Ísafold - 28.03.1888, Blaðsíða 2

58
öll hjól sjeu liðug og ekkert geti bilað, þó
hvassviðri beri að höndum.
Að stýra vel opnum bátum, er alls ekki
vandalaust, og er vissulega íþrótt, sem seint
eða ef vill aldrei verður fullnumin, en lær-
ist smátt og smátt með æfingu og ná-
kvæmri eptirtekt. Jeg ímynda mjer, að
ekki sje hægt að gefa neinar fastar áreið-
anlegar reglur eptir að breyta í stjórn ;
það eru ýmsar skoðanir með stjórnarlagið;
það sýnist sitt hverjum um stjórnina, og
hefir, ef til vill, sína stjórnaraðferðina hver
formaður; en — aðalvandinn er, að verja
skipið áföllum eða verja því, að sjórinn
keyri skipið í kaf; sumir — mjer liggur
við að segja — gapalegir formenn, hafa það
fyrir aðalreglu í hvassviðri, að sigla sem
mest að skipið getur framast þolað, svo að
talsverður sjór er sigldur inn í skipið. Slíka
siglingu álít jeg hæði gapalega, hættulega
og gagnslausa; auk þess sem það, ef tals-
verður sjór er sigldur inn í skipið á hlje-
borða í hliðarvindi, dregur skipið niður í
sjóinn, þá tefur það talsvert gang skipsins.
Aðalreglan, og eflaust sú rjettasta, er, að
sigla aldrei sjó inn í skipið til muna; en
ekki tek jeg til, þó lítið eitt freyði inn ámilli
keipa í hvassviðri.
|>að er orðið nokkurn veginn reynt, og
sannað af reynslunni, að hættumesta sigl-
ingin, þegar stórsjó og ofsaveður ber að
höndum, er undanhaldið, sökum þess, að
þá vilja sjóirnir gleypa skipi. Alít jeg þá
betra og rjettara til að verja skipið áföll-
um, að sigla talsvert skáhallt með vindi,
einkum ef stórsjóar eru; því bæði er það, að
stjórnarinn á mjög óhægt með að sjá brot-
sjóa, er skipið kann að þeytast fram í, og
sjer síður, hvað stórsjónum líður fyrir apt-
an skipið ; aptur á hinn bóginn, þegar siglt
er nokkuð flatt með vindi, sjer stjórnar-
inn stöðugt út frá skipinu á vindborða,
hvar og hvernig stórsjóarnir rísa; ríður þá
mjög mikið á stjórnaranum, að hann hafi
stöðugt gát og vakandi auga á stórsjónum,
sem að skipinu stefnir, til að verja skipið
áföllum. Aður en brotsjórinn kemur svo
nærri skipinu, á stjórnarinn að vera búinn
að fullráða það með sjer, hvernig hann
ætlar að verjast því og því stórriði: hvort
hann ætlar að sigla fyrir stórsjóinn, snið-
hálsa hann, eða þá í þriðja lagi að láta
stórriðið ganga fyrir framan skipið ; og
skal jeg nú leitast við að skýra þetta nokk-
uð betur.
Alla þá brotsjóa, sem maður sjer, að
skipið getur ekki siglt fyrir og er ekki viss
um að geta siglt af sjer án þess að ofbjóða
skipinu af ofmikilli siglingu, er að minni
ætlan bezt að forðast með því móti, að
minnka ganginn hæfilega á skipinu (sem
ætíð er hægt), og láta sjóinn brjóta sig
fyrir framan skipið, eða þá, eptir því sem á
stendur, að sjeu það ekki stærstu sjóir, þá
að sniðhálsa sjóinn með hægum gangi;
því það má með engu móti vera nema
hægur gangur á skipi, er menn sniðhálsa
stórrið, sökum þess, að skipið getur auð-
veldlega gengið undir riðið, einkum ef bát-
urinn er viðtakalítill framan, eins og all-
margir sunnlenzkir bátar eru.
Auðvitað er, að stjórnaranum ríður á
eptir fremsta megni að stýra jafnt og lið-
lega, hafa nákvæmar gætur á öllum sjó-
um, sem að skipinu koma eða á það stefna,
smáum og stórum, hvar og hvernig stór-
riðin ganga, og á hverju einu utanborðs og
innan. Sjerstaklega ríður á að forðast að
látaskipiðrenna ofan í djúpu lautirnar, held-
ur ætla því að smjúga eptir hærri bárunum.
þetta má vel með lagi og æfingu. Menn
ættu að æfa sig, einkum ungir formenn, í
nokkru hvassviðri, svo menn gætu tekið
til slíks stjórnarlags, þegar slæmt veður
og vondan sjó ber að höndum. Hver sá
formaður, sem stýrir opnum bát í stórsjó
og vondu veðri, mun fljótt komast að raun
um — ef honum annars er annt um, að
stjórnin fari í lagi —, að hann verður að
hafa fastan og óskiptan hugann við stjórn-
ina, og öll þau verk, er honum ber að segja
fyrir um sem formanni.
þegar svo ber við, að stórrið eða brot-
sjór rís mjög nærri skipi, og stjórnarinn
sjer, að óumflýjanlegt er, að sjórinn muni
brjótast inn í skipið, virðist eina úrræðið,
að hleypa skipinu sem allra fljótast upp í
vindinn og ætla stórsjónum sem allra-apt-
ast á skipið, helzt aptur af skutnum, sök-
um þess, að á mitt skipið eða framan til
á miðju skipsins má brotsjórinn með engu
móti koma, einkum ef skipið er flatt við
stórsjónum ; annars er, ef til vill, háskinn
vís. A þessu ríður stjórnaranum að hafa
vakandi auga eða stöðugt gát.
Stundum ber það við, að menn fá ofsa-
rok á sjó, svo naumast er annars kostur,
en að láta renna á reiðanum eða sigla með
litlum bleðli, sem verður þá að vera þjett
niður við skipið, svo það verði fastara fyrir
í sjónum. I slíku ofsaveðri eru engin önn-
ur úrræði en að láta skipið hafa sem mest-
an ganginn, án þess þó að ofbjóða skipinu
eða sigla sjó inn í það til neinna muna,
og mun þá vera hagkvæmast, að bera sig
að sigla lítið eitt sniðhalt með vindinum.
Er þá einkaráríðandi fyrir stjórnarann, að
hleypa ekki skipinu ofan í djúpu lautirn-
ar, heldur láta það, ef unnt er, þræða eptir
hærri bárunum. Annars mun jþað optast,
er slík ofsarok her að höndum, að brot-
eða stórsjóar eru minni á rúmsjó. f>að
virðist eins og stórsjóarnir komist ekki
upp fyrir afli vindarins, og sjórinn verð
sljettari.
Að ofhlaða skip, er hinn mesti og voða-
legasti háski, er menn stofna sjer í vís-
vitandi, og ætti aldrei að eiga sjer stað.
f>egar menn hitta fyrir brimlendingar
eða verða að lenda þar sem eru stórbrim,
þá er það vanaleg aðferð — að minnsta
kosti var það venja í Dritvík og á Hjalla-
sandi — að forrnaðurinn lætur hásetana
reyna að halda skipinu kyrru fyrir framan
lendinguna, meðan hann er að taka eptir,
nær ólagið gengur á land.
Eins og flestir sjómenn vita, er ólagið
þrjár bárur eða grunnskaflar, sem ganga
hver eptir aðra á land, en síðan verður
sjór talsvert sljettari á eptir. |>á er tek-
inn brimróðurinn, þegar þriðju og síðustu
báruna brýtur á land. Er þá einkaráríð-
andi fyrir stjórnarann, að hann sje svo
viss í stjórninni, að láta grunnbáruna koma
beint aptan á skutinn á skipinu, til þess að
grunnriðið renni því alvegbeint á land. Komi
grunnskaflinn öðrum meginn á kinnung
skipsins, snýst skipið í sama vetfangi og
verður flatt; er þá mikil hætta búin.
—Jeg hefi þannig í fám orðum drepið á,
hver mjer hefir reynzt bezt aðferð að
stýra opnum bátum, ekki af því, að jeg
þykist kunna betur til stjórnar en aðrir,
og allrasízt betur en æfðir formenn, held-
ur af því, að jeg hefi hvergi sjeð á prenti
ritgjörð um þetta efni, sem jeg verð þó að
ætla, að ekki muni vanþörf á að hafa fyrir
sjer einhverja leiðbeiningu um.
Vona jeg, að viðvaningar í stjórn gætu
haft nokkur not af greininni, ef þeir lesa
haDa með athygli, og nota þá stjónnarað-
ferð, er hjer hefir verið á vikið.
„Fáein orð um vesturflutninga".
Herra ritstjóri Isafoldar ! I blaði yðar
21. þ. m. hefir herra Sigm. Guðmundsson
birt »Fáein orð um vesturflutninga», ogþar
með sagt, að jeg fái 5 dollara ( = 18kr. 65 a.)
fyrir hvern fullorðinn mann (yfir 18 ára að
aldri), sem flytur frá Islandi og sezt að í
Manitoba eða Norð-Vesturlandi Canada.
Af þessu dregur hann þá ályktun, að það
sje mjer hreinn og beinn skaði, ef það fólk,
sem hjeðan flytur, ekki setjist að í ofan-
greindum landsplássum.
Jeg skal nú leyfa mjer að taka það fram,
að þessi framburður Sigm. er með öllu ó-
sannur. Engan slíkan samning, sem Sigm.
talar um.hefi jeg gjört við stjórnina í Canada,
og hvorki borgar hixn mjer meira éða minna
fyrir það, hvort margir eða fáir setjast að