Ísafold - 28.01.1885, Blaðsíða 3

15
maður á hinum gamla málshætti: mundus
vult decipi (heimurinn vill tælast láta). Og
fyr en sá tími kemur, að náttúrufræðisleg
menntun verður miklu algengari meðal al-
mennings en nú gerist, mun þetta naumast
breytast til muna, hvorki að því er snertir
hina ástæðulausu tortryggni, er almenning-
ur sýnir við slík tækifæri gegn viðvörunum
frá þeim mönnum, er eiga eptir eðli hlutar-
ins að bera bezt skynbragð á slíka hluti, nje
heldur að því er snertir hinn furðulega töfra-
mátt, er dregur þá, sem eru ófróðir í nátt-
úruvísindum, að öllu því sem er óþekkt og
með einhverjum dularblæ (kynjalyf).
Lítum vjer á sögu þessara kynjalyfja, þá
virðist sem það ætti þó heldur að vekja ó-
trú á þeim, að þau þjóta upp hundruðum
saman ár frá ári á hinum mikla markaði
iðnaðar-viðburðanna, mjög ólík að samsetn-
ingu, en eiga þó optast að duga við hvers-
kyns sjúkdómum; hverfa síðan aptur að
fám árum liðnum. Má þá eigi fara nærri
um, þegar nýtt kynjalyf kemur upp, að það
muni hafa farir fyrirrennara sinna?
Svo vjer minnumst með fám orðum á
Brama-lífselixírinn, þá er aðalefnið í honum
tinctura aloes, með dálitlu af safrani o. s. frv.
Hann er eptir því hægða-meðal, sem má
hafa til að hleypa á bæði menn og skepnur
(hesta), eins og tinct. aloes. Vel hraust
fólk, sem á vanda til að hafa erfiðar hægðir,
getur því eins vel notað Brama-lífselixfr til
að fá hægðir, eins og tinct. aloes, nema hvað
Brama-lífselixírinn er miklu dýrari en hitt
meðalið. En sje Brama-lífselixírinn brúk-
aður af handahófi, og ekki farið eptir aldri
(ungbörn !), kynferði og ýmsu öðru, þá get-
ur þessi »bitter« sakað og jafnvel leitt til
bana. Jeg hefi haft hjer á landi til læknis-
meðferðar mörgum sinnum fólk, sem blóð
hefir gengið niður af eptir nautn Brama-
lífselixírs. Brama-bitteriun er í mínum
augurn, og í augum sjerhvers heiðarlegs og
menntaðs læknis, — það er jeg viss um—,
ekki einungis gagnslaus samsetningur, held-
ur jafnframt hættulegur, ef hann er notaður
eptir skrum-leiðarvísir þeim, er fylgir hon-
um; svo bætist þar á ofan, að það er ósvíf-
ið verð á honurn, miklu, miklu meira en á
kraptmeiri og hentugri samsetningum í
lyfjabúðum.
Bitter þessi er nú brúkaður hjer á landi
ekki einungis af þeim, sem eitthvað gengur
að, heldur einnig af heilbrigðu fólki, bæði til
sælgætis og hressingar. það er nú sorglegt
í sjálfu sjer, að menn skuli vera að brúka
þess konar æsandi drykki, sem eru allsendis
óþarfir; en hitt er enn sorglegra, að verið
er að yfirborga þá, og að [stórfje skuli vera
fleygt út úr landinu til þess að auðga vægð-
arlausa fjárplógsmetin, sem gera í þokkabót
gys að einfeldningunum, sem þeir hafa að
ginningarfíflum. það væri þó skárra af illu
til, að því er snertir efnahag landsins að
minnsta kosti, ef þeir sem þykir gott að
drekka bitter, ljetu sjer geðjast að einhverj-
um innlendum tilbúningi af því tagi, enda
væri hægt að hafa á honum þennan
Brama-keim, sem nú er í mestu gengi, eða
eitthvað í þá áttina; og eins mætti, ef það
væri nauðsynlegt ímyndunaraflsins vegna,
prýða flöskurnar með myndum af hug-
smíðuðurn forynjum o. s. frv. þá væri mað-
ur þó meiri föðurlandsvinur, ef maður
drykki þess konar bitter.
„Othello".
það er nú þegar liðið ár síðan ritdómur
Eiríks Magnússonar í Cambridge um þýð-
ingu mina á »Othello« var prentuð í þjóð-
ólfi. þessi ritdómur þótti mjer svo rangur
og ósvífinn, bæði hvað þýðinguna snerti og
gagnvart þeim, sem stjórn Bókmenntafje-
lagsins (í Rvík) kaus til að dæma um hana
og sjá um prentun hennar, að jeg (sem
meinað var að verja mig og líka vildi geta
komizt hjá þvi) vonaði, að ritnefndarmenn-
irnir mundu bera hönd fyrir höfuð sitt og
mitt og svara öfgum og óskapagangi Eiríks.
En þessir menn : Benedict Gröndal, Björn
Magnússon Ólsen og Stgr. Thorsteinson,
hafa þagað til þessa. Við þessa þögn þeirra
get eg með engu móti unað, enda skil jeg
ekki, hvernig þeir skuli geta álitið sjer særni-
legt sjálfum að þegja; mjer gengur það til,
að mjér er sárt um, að eitthvert mitt vand-
aðasta ritsmíði skuli þannig vera rotað varn-
arlaust með sleggjudómum gagnvart lesend-
um, sem lítið eða ekkert vita um hvað verið
er að tala ; en ritnefndarmenn ættu ekki að
liggja undir því ámæli, að þeir hafi brugð-
izt skyldu sinni viðBókmentafjelagið, og bæði
ráðið til að prenta slæmt ritsmíði á kostnað
þess, og 8Íðan vanrækt að lesa rjett próf-
arkir leiksins. því þótt þeir hafi álitið rit-
dóm Eiríks varla svara verðan, áttu þeir þó
að geta þess álits síns, enda hefði það verið
nóg. En hafi þeir þótzt sjá um seinan,
að þýðingin hefði verið betur óprentuð —
sem almenningi líklega má helzt detta í
hug — þá eru þeir svo gáfaðir menn og góð-
ir drengir, að þeir bæði hefðu getað svarað
og átt að svara því, sem þéir álitu sannast og
rjettast. Ójafnaður í ritdómuin er alstaðar
illurogeinhverhinverstasiðaspilling, en verst
ferhann hjá lítilli þjóð, sem á aðveraaðrísa
upp úr ófrelsi og fákænsku.
þessum línum vona jeg að nefndir herrar
ritdómsmenn þýðingar minnar á »Othello«
8vari með nokkrum orðum. Að öðru leyti
legg jeg þýðingu þessa eins og önnur ófull-
komin verk mín undir dóm þeirra manna,
sem nú, og einkum síðar meir, kunna bezt
að meta, hvað það hefir verið, að brjóta
fyrst þann ís, að þýða nokkra hina helztu
sorgarleiki Shakspeare’s á ísl. tungu.
Matth. Jochumsson.
Hitt og þetta.
Getur kvennfólk varðveitt leyndarmál ?
það er |>rásinnÍ8 boriö á móti l>ví. En hjer
er saga, sem sýnir, að takast má það. —
Viö leikhúsið i 1‘arís var eigi alls fyrir löngu
og er ef til vill enn leikmær ein, Margrjet
Martignac að nafni, sem náttúran hafði húið
ríkulega fágætum fegurðar - þokka og harla
prýðilegu vaxtarlagi. þar á ofan hættist það
sem enn var meira í varið: það var eins og
hún gæti aldrei elzt, rjett eins og hún hefði
nærzt á eplum Iðunnar alla daga; liún var
allt af jafn-ungleg og blómleg. Má nærri geta,
að mörgum muni hafa litizt á hana; en hins
vegar má að því vísu ganga, að hún hafi eigi
verið öfundlaus, sízt af kvennþjóðinni. Margra
bragða var í leitað til þess að komast fyrir,
hvað gömul hún væri. Eu svo opinská sem
hún var ella og kát og fjörug* þá þagði húu
eins hg steinn um það atriði. Var enginn
maður svo fróður, að hann vissi til sanns um
aldur hennar. þegar hinar þernurnar í liofi
danzgyðjunnar sáu hana ýmist líða eins og eng-
il eða flögra eins og fiörildi í danzinum, ljóm-
andi af kæti og óslökkvanda æskufjöri, svo að
fiignuði áhorfendanna og lófaklappi ætlaði
aldrei að linua, þá höfðu þær ekkert annað
sjer til fróunar en að hvísla hver að annari:
Uss! Drottinn minn ! hún sem var tvítug fyrir
tuttugu árum!
En einn góðan veðurdag var ungfrú Martign-
ac stefnt vitnastefnu í máli. það þótti heldur
en ekki fengur. Vitni eru jafnan spurð eigi
einungis að nafni og stöðu, heldur einnig að
aldri. Nú mátti hún til að segja til aldurs
síns, og segja satt. það varðaði fangelsi, að
gegna ekki dómaranum. — Dómsalurinn var
fullur af fólki stefnudaginn, troðfullur af for-
vitnum áhcyrendum. þar voru komnar eigi
einungis allar stallsystur hennar og keppi-
nautar í danzlistinni, er hún hafði látið
kveljast í forvitni árum saman, heldur einnig
fjöldi karlmanna, er ojit höfðu sjeð hana danza
og litizt á hana í meira lagi. Allt þetta fólk
vildi fyrir hvern mun vera við og heyra rneð
eigin eyrum, er hún mætti til að ganga til
skripta um aldur sinn frammi fyrir dómaran-
um. Menn rjeðu sjer varla fyrir óþolinmæði.
þeim fannst dómarinn ætla aldrei að koma,
hann sem var annars ekki vanur að
láta standa á sjer. þeir voru allt af að líta á
klukkuna. Loks sló hún, og i sama bili sást
hvar dómarinn koin og gekk til sætis. þá varð
þys í salmim, af tómum fögnuði.
Nú er málið tekið til meðferðar, sem stúlk-
an átti að vitna í. Eptir nokkurn aðdraganda
eru vitnin kvödd sagna, þar á meðal danz-
mærin.
„Hvað heitið þjer?“ spyr dómarinn.