Ísafold - 12.09.1888, Blaðsíða 2

166
ins erlendis dálitlir vöruslattar, auk þess
er fjelagið hafði pantað. J>essa vöruslatta
gátu eigendur þeirra selt hverjum sem
vildi, og hefir borgari J. Hálfdánarson í
vottorði, er hann hefir gefið eptir áskor-
un mótpartsins, skýrt frá, að hann hafi
átt kost á að fá fyrra slattann, en það
hafi ráðizt svo á fundi á Einarsstöðum í
Beykjadal, að fjelagið fekk hann til um-
ráða, og hið sama hafi átt sjer stað með
hinn vöruslattann, sem kaupræðismaður
fjelagsins A. Zöllner kom með, án þess
hann hefði ákvarðað, hver þær vörur
skyldi fá. þessu viðvíkjandi tók umboðs-
maður fjelagsins það fram fyrir fógeta-
rjettmum, að af tjeðum vöruslöttum hefði
hver fjelagsmaður pantað eptir á eptir vild
sinni, en ekkert af því verið selt neinum
manni utanfjelags, og hafi nokkur rekið
verzlun með þær vörur á Húsavík, þá sje
það A. Zöllner og enginn annar. J>ar eð
kaupfjelagið keypti þessar vörur handa fje-
lagsmönnum, en eigi til að selja þær öðr-
um, verður eigi sagt, að það hafi gert
þessi kaup til að verzla með vörúrnar.
þó nú starfsemi fjelagsins sje verzlun í
víðari skilningi, eins og þegar sagt er um
bændur, að þeir fari í kaupstað til að
verzla, virðist ekki vera ástæða til að á-
líta, að kaupfjelagið reki sjerstaka atvinnu
og telja það meðal hinna svonefndu föstu
verzlana, og virðist því fjelaginu eigi bera
skylda til að greiða sveitarútsvar, án þess
að það í þessu máli komi til álita, hvort
fjelagið eigi heimilisfang í Húsavík«.
Landsyfirrjettur felldi því lögtaksgjörð-
ina úr gildi og dæmdi hreppsnefndina til
að skila aptur hinum lögteknu vörum ó-
skemmdum (»100 pd. kaffi og 16 kassar
franskt kaffi malað 100 pd.«) eða að svara
verði þeirra með kr. 206,56, og í máls-
kostnað 120 kr. »A hinn bóginn virðist
eigi ástæða til að dæma fjelaginu bætur
fyrir trausts-spilling*.
Sálmabókin nýja.
Eptir
síra Stefán M. Jónsson á Auðkúlu.
n.
(Niðurlag). Ný sálmabók, með líku
fyrirkomulagi sem þessu, er jeg nú hefi getið,
hefði vissulega komið sjer vel, og getað undir
eins orðið innleidd, þar sem þessi, af sögðum
ástæðum, er þýðingarminni en ella, og mun
víða eiga örðugt inngöngu í kirkjur og heima-
hús, meðan svona stendur. En í öllu þessu
máli þykir mjer eitt einna eptirtektaverðast,
og það er, að Jónas Helgason skyldi ekki láta
öll hin nýju sálmabókarlög koma út í Kóralbók
sinni. Nei, hún kemur út í hitt eð fyrra,
sálmabókin ári síðar, en þá finnst þar ekki
nein hjálp í vandræðunum, ekki eitt einasta af
hinum nýju lögum (sbr. lagboðana). Kóralb.
P. G., sem kom út löngu áður en þessi sálmabókar-
hugmynd kom npp, hefir þó sum þeirra og
hjálpar því betur. Jónasarbók er því mest-
megnis til að geta sungið eldri bókina og er
auðsjáanlega gefin út til þess eptir orðum hans
sjálfs í formálanum, en hefir ekki minnsta tillit
til þess, að hún er gamla fatið, sem á að af-
leggjast, er nýtt þá nærri fullgjört. Jónas er
þó sá maður, sem hefir sýntí verkinu, að hann
ann söngvísindum og framför söngs á landinu;
og þar sem þessi sálmabók var eins lengi í
smíðum, sem hún var, og Jónas einmitt á
sömu árum var að útbúa Kirkjusöngsbók,
virtist eðlilegt, að samvinna hel'ði verið milli
hans og nefndarinnar, hefði þetta verið, þá
hefðu menn vitað, hvar fáanleg var þekking á
hinum nýju lögum, og það hefði sparað mönn-
um kostnað; bók Jónasar hefði þá komið að
verulegum notum og haft praktiska þýðingu
fyrir landsmenn og hann sjálfan, því hún hefði
þá flogið út; en nú er engin meiri ástæða til
að kaupa hana en eldri sálmabókina, því þær
eru 2 hlutar af einni heild
En nú er svona komið, bókin er komin út
og bókin þarf að verða notuð öll. Eins og
jeg hefi áður sýnt mátti hún koma að gagni
undir eins ef fyrir því, hefði verið sjeð í tíma
og gætu sumar bendingar mínar um þetta átt
við þegar bókin yrði gefin út aptur. En,
hjeðan af verður ekki komizt hjá töluverðum
kostnaði, og er í því betri hálfur skaði en allur,
svo að hin þráða von um nýja sálmasöngsbðk
verði þó að uppfyllingu. í fyrra kom út boðs-
brjef frá S. Eymundssyni og annað frá J. Helga-
syni til útgáfu á hinum nýju lögum bókarinnar.
Sigfúsar fyrirtæki hefur eigi heyrzt nefnt síðan,
en heyrt hefi jeg, að J. H. væri að gefa þau
út í viðbæti við sína Kóralbók. Hjeðan af er
þetta eini vegurinn, þó dýr sje fyrir fátæka
alþýðu, en af því að þetta fyrirtæki hvors
þessara manna sem er hlýtur að verða þeim
til mikils hagnaðar, munu þeir láta lögin verða
svo ódýr sem unnt er. Sálmabók Sigfúsar og
Kb. Jónasar verða fyrir þetta útgengilegar
bækur. En af því að eigi er óliklegt, að beðið
verði um styrk úr landssjóði til fyrirtækisins,
væri eigi óeðlilegt, að landshöfðingi áskildi
sjer rjett til, að hafa afskipti af verði lagbók-
arinnar, áður en peningunum væri ávísað.
111.
þetta, sem nú er sagt, er hið helzta, sem
mjer finnst athugavert við sálmalögin, en þó
finnst mjer engan veginn þýðingarlaust, að í
sumu öðru tilliti virðist kenna ónógrar vand-
virkni á hinni sönglegu hlið. Víða er t. d.
vísað til hinna nýju laga aptur fyrir sig, þannig,
að sá sálmur, sem lagboðinn er tekinn úr,
stendur opt aptarlega í bókinni, þó upphaf
hans standi mikið framar. T. d. er við Nr. 4
lag: „Ætti jeg að láta linna“, sem er upphaf
sálmsins Nr. 37. Eðlilegast og villuminnst hefði
verið, að setja fyrir ofan Nr. 4: „Með sínu
lagi“, en setja þá yfir Nr. 37: „Dýrð sje guði
á himna hæðum“, því lagið ætti að vera nefnt
með upphafi þess sálms, sem það er fyrst haft
við; úr því lagið hefir áður ekkert nafn haft
og er óþekt, virðist óþarfi að sækja nafnið
aptur fyrir sig á nýjan sálm, sem kominn er á
undan. Eptir lagboðanum verða menn fyrst
að þekkja lagið, og hinn eilífi lagboðahringlandi
er mjög villandi. þessa kennir víða í bókinni
t. d. Nr. 45; lagboðinn er upphaf sálmsins Nr.
258, og er jeg engu nær að þekkja lagið á
Nr. 45, þó það sje nefnt: „Hjartkæri Jesú af
hjarta eg þrái“, heldur en þó yfir því stæði:
„Með sínu lagi“ (o: upphaf sálmsins sjálfs), og
þá yfir Nr. 258: „Eilífi faðir. sem alheim stýrir“;
en næst því að geta sungið það hefði margur
verið, ef sett hefði verið yfir þessa sálma og
Nr. 263: „Hvert er farin hin fagra og blíða“;
það er þjóðkunnugt lag, og sómdi sjer vel sem
sálmalag þó jeg viti, að það sje eigi meint með
lagboðanum. Óþarft er að tína fleiri dæmi
þessari ónákvæmni til sönnunar; en mörg eru
til. Á stöku stað er lagboðinn á annan hátt
villandi; t. d. stendur yfir Nr. 59 o. fl. sálmum
lag: „Hversu mig leysast langar“. J>að vill til,
að þessi sálmur er áður flestum kunnur, svo
menn vita, með hvaða lagi sálmar með þeim
lagboða geta sungizt, en þetta getur villt hina
yngri, því nú er nefnil. gamli sálmurinn:
„Hversu mig 1. langar“, breyttur, og byrjar
þannig: „Ó hve mig leysast langar“, eníeldri
bókinni er ekki bent á neitt lag með orðun-
um: „Hversu mig 1. l.“, en sálmurinn með
því upphafi í eldri bókinni Nr. 382 er með
lagboðanum: „Guðs son var gripinn höndum“,
Hafi verið ástæða til að fella það lag burt,
sem jeg get eigi sjeð, hefði verið rjettara, að
setja yfir sálmana Nr. 59 o. s. frv. lag: „Allt
eins og bl. eina“, það gat engan villt; enda
virðist eigi, að hefði verið ofsett á slíkt lag þð
fleiri en 9 sálmar hefðu verið til undir því í
bókinni. Nákvæmara hefði og verið vegna
lagsins, að láta sálm Nr. 98 vera á eptir sálmi
110, og var því sjálfsagðara, sem þeir eru í
sama flokki; sama er að segja um Nr. 433 og
442. Hví er eigi lagið á sálm. Nr. 368: „Kom
hjer mín sál og kynntu þjer“, 'reldur en „með
sínu )agi“? í eldri sálmabókinni og í Kb. P. G.
er sálmurinn: „Ó dr. kær hvað veiztu vel“*
hvergi „með sínu lagi“, heldur með lagboðan-
um: „Kom hjer mín sál“ (sjá eldri bók Nr.
450 og P. G. Kb. 54). Jónas hefirbreytt þess-
um lagboða, að mínu áliti alveg að óþörfu.
Í>ó sálmur þessi eptir J. J>. sje alkunnur, svo
menn viti áður lagið við hann, álít jeg rangt
að vera að breyta eða burtnema gamla laga-
boða, nema mikil braglýti sje á þeim, en það
er ekki hjer. Jeg vil geta þess hjer, að vel
hefði átt við, að fleiri en þessi eini sálmur væri
undir þessu fagra lagi.
Yfir sálmi Nr. 42 (Kirkja vors guðs er gam-
alt hús) stendur: „Með sínu lagi“ „(— Lifandi
guð eg leita þín)“, þetta skil jeg svo, að lagið:
„kirkj. vors guðs e. g. h.“ sje = „Lif. g. e. 1.
þ.“, enda er það alveg sama lagið, en að eins
munurinn að lagboðinn: „kirk. vors g. e. g. h.“
er útlendur í ísl. búningi, en áður ókunnurís-
lendingum, en: „Lif. g. e. 1. þ.“, er innlent og
áður kunnugt. Jeg álít því enga framför fyr-
ir lagfræðina í þessari breytingu, en hún er
villandi; af öðrum lagboðanum sjest undir eins
hvert lagið er, en af hinum ekki.
Menn kunna nú að segja, að margt af þessu
sje afsakanlegt, og það kann satt að vera; en
ftest af þessu eru þó þeir gallar, sem betur
hefðu ekki verið, og hljóta að mínu áliti, að
gjöra bókina óaðgengilegri; en væri þeir eigi,