur. Hann mun og jafnframt
hafa verið aðalfrumkvöðull að öflugum al-
mennum fjelagsskap í Eyjafirði til jarðabóta
og annara framfara. Kvennaskólinn á
Laugalandi á og honum eflaust mest að
þakka tilveru sína.
Fyrir fáum árum fluttist hann suður hing-
að f því skyni að koma hjer til leiðar ein-
hverju framfarafyrirtæki í verzlunarefnum,
svipuðu því sem bróðir hans hafði gert fyrir
norðan og austan (GránufjelagiðJ, — bróðir
hans Tr. G., sem ekki hefði átt að nefnast
í því sambandi sem hann er nefndur 1 f>jóð-
ólfi.—það var um það leyti sem harðindin
voru að byrja.
Um hina nýju verzlun þetta fyrsta ár
lýkur almenningur upp einum munni að
því leyti til, að hún mátti heita hin mesta
bjargvættur. Hún flutti landsmönnum eigi
smáræðis byrgðir af eintómum nauðsynja-
vörum, mest matvöru og peningum, og seldi
við stórum vildari kjörum enn annarstaðar
gerðist. Að bráðlega dróg úr þessu fyrirtæki
aptur, var því að kenna mestmegnis, að
landsmenn níddust á hinni dæmafáu góð-
vild og hjálpfýsi Eggerts með gegndarlaus-
um lántökum.
f>ví það má ekki liggja í láginni um Egg-
ert, þegar minnzt ér á svo nefnd gróðafyrir-
tæki hans, að láti nokkur maður sjer eigi
síður annt um annara hag en sinn, þá er
það hann. Hann er allra manna ósjer-
drœgastur. Og þeir sem kunnugir eru
högum hans, vita vel, að hann hefir ósjald-
an hleypt sjer í fjárkröggur einungis til þess
að hjálpa öðrum, ér þeim lá á, eða til þess
að styrkja þá til að taka þátt í einhverju
fyrirtæki til almenningsheilla, sem hann
hefir barizt fyrir.
Eins er um það, að honum hefir verið og
er eflaust enn manna sárast um, að aðrir
bíði skaða á lánstrausti sjer til handa. Og
að gera ráð fvrir að honum detti í hug »að
flýja af landi burt með það fje, sem menn
kunni að hafa glæpzt á að fá honum í hend-
ur«, slík tilgáta ber ekki mikinn vott um
kunnugleik á Eggert; vægri orðum er ekki
hægt um hana að fara.