Ísafold - 20.06.1888, Síða 2

109
Sú er ósk mín
að aldurdaga
megi enn
margra njóta,
fremdar og fagnaðar
! friðar skauti
brúðar og barna
uns bilar æfi.
Svo kvað hin aldna
en undir tóku
landvættir allar
og lengi kváðu —
gladdist gullfögur
í geimi skýja
eygló árrisin
yfir Halldóri.
B. G.
Um bráðafárið.
Eptir
landlœkni Schierbeck.
Út af dálítilli athugasemd um bráða-
pestina í Fjallk. 8. maí þ. á. skal jeg
leyfa mjer að koma með eptirfarandi
skýringu.
Jeg álít það líka fært, eins og höf. at-
hugasemdarinnar í Fjallk., að koma bráða-
sjúkri kind lifandi til Reykjavíkur, ef mað-
ur vill endilega; en jeg áleit það nú ekki
nauðsynlegt, er jeg byrjaði rannsóknir
mínar, og álít það ekki heldur nauðsynlegt
nú; jeg hef látið mjer nægja að útvega
mjer blóð og innýfli úr nýdauðum eða ný-
slátruðum skepnum, og er jeg enn þeirrar
skoðunar, að jeg geti notað það til rann
sókna minna. Jeg skal samt ekki neita
því, að fyrst, þegar mjer brást það, að
geta framleitt bráðapestina í heilbrigðum
skepnum með því að spýta inn 1 blóðið 1
þeim bakteríum þeim, er jeg hafði ræktað,
þá kenndi jeg því mest um, að lopt hafði
komizt að blóðinu og innýflunum. |>ó að
það nú gjöri mikið til að því er snertir
bakteríurnar sjálfar, þá getur það samt
ekki riðið baggamuninn, þar sem það er
fullreynt, að það getur heldur ekki valdið
bráðapest í heilbrigðum skepnum, þó að
blóði úr sjúku fje sje spýtt inn í þær eða
eitthverjum bita af innýflunum skotið inn í
hold þeirra. Sönnunin fyrir því, að eitthvert
sóttnæmisefni eða baktería sje hin eigin-
lega orsök einhverrar sýki, er, eins og
menn vita, í því fólgin, að veiki þessa má
framleiða á heilbrigðum skepnum með því
að flytja sóttnæmið eða bakteríuna inn í
líkama þeirra, og jafnframt, að veikin
verður ekki framleidd á annan hátt en með
þessu sóttnæmi. þessa sönnun hef jeg ekki
getað útvegað enn ; árangurinnaf öllum mín-
um tilraunum síðan 1885 með að spýta inn
bráðasjúku blóði eða holdfesta bita af bráða-
sjúkum innýflum hefir hingað til ver-
ið sá, að engin sýking hefir af hlotizt.
blóðinu og innýflunum, einkum vinstrinni,
hef jeg fundið bakteríur ýmislega lagaðar ;
en þessar ýmislegu bakteríur hafa hingað
til orðið allar stafmyndaðar, er þær voru
ræktaðar. Að mjer hafi sjezt eitthvað yf
ir við ræktunartiíraunirnar á þessum bakt
eríum, er naumast efamál, þó að jeg hafi
eigi komizt fyrir það enn.
Eins og þegar er á vikið, þá ollu þessar
ræktuðu bakteríur alls engri bráðapest, er
jeim var spýtt inn í blóðið. Jeg gerði þá
ýmsar tilraunir með að spýta blóði úr
bráðasjúku fje inn í heilbrigðar skepnur
og eins að rista fyrir á hörundinu og smeygja
sar inn smábitum af innýflum úr bráða-
sjúku fje; furðaði jeg mig enn meira á
5VÍ, er eigi tókst að heldur að framleiða
sjúkdóminn með því móti.
Herra Einar B. Guðmundsson á Hraun-
um, er hefir mikinn áhuga á þessu máli,
hefir fyrir mín orð og með aðstoð hjeraðs-
læknisins (Helga Guðmundssonar) líka
spýtt inn bráðapestarblóði í 2 kindur, en
jað hefir enga verkun haft, heldur en
hjá mjer.
Nú í vor hef jeg enn gert 2 tilraunir
til að framleiða bráðapest í heilbrigðum
skepnum, með því að gefa þeim inn blóð
og innýfli úr bráðasjúku fje, hrært saman
við mjölhrat; en enga verkun hefir það
haft fremur en hitt. Frá herra Einari B
Guðmundssyni, sem jeg hefi beðið um að
gjöra nokkrar tilraunir á þennan hátt, hefi
jeg ekki fengið neitt svar enn þá.
Með síðasta póstskipi fekk jeg prentaða
skýrslu frá dýralækni ívari Nielsen í Berg-
en. Á þeirri skýrslu sjest, að hann héfir
einnig fundið bakteríur í blóðinu, en að
honum hefir eigi heldur lánazt að fram-
leiða bráðapest í heilbrigðum skepnum,
hvorki með því að spýta inn blóði nje með
því að holdfesta bita af innýflum, er hafa
að geyma áminnzta bakteríu, og ekki held-
ur með því að gefa þeim inn kjöt eða blóð
úr bráðdauðu fje.
Eptir þessu virðist svo sem fengin sje
sU niðurstaða nú í bráðina, að bráðafárið
sje sjúkdómur, er ekki geti flutzt í heil
brigðar skepnur með því að spýta inn í
þær blóði úr bráðasjúku fje eða hoidfesta
í þeim bita úr skrokknum af því fje nje
heldur með því að gefa þeim þess konar inn
(um munninn). En jeg ítreka það aptur
hjer, að oss getur yfirsjezt í svo mýmörgu
þessu viðvíkjandi, að ekki tjáir að fullyrða
það afdráttarlaust að svo stöddu, að bráða-
fárið geti ekki flutzt í heilbrigðar skepnur
á neinn þann hátt, er hjer hefir verið á
vikið.
það er í því eigi ófróðlegt að lesa það
í Fjallk. 8. maí, að bóndi einn í Dala-
sýslu hefir verið svo heppinn með fóðrun-
artilraunir sínar, að hver kind, sem var
gefinn inn biti af bráðdauðri skepnu,
drapst eptir fáar klukkustundir.
það er fjarri mjer að vera svo stór upp
á mig, að vilja rengja þetta, sem Fjallk.
segir frá; en hitt er það, að jeg get ekki
að mjer gjört að vera nokkuð vantrúaður
á það. Með því að þetta atvik er þannig
, allfróðlegt, eins og nú á stendur, og jeg
fyrir mitt leyti er og hefi jafnan verið
mjög þakklátur fyrir að fræðast af öðrum,
vil jeg biðja hlutaðeiganda að gera mjer
mnn greiða, að útvega mjer nákvæma
skýrslu um þetta mikilsverða atvik, er
meðal annars gæti líka, eins og bent er á
í Fjallk., orðið til þess, að þeir sem
fást við að rannsaka veiki þessa, ættu
hægt um vik eptirleiðis, að útvega sjer
nýtt blóð í því skyni.
Dýralækni Ivar Nielsen í Bergen heldur,
að reynandi væri að brúka kamfóru og
kalómel við bráðapestinni, og getur það
auðvitað engu í spillt að reyna það.
Jeg fyrir mitt leyti er hræddur um, að
naumast muni takast að finna öflugt meðal
við bráðapestinni, þegar hún er einu sinni
komin í skepnuna.
—það á eptir þessu langt í land, að geta
afstýrt veikinni með bólusetning eða þess
konar.
þar á móti er það bersýnilega rmjög
mikik vert, að bráðdautt fje sje sem fljót-
ast grafið djúpt í jörðu niður eða því
gjöreytt til agna t. d. með því að brenna
það. Jeg er sannfærður um það, að það
mætti taka alveg fyrir bráðapestina, ef
öllum skepnum, sem bráðapest fá, væri
gjöreytt til agna tafarlaust (brenndar),
svo sem í tuttugu ár í röð, til þess að ekk-
ert sóttnæmi frá þeim gæti falizt í jörðunni
og frjóvgast. það getur að minni hyggju
mikið vel verið, að bráðapestar-sóttnæmið
leynist og dafni annarstaðar en í skepn-
unum sjálfum, ef til vill í einhverju því
líki, er vjer höfum eigi hina minnstu hug-
mynd um að svo stöddu. það ríður
þess vegna á, að vera mjög gætinn og
vanfærinn gagnvart þessum óþekkta óvin
og halda rólegur áfram rannsóknunum.
í því skyni vil jeg biðja alla þá, sém
þekkja til veiki þessarar, að senda mjer
skýrslur þær þar að lútandi, er þeir geta
í tje látið, helzt fyrir lok októbermán-
aðar. Jeg vil ekki að svo stöddu
tiltaka neina fyrirmynd fyrir þessum
skýrslum, til þess að fyrirmuna mönnutn
ekki að koma fram með hverja þá hug-
mynd um sjúkdóminn, er þeir kunna að
hafa.
Aflabrögð og ýsulóð,
eptir síra Jens Pálsson.
(Niðurl.)
Loks er tekið fram, að sá annmarki sje á
lóðunum, að til þeirra gangi mikill tími á landi,
þetta er rjett, en hitt er út í bláinn talað, að
að gjöra almennt ráð fyrir svo miklu fyrir-
hyggjuleysi, að setja þurfi skip í landi, og þurfi
að senda í kaupstað eptir efni í lóð, ef eitt-
hvað kynni að missast af henni í sjóinn.
þá er bent á hampspuna sem atvinnu í stað'