Ísafold - 23.12.1885, Blaðsíða 3

hversu mikið traust sem maður kann að ]
hafa á ráðdeild og dugnaði hinna næstu
erfingja sinna, þá getur hann þó eigi haft
það traust á niðjum þeirra, sem ófæddir
eru. Og þótt fje ávaxtist og aukist mann
eptir mann, þá þarf eigi nema að eins einn
ráðleysingja til að eyða því öllu ; hann get-
ur einn eyðilagt alla ávextina af sparsemi,
ráðdeild, iðjusemi og dugnaði hinna fyrri
manna. Eins og sá sem fer óvarlega með
eld getur á stuttri stund eyðilagt það sem
margir menn um langan tíma hafa verið að
byggja, þannig getur einn eyðslumaður á
skömmum tíma eytt því, sem margir menn
hafa varið mikilli fyrirhöfn til að afla. Sá
sem setur fje á erfingjarentu fer í tilliti til
þess líkt að eins og sá, sem sjer um, að
aldrei sjeu óvitar einir heima, er kynnu að
brenna bæinn. En fjeð þarf eigi að kom-
ast í hendur neinum ráðleysingja, til þess
að eptirkomendunum verði það að litlu liði.
Sá þykir fara vel með fje sitt, sem eigi
lætur það rýrna, þótt eigi bæti hann við, þ.
e. þótt hann eyði öllum vöxtunum; en ef
hann á fleiri en einn erfingja, þá verða þeir
þó fátækari en hann var, og þannig getur
efnahagurinn gengið niður á við. Mörgum
atorkusömum ráðdeildarmanni geta og
brugðist svo fyrirtæki sín, að hann hafi
minna að eptirláta erfingjum sínum en
hann tók við. Margföld reynsla sýnir einn-
ig, hve fljótt jafnvel mikill auður hverfur
hjá niðjunum, og þótt leifar hans haldist
stundum alllengi við hjá sumum ættliðun-
um, þá eru hinir liðirnir optast margfalt
fleiri, þar sem hans sjer engan vott eptir
svo sem tvo mannsaldra eða jafnvel fyr.
|>ótt flestir þurfi yfir höfuð á öllu fje sínu
að halda, sjer og sínum til uppeldis.og megi
eigi missa það sem neinu nemur frá atvinnn
sinni, þá mundu margir þó geta sett nokkuð
lítið eitt á erfingjarentu, án þess þeim væri
það tilfinnanlegt, ef þeir eru sannfærðir um
nytsemi þess; sjerstaklega mundu menn
opt geta, án þess að það væri neinum til
meins, ákveðið, að þannig skyldi fara með
nokkurn lítinn part af því, er þeir láta
eptir sig. En þvhfremur hafa þeir sem
allvel eru efnum búnir, ástæðu tilþess, að
setja að sjer lífs eða liðnum nokkurt fje á
erfingjarentu. það má telja víst, að ein-
hverjir niðjar þeirra muni áður en á löngu
líður sakna þess, ef þeir láta það ógert.
|>ví fleiri sem settu fje á erfingjarentu,
því optar mundi það koma fyrir, áður en
á löngu liði, að vaxtaeigendur að slíku fje
giptust saman, og því meira mundi bæði
þá og niðja þeirra muna um tekjurnar af
því. En með því ættirnar með tímalengd-
inni tengjast saman og kvíslast á alla vegu,
þá mundi að lokum svo fara, ef slík ráðstöf-
219
P<'
uti á fje yrði nokkuð almenn, að hver mað-
ur af þjóðinni væri borinn til að fá að for-
eldrum sínum látnum sívaxandi æfilangar
eignartekjur. Hann mundi þá eigi að eins
hafa hina meðfæddu krapta sálar og lík-
ama til að vinna fyrir sjer, sem opt reyn-
ast ónógir einir sjer til að varna örbyrgð
og skorti, heldur mundi hann og eiga hlut-
deild í nokkurri eign, hvernig svo sem for-
eldrar hans eða næstu forfeður hefðu farið
með efni sín; hann mundi vera fæddur til
eignar, fæddur með rjetti til nokkurrar
hlutdeildar í eign þjóðarinnar, til nokkurr
ar hlutdeildar í ávöxtunum af iðjusemi og
sparsemi hinna fyrri kynslóða.
Eómaborg var ekki byggð á einumdegi,
og á skömmum tíma verður eigi komizt
langt áleiðis. Svo mjög sem fjeð getur vax-
ið með tímanum, er við það er jafnótt bætt
nokkru af vöxtunum, og á svo hátt stig sem
sem efnahagur manna getur komizt með
því að nota það til lengdar, þá gætir þess
eigi mikið á fáum árum. Af þessu leiðir, að
menn gefa því almennt eigi þann gaum,
sem vert er, hve þýðingarmikið þetta er,
og þó má álíta víst, að góður efnahagur
einnar ættar og velmegun einnar þjóðar sje
hvað mest undir því komið, að menn um
nokkuð langan tíma hafa þá aðferð, að eyða
eigi öllum vöxtunum af fje sínu. Með því
að setja fje nokkurt á erfingjarentu, þá
tryggja menn, að aðferð þessi sje við það
höfð, og sem dæmi þess, hversu mikla þýð-
ingu það gæti haft fyrir niðjana má nefna
þetta. Vjer getum hugsaðoss; að lslend-
ingar settu árlega á erfmgjarentu svo sem
50,000 kr. (þetta samsvarar hjór um bil ein-
um tíunda parti af því, sem undanfarin ár
hefir verið varið hjer á landi fyrir ölföng),og
þótt gert sje ráð fyrir, að ávallt væru árlega
teknir hálfir vextirnir af hinu safnaða f je, þá
mundi með 4/° ársvöxtum sá helmingur, sem
út væri borgaður, eptir 35 ár nema eins
miklu á ári eins og það, sem sett væri ár-
lega á erfingjarentu; eptir 100 ár mundi að
honum vera mikill styrkur, en eptir 215 ár
mundi þessi helmingur vaxtanna nema hjer
um bil eius miklu árlega, eins og allar þær
útlendu vörur kosta, er nú flytjast á ári
hverju til landsins. þeir sem þá lifa og
þó fyrri sje, mundu sannarlega þakka fyrir,
að forfeður þeirra hefðu gert ráðstöfun, sem
þeim væri svo mikill styrkur að.
Söfnunarsjóðurinn f Eeykjavík er stofn-
un, sem sjerstaklega er löguð til þess að
gefa þeim kost á að setja fje á erfingja-
rentu, er þess kynnu að óska.
Ferðapistlar
eptir
p>tva-0 eTfiotodd'i&n.
Cxxivyssr
(Síðasta brjef.)
Venedig 3. júní 1885.
Erá Neapel fór jeg austur til Ancona
og svo norður með Adríahafi til Bologna
og svo til Venedig; er vfða yndisfagurt á
þeirri leið, en jeg verð rúmsins vegna að
sleppa að lýsa því í þetta sinn.
Við mynnið á Po er sléttan flöt, sem
sær í logni, og hver blettur ræktaður;
næst ströndinni er orðið mjög votlent, fen
og tjarnir fullar af slýi og sefi; þar er lít-
ið um trje, nema kring um húsinn og þorpin.
Eins og kunnugut er, var farið að byggja
Venedig á 5. öld, á smáeyjum fyrir utan
Pómynni, þegar Atila og aðrir ófriðarsegg-
ir ösluðu um Italíu, svo fjöldi manns varð
að stökkva af landi og leita sjer hælis þar,
sem illþýðið gat eigi náð til þeirra. Borgin
stendur á 118 hólmum; þar eru nú 130,000
íbúa og 15,000 hús. Frá meginlandi er
lögð járnbrautarbrú hálfa mílu á lengd út
til bæjarins.
Um Venedig hefir mikið verið rætt og
ritað, enda er það einhver hin einkenni-
legasta borg, sem til er, og víðfræg í sög-
um og ljóðum; hjer verð jeg sem fyr að
eins að minnast á einstök atriði.
Á járnbrautarstöðvunum sjest fljótt, að
þessi borg er með öðrum hætti heldur en
þær, sem eru á meginlandinu; í þeim eru
fjölda margir vagnar frá gestgjafahúsunum
til þess að taka á móti ferðamönnum, en
hjer liggja margir einkennilega lagaðir bát-
ar (gondólar), sem flytja ferðamenn um
borgina, hvert sem þeir vilja. Bátar þess-
ir eru mjóir, hnífþunnir að framan og drag-
ast upp í rana; þeir líða hljóðlaust áfram
eins og fuglar, og smjúga gegn um hvert
sund og hverja holu; stendur ferjumaður-
inn aptan á með breiðblaðaða ár f hendi
og stýrir bátnum með mesta fimleika; ferju-
menn hafa sjerstakan einkennisbúning, rönd-
ótta skyrtu og skotthúfu. í miðjum bátn-
um er skýli, sem farþegjar sitja inni í;
allir eru bátar þessir svartir á lit, og líkir
hver öðrum; fyrr á tímum voru þeir
pentaðir margs konar htum, opt silfur- og
gullbúnir, og jafnvel settir dýrum steinum ;
vildi hver hafa semfegurstan bát, og varkapp
mannasvomikiðog skrautgirni,að sumirfóru
á höfuðið fyrir það; varðþvf bæjarstjómin
að láta það boð út ganga, að allir »gondól-
ar« skyldu vera eins htir og eins búnir.
I öðrum borgum em götumar harðir stein-
ar og stjettir; hjer eru þær eintómir skurð-
ir, og verða menn að fara allt sjóveg um
borgina; rísa húsin þverhnýpt upp úr