Ísafold - 04.08.1886, Page 2

126
til þess, að veita alþingi stjórnskipulega
heimild til að gera bæði breyting og við-
auka á stjórnarskránni, sem þannig frá
öndverðu eigi getur skoðast sem óbreytan-
leg, eins sje sjálf uppleysing alþingis með
konunglegri auglýsing 2. nóvbr. 1885 samkv.
þessari grein órækur vottur þess, að stjórn-
in hafi hlotið að viðurkenna, sem og er ó-
bifanleg sannfæring vor, að stjórnarskipun
sú á Islandi, sem hin endurskoðaða stjórn-
arskrá fer fram á, ekki liggi fyrir utan hið
stjórnskipulega verksvið, sem 61. gr.
heimilar; oghvað sjerstaklega viðvíkur því,
sem gengið sje út frá í 6. gr. laga 2. jan.
1871, þá virðist nefndinni einsætt, að sú
grein ,sem að öðru leyti ræðir um þá fjár-
hagslegu hlið hinnar æðstu stjórnar, eins og
hún var þá og framvegis kynni að verða,
hlýtur að skiljast í samræmi við hinar und-
angangandi greinir laganna, sem gera hin
sjerstaklegu málefni Islands hinu almenna
löggjafarvaidi óviðkomandi, að einni und-
antekinni breytingu á stöðu hæstarjettar
sem æðsta dóms í íslenzkum málum.
þar sem nefndin þannig hlýtur að líta
þeim augum á ofangreint atriði og niður-
lag auglýsingarinnar, að þau að eins sje
bendingaratriði frá stjórninni um það, að
henni sje jafnvel sjerhver breyting á stjórn-
arskránni 5. jan. 1874 ógeðfeid, finnur
nefndin sjer skylt, að lýsa því yfir, að hún
beri það staðfast traust til stjórnarinnar,
að hún við nákvæmari íhugun vorra brýnu
þjóðþarfa og ítrekaðs vilja hins löggefandi
alþingis muni verða því samtaka í, að
koma loksins þeirri skipun á bin sjerstak-
legu málefni Islands, sem, eins og þráfald-
lega er sýnt og sannað, er einka-skilyrðið
fyrir sönnum framförum og viðreisn lands-
ins, og með því nú nefndin enn fremur ekki
getur fundið neina þá galla á hinni endur-
skoðuðu stjórnarskrá, sem eigi að valda
breytingu á henni, hikar nefndin sjer eigi
við, samkv. eindreginni ósk hinnar íslenzku
þjóðar, að ráða hinni heiðruðu deild til að
samþykkja óbreytt frumvarp það til stjórn-
arskipunarlaga um hin sjerstaklegu málefni
íslands, sem alþingi 1885 samþykkti og
Íujer með fylgirn.
Benidikt Sveinsson er formaður nefndar-
innar og framsögumaður í málinu, en Sig-
urður Jónsson skrifari.
Önnur stjórnarlög, til fyllingar
stjórnarskránni o. s. frv., eru ýms í smíð-
um meðal þingmanna, svo sem kosningar-
lög, ráðgjafaábyrgðarlög, lög um afnám em-
bætta og fyrirkomulag framkvæmdar- og
umboðsstjórnarinnar m. m.
Fensmarksmálið. Fimm þingmenn:
þorleifur Jónsson, þorlákur Guðmundsson,
þorvarður Kjerulf, Lárus Halldórsson og
Sigurður Stefánsson, stinga upp á, að neðri
deild setji nefnd til »að rannsaka það fjár-
tjón, sem landssjóður, sýslusjóður ísafjarð-
arsýslu eða aðrir sjóðir, einstakir menn
eða stofnanir, hafa beðið af embættisrekstri
C. Fensmarks, fyrverandi sýslumanns í
ísafjarðarsýslu og bæjarfógeta á ísafirði,
svo og aðgjörðir landsstjórnarinnar í því
máli. Skal nefnd þessi hafa, samkvæmt
22. gr. stjórnarskrárinnar, rjett til að
heimta skýrslur, munnlegar og brjeflegar,
bœði af embættismön num og einstökum mönn-
um. Nefndin skal koma fram með tillög-
ur um málið og leggja þær ásamt áður-
nefndum skýrslum fyrir deildina«.
Spánarsamningur. Grímur Thom-
sen o. fl. þingmenn stinga upp á, að «al-
þingi skori fastlega á stjórn H. H. kon-
ungsins, að bæta hið bráðasta úr hinni
brýnu nauðsyn landsins með því nú þegar
að gjöra þær ráðstafanir, sem með þarf,
til þess að tollmunur sá, landinu og verzlun
þess í óhag, sem spillir markaðinum á
Spáni, fyrir fisk þangað fluttan frá Islandi
og þar verkaðan, og sem undanfarin ár hef-
ir valdið landsbúum ærins fjártjóns, verði
sem allra fyrst af numinn*.
Póstferðir. Jakob Guðmundsson vill
láta alþingi skora á stjórnina að sjá um,
að sumarpóstferðum á Islandi verði sem
allra fyrst fjölgað svo, að þær að minnsta
kosti verði eins margar og vetrarpóstferð-
irnar eru nú.
. En Jón Ólafsson leggur það til, að al-
þingi skori á landsstjórnina að koma ann-
ari og hagkvæmari tilhögun á sumarpóst-
ferðir, en nú er, einkum þannig, að fella
niður aðalpóstferðir milli Reykjavíkur og
Isafjarðar og Akureyrar, og milli austur-
lands, um það leyti sem strandferðaskipin
ganga milli þessara stöðva, en koma á
aukapóstferðum frá viðkomustöðum strand-
ferðaskipanna í sambandi við þær ferðir
og upp um sveitir þær, er fjarri liggja
viðkomustöðunum, og fjölga landpóstferðum
milli Reykjavíkur og austurlands.
Nýir verzlunarstaðir. þessum
verzlunarstöðum nýjum er stungið upp á:
Við þórshöfn í Gullbringusýslu.
Að Haukadal í Dýrafirði.
A Höfn í Sljettuhreppi.
Við Hagavík í Slcagafjarðarsýslu.
Múlahöfn við Hjeraðsflóa.
Á Svalbarðseyri við Eyjafjörð.
Nokkur orð um bygging þjóðjarða
og samgöngur í Vestur-Skaptafellssýslu.
þegar jeg las ipingsdlyktun og pjóðmein*
eptir þorlák alþingismann Guðmundsson í
Hvammkoti, og undir eins sá, að þingmaður
okkar, herra Ólafur Pálsson, hafði «spennt
sig megingjörðum þingsályktuninni til mót-
stöðu», þá datt mjer í hug framkvæmdir
hans sem umboðsmanns þjóðjarða hjer í
sýslu. Hver hafi verið tilgangur hans með
að mæla á móti þingsályktuninni, ætla jeg
ekki að leiða mörgum getum að, að sinni.
það lítur svo út, sem hann hafi verið hrædd-
ur um, að komið yrði við kaun á sjálfum
honum, ef þingsályktunin næði fram að
ganga. Jeg fyrir mitt leyti get ekki sjeð,
að þingsályktunin geti verið nein grýla
fyrir Skaptfellinga; miklu frernur held jeg
það hefði verið nauðsynlegt, að hún hefði
verið samþykkt, að minnsta kosti lítið eitt
breytt, til dæmis þannig, að annar maður-
inn, sem til skoðunargjörðarinnar væri út-
nefndur, væri þjóðkunnur bóndi innan
hjeraðs; með því álít jeg, að rannsóknin
gæti orðið nákvæmari og undir eins áreið-
anlegri, heldur en ef báðir mennirnir væru
utanhjeraðs, því þeim hlyti að verða erfið-
ara og undir eins kostnaðarsamara að
komast eptir öllu, sem nákvæmlega þyrfti
að rannsaka «eptir erindisbrjefi landshöfð-
ingja», heldur en ef annar þeirra væri
innanhjeraðs.
Jeg vil að eins nefna hjer tvær mein-
semdir af mörgum, sem Skaptafellssýslu
eru mjög til niðurdreps og erfiðleika, hvað
búnaðinum viðvíkur, sem að minni hyggju
væri sannarlega nauðsynlegt að veita eptir-
tekt, ef vera kynni, þó seint sje, að bót
yrði ráðin á því, að minnsta kosti að
nokkru leyti. þessar meinsemdir eru:
1., hin óhagkvæma tilhögun á byggingu
þjóðjarða; og
2., hinar erfiðu og stundum því nær ó-
mögulegu samgöngur.
Hið fyr talda er einkum innifalið í því,
að þegar jarðir losna úr ábúð, þá er bygg-
ing þeirra látin vera bundin því skilyrði,
hverjir mestu lofa eptirgjaldi eptir þær,
án nægilegs tillits til þess, hvort sá, sem
þannig sækir um jörð og býðst til að taka
hana með svo og svo háu eptirgjaldi, er
fær um að taka jörð til ábúðar eða ekki.
Af þessu leiðir, að dugnaðarmaðurinn verð-
ur annaðhvort að taka jörðina með sama
eða jafnvel hærra eptirgjaldi en slóðinn
býður, eða fá hana alls ekki byggða. þetta
hefur með fleiru þann ókost í för með sjer,
að hin skaðlega sundurliðun jarðanna í
smábýli helzt við; og þó jarðirnar eyði-
leggist árlega af völdum náttúrunnar, t. d.
af sandfokum, og vatna-ágangi, helzt samt
sem áður hið sama eptirgjald, og stundum
hækkar það talsvert sökum hinna óskyn-
sömu tilboða. Sakir þessa fylgir hverri
ábúð ekki svo mikið jarðarmegn, að mögu-
legt sje að komast af með það, og þess
vegna verða leiguliðarnir á hinum sundur-
liðuðu jarðarpörtum víða að neyðast til að
eyðileggja hinar síðustu leifar jarðanna til