Ísafold - 21.03.1888, Blaðsíða 2

54
Stjórnarskrármálið og þingvallafundur.
Til þess að drepa niður getsökum þeim,
að þjóðinni sje ekki alvara að hafa fram
stjórnarskrárendurskoðunina, ættu nokkrir
hinir helztu menn úr hverju kjördæmi
landsins að koma saman á þingvelli við
Öxará rjett fyrir þing 1889 og árjetta þar
málið kröptuglega. — Ejett fyrir þing : þvi
þá verður árjettingin áhrifamest.
þessi þingvallafundur ætti að vera fjöl-
mennari en nokkuru sinni áður, síðan stjórn-
arbótarbaráttan hófst, af kosnum mönuum,
öðrum en þingmönnum.
Sumir áhugamenn hafa stungið upp á,
að alþingismenn sætu ókeypis aukaþing
þau, eitt eða fleiri, er nauðsynleg kynnu
að verða til að hafa fram stjórnarskrár-
endurskoðunina. þó það kunni að þykja
öllum þorra þingmanna um rnegn, þá er
hitt engin vorkunn, að sækja þingvalla-
fund alveg ókeypis. það er lítil alvara í
mönnum, ef þeir telja það á sig.
A þessum þingvallafundí ætti ekkcrt
annað mál að taka til meðferðar heldur
en stjórnarskrármálið. Fundurinn þarf að
vera eingöngu þess vegna stofnaður. þjóð-
in þarf að sýna, að hún hafi meira við
það mál en önnur landsmál, sem nix eru
á dagskrá.
Síra Stefán Jónsson,
dáiun 9. febr. 1888.
Lokuð voru augu —
lá þar á hjarni
hvers manns hugljúti,
ef sjer heilum nam;
fjell fyrir voða,
en vinir harma
látprúðan ljúfling
og lista-gáfur.
Lokuð voru augu —
legurúmið gaddur,
húm og helstormur
hvílutjöldin voru.
Glúpnað hafði blóðdrekkur,
skriðið í bergskoru ;
svalt dýr drösull
drottinlaus á heiði.
Lokuð voru augu —
ljósin blásala,
augun hin eilífu, —
ógn stóð af jörðu,
ógn stóð af himni;
engi maður vissi;
fár veit feigs götu ;•
farið hafði af vegi.—
Lokuð voru augu —
lesið gott höfðu
saklaus og sofnað
smábörn í ranni.
Umdiog dundi;
ein í salkynni
svaf og svaf ekki;
sorg stóð á Ijóra.
Lokuð voru augu —
lýsti dagstjarna
árskúrir augna
ekkjix brennheitar ;
barna brádaggir ;
brúna regnhiminn,
fjúki fárgróinn,
föður og móður.
Ein vöktu augu —
einan sáu á heiði,
augun, sem til elsku
alheima laða,
horfa mót helstjörnum,
hita nákulda,
glæða gaddhjörtu,
gefa líf dauða.
Opin eru augu —.
Upp þjer, sofendur,
skíniGuðs augu
gegnum yðar hjarta !
Ef þau eigi lýsa,
opnast náheima,
verða úti veraaldir.—
Vituð er enn eða hvað /L
Matth. Joch.
Fáein orð um vesturflutninga.
Isafold hefur flutt nokkrar greinir um
ástand íslenzlcra landnámsmanna í Ame-
ríku, en þó einkum í Norður-Dakota. I
greinum þessum er því haldið fram, að
íslendingum vegni þar miður vel.
það er mjög trúlegt, að íslendingum
vegni þar eigi vel, að minnsta kosti fyrst
í stað. Norðurjaðar Dakota (þar í Pern-
bína-sýsla og Eauð-árdalur) liggur norð-
ur við Manitoba-fylkið í Canada. Lopts-
lagið er því sama og í Manitoba, heitt á
sumrum, en mjög kalt á vetrum. þessi
umskipti á miklum hita og miklum kulda
eru auðvitað mjög óþægileg og jafnvel óholl
mörgum. A hinn bóginn hefir hinn langi
vetur, sem teppir atvinnu margra um 4—5
mánaða tíma, auðskiljanlega slæm áhrif á
efnahag fátækra landnema, sem helzt
þyrftu að geta stundað vinnu árið um
kring.
Fátækir landnámsmenn ættu helzt að
setjast að þar, sem veðrátta er mild, líkt
og sumstaðar á Kyrrahafsströndinni vest-
an á Ameríku; en hið háa fargjald þangað
1) Sbr. Völuspá.
(um 260 kr.) er sá þrepskjöldur, sem fáir
íslenzkir vesturfarar geta yfirstigið.
En þó Islendingar ekki geti flutt sig
vestur á Kyrrahafsstrendur, þá gætu þeir
setzt að hjerna megin á Ameríku, því þar
er töluvert mildari veðrátta en í Dakota
og Manitoba og öðrum miðbiks-fylkjum
hins ameríkska meginlands.
Að nóg land megi fá austanvert á
Ameríku, má sjá af því, að í kanadisku
austurfylkjunum voru t. d. í sumar:
óbyggðar ekrur byggðar ekr.
í Nova Scotia1 5,935,000 7,446,000
- New Brunswick 11,347,000 6,046,000
- Quebec . . 102,145,000 18,600,000
- Ontario . . 42,611,000 23,500,000;
og líkt stendur á í sumum austurfylkjum
Bandaríkjanna, t. d. Virginíunum og víð-
ar. Mikið af þestu óbyggða landi er eins-
gott og landið vesturfrá og sumt betra.
En um þessi óbyggðu lönd nálægt Atlanz-
hafi þegir Kanadastjórnin, máske af því,
að hún álítur, að þeim geti hún fremur
komið út til hvers sem er.
En hvers vegna hafa Islendingar helzt
sezt að í Manitoba og Dakota?
Kanadastjórn mun hafa lagt fyrir agenta
sína að leiða Islendinga til Manitoba, en
þaðan (og frá Nýja-íslandi) fluttust svo-
nokkrir suður til Dakota.
Jeg þykist vita, að Kanadastjórn hafi
gott álit á þessu svæði fyrir Islendinga, og
hið sama álit mun herra agent Baldvin
láta í ljósi við íslenzka vesturfara.
En herra Baldvin mun einnig bezt standa
sig við að hrósa landinu kringum -Wiuni-
peg og þar vestur af, því í auglýsingu um-
boðsmanns Kanadastjórnai-innar á Eng-
landi, útg. í janúar 1886, stendur:
»— Kanadastjórnin borgar nú til allra
agenta 5 dollara (18 kr. 65 a.) í auka-
laun fyrir alla vesturfara frá Evrópu
(að Engl. undanskildu), senx flytja til
Manitoba eða Norðvesturlandsins, und-
ir eins og mennirnir eru komnir til
Winnipeg.
þessi laun verða að
eins goldin fyrir menn, sem áreiðan-
lega ætla að setjast að í Manitoba eða
Norðvestur-Kanada, en ekki fyrir þá,
sem ferðast gegnum Winnipeg til
Dakota eða Montana (í Bandaríkjum),
og ekkert er borgað fyrir þá, sem eru
yngri en 18 ára. þessi aukalaun
koma ekkert við launum þeim, er
gufuskipafjelög og járnbrautarfjelög
gefa, og ekki mega vesturfarar fá
neinn ferðastyrk af þessu fje...«
Umboðsmaður Kanadastjórnarinuar skrif-
aði mjer i haust (2. nóv. 1887), að Kan-
í) Tölurnar ern teknar úr: rIramigration
and Settleraent, by l’rimann B. Auderson“.