Ísafold - 25.03.1885, Blaðsíða 2

54
smiðju, með samtals 8500 upplagi. J>að voru 2
blöð af Isafold, 2 af |>jóðólfi og 2 af Fjallkonunni.
Ennfremur voru prentaðar þar 4 bóka-arkir með
rúmlega 6000 upplagi; auk ýmislegs smávegis.
Feróapistlar frá Þýzkalandi
Eptir
'pozvaid ‘S’kozoddym.
»■
II.
Leipzig 26. febrúar 1886.
Leipzig er að mörgu leyti einn með merk-
ustu bæjum á |>ýzkalandi, og ber margt til
þess. f>ar hafa gerzt þeir viðburðir, er lengi
munu í minnum hafðir. þar í nánd hafa
hinar mestu fólkorustur verið háðar. þar
er verzlun mjög mikil; bókaverzlun mest í
heimi; þar eru markaðir haldnir, sem menn
sækja að ár öllum áttum. þar er einn af
stærstu háskólum á þýzkalandi og ótal vís-
indastofnanir aðrar. þar er ríkisrjettur
þjóðverja. þar er tónlistaskóli nafnfrægur
og margt fleira.
Leipzig stendur á sljettu, skammt þaðan
er tvær smáár falla í Elster; sú á rennur í
Saale og hún aptur í Saxelfi. í bænum
miðjum eru stór torg samföst og liggja götur
þaðan í allar áttir. Við torg þessi eru
mörg hin helztu stórhýsi bæjarins ; þar er
háskólinn, leikhúsið nýja, pósthúsið, lista-
safn og margar hallir fleiri. í suðaustur-
horni bæjarins, í götu þeirri er Liebigsstrasse
heitir, eptir efnafræðingnum mikla, eru flestar
vísinda stofnanir ; þar er hyer höllin annari
stórkostlegri; í flestum af stórhýsum þess-
um er náttúrufræði og læknisfræði stunduð;
þar eru söfn þau, er að þeim greinum lúta,
rannsóknar3taðir og flest þau verkfæri, sem
mannlegur andi nú á seinni tímum hefir
upphugsað til þess að komast fyrir leyndar-
dóma náttúrunnar.
Eg gat þess, að Leipzig væri mikill verzl-
unarbœr. þar eru yfir 300 bókaverzlanir
og 80 prentsmiðjur. Flestir útgefendur
þýzkra bóka geyma bókaforða sinn í Leipzig,
því að þaðan veitir bókaflóðinu í allar áttir
út um víða veröld. Tveir markaðir eru ár-
lega haldnir í Leipzig, vor og haust, og
stendur hver í 4 vikur. þá safnast þangað
múgur og margmenni, og eru þá vanalega 30
til 40,000 aðkomumenn í bænum. Aðal-
varan er skinnavara, og er þar árlega selt af
henni fyrir nær, 20 miljónir króna. Auk þess
eru ótal aðrar vörur keyptar og seldar, eink-
um þó leður, ullardúkar, lín og gler. Pén-
ingaveltan öll á marköðum þessum er um
200 milj. króna á ári hverju.
þrír háskólar eru taldir mestir á þýzka-
landi: háskólarnir í Berlín, Leipzig og
Miinchen. Við háskólann í Leipzig eru
um 3500 stúdentar. Flestir eru sem eðlilegt
er þýzkir, en þar eru og fjölda margir út-
lendið nemendur; frá Englandi og Améríku
kvað vera 4—500 stúdentar og auk þess
margir úr öðrum löndum: Eússar, Pól-
verjar, Svíar, Serbar, Grikkir og Italir og
af mörgum öðrum þjóðum. þó ékki sé
bærinn ýkja-stór (150,000 íbúar, þegar sam-
vaxnar smáborgir eru ekki taldar með), þá
verður maður þó fljótt þess var, að maður
hjer er í miðjum straumi heimsmenntanna
og finnst lífið allt bærast örara og í stærri
öldum en vandi er til í smálöndum. Hjer
er það fjör og líf 1 framförum og vísindum,
sem skapast í stórum löndum, þar sem sam-
an eru komin svo margvísleg öfl úr öllum
áttum; og er menntalífið hjer mun fjör-
ugra en í Kaupmannahöfn t. a. m., enda er
það eðlilegt. Höfn er dálítið afskekkt, þjóðin
er lítil, fáir tala málið, þangað sækja engvir
útlendingar. Háskólanum þar hefir á seinni
tímum heldur farið hnignandi hvað vísinda-
líf snertir. Svíar eru Dönum miklu fremri
í þeim greinum og ef til vill Norðmenn líka.
þessu verður ekki á móti borið, ef óvilhalt
er dæmt, þótt Danir vilji ekki við það
kannast, sem við er að búast. þeir ímynda
sjer margir, að heimurinn snúist allur í kring
um »Kóngsins-Nýjatorg». — Pólskir menn
eru hjer í Leipzig á hverju strái, enda búa
þeir í nágrenninu. Jeg hef spurt marga
þeirra, hvernig Pólverjum liði og hvernig
þeim líkaði stjórnarfyrirkomulagið. Segja
þeir, að þeim Pólverjum líði bezt, sem eru
undir stjórn Austurríkis; þeim líði allvel
sem Rússar stjórna; en öllum kemur sam-
an um, að þeir sjeu langverst farnir, sem
lúta yfirráðum Prússa.
Leipzig hefir lengi verið aðalaðsetur söng-
listar og tóníræða, þar er Bichard Wagner
fæddur (f. 1813 ; d. 1883) og mörg tónskáld
önnur. þar var Sebastian Bach lengi og
dó þar (1750). Tónlistaskólinn hefir lengi
haft mikið orð á sjer, og samsöngvar (kon-
certar) þeir og sá hljóðfærasláttur, sem
heyra má hjer í »Gewandhaus«, ber af öllu
öðru. Gewandhaus er nokkurskonar sam-
söngvahöll, sem stendur í sambandi við tón-
listaskólann ; henni stýrði Mendelsohn-Bart-
holdy á árunum 1835—41; en nú heitir sá
Beinecke, er þar ræður fyrir. Handa sam-
söngvum þessum er nýlega búið að byggja
fjarska skrautlegt stórhýsi. þar syngja 350
manns og 110 leika á hljóðfæri. Nú sem
stendur er tónskáldið Bubinstein hjer í bæn-
um, og fara allir, sem vetlingi geta valdið,
til þess að hlusta á nýtt, stórkostlegt lista-
verk eptir hann, sem heitír «Turninn Babel».
Hjer eru stöðugir samsöngvar því nær á
hverjum degi, hvér öðrum betri, og hjer er
eins og menn varla geti talað um annað en
söng og hljóðfæraslátt, eins og Kaupmanna-
hafnar-búar ekki geta talað um annað en
leikhús og leikara. Hjer eru fjölda margir
útlendingar úr öllum áttum, konum og karl-
ar, sem koma hingað til að fullkomna sig í
hljóðfæraslætti og tónfræðum ; hjer eru svo
margir listamenn saman komnir, að eigi þarf
smáræði til þess að geta skarað fram úr
öllum öðrum. þéssa dagana hefir mikið ver-
ið um dýrðir í Halle, stórkostleg hátíða-
höld til minningar um tvö hundruð ára af-
mæli tónskáldsins Handel.
I miðjum bænum er umferðin mest, ámið-
torgunum og í næstu götum, einkum þó í
»Grimmaische Strasse*; þar eru fegurstar
sölubúðir og þar er aðal-æð miðbæjarins,
líkt og Austurgata í Kaupmannahöfn. Mik-
ið er hjer af gömlum húsum og byggingum
frá 17. og 18. öld; eru þau mörg einkenni-
leg og stingur mjög í stúf við hinar nýrri
byggingar : slúta fram að ofan, og gaflar og
bustir útskornar og útflúraðar á ýmsan hátt.
A götunum sjást margir stúdentar, endaeru
þeir auðþekktir, hafa flestir nokkurskonar
einkennisbúning; húfur þeirra eru mjög
litlar, úr rauðu, grænu, bláu eða gráu flau-
eli; eiga litirnir að tákna stúdentaflokkana
eða fjelögin; flestallir hafa þeir ör og plástra
um andlitið þvert og endilangt eða eru
saumaðir saman eins og blóðmörskeppir.
þetta stafar af því, að þeir eiga sífellt í ein-
vígum hver við annan ; hvað lítið sem út af
ber eða orði hallar, eru vopnin á lopti. I
einvígum þessum hafa þeir flókabrynjur, svo
það er sjaldan að tjón hlýzt af; þó ber það
við; en þeir skaðskemma hver annan í and-
liti og á höfði og verða opt að liggja lengi
í sárum. Hvað annað fólk snertir, er hjer
sjest úti við, þá er það að háttalagi og bún-
ingi sem fólk er flest í stórbæjum. Hjer
og hvar á stangli sjást þó pólskir Gyðingar
á skósíðum sloppum með mikið skegg og
loðhúfur á höfði.
Brýrnar og bankinn.
Ur brjefi af Rangárvöllum.
Eptir tveggja ára hvíld hefir náttúran
aptur lesið harðan texta yfir þessum sveit-
um með mánaðarlöngum sandstormi. það
er þó einkum framhluti þessa hrepps, Odd-
inn og nærliggjandi jarðir, sem nú hafa orð-
ið harðast úti. Um þessar sýsiur þyrfti
miklu meira og betur að ræða og rita en
gert hefir verið til þessa, og mjer íiunst
hvorki blöð nje þing hafa veitt ástandi og
þörfum sveita þessara hálft það athygli,
sem vert er.
þeir sem lrjer eru ókunnugir sjálfir, og
þeir sem hjer búa, en ekki þekkja til hlítar