Ísafold - 17.10.1888, Qupperneq 2

190
haldinn á Korpúlfsstöðum 28. ág. 1886.
Eitt af því fáa, sem rjett er í skýrslu
hinna 16, er það, að jeg setti í fundar-
boðið, að þeir, sem ekki mættu á fundin-
um, mættu búast við, að atkvæðum þeirra
yrði bætt við atkvæði meiri hlutans. Var
það tilraun til að fá sem fjölmennastan
fund, og fá að vita vilja sem flestra með-
lima safnaðanna. En þrátt fyrir þetta
mættu af 57, sem höfðu atkvæðisrjett í
safnaðamálum, að eins 35. Höfðu þeir
fáu, sem verulega voru á móti málinu, að
sögn »smalað« sem bezt þeir gátu, en hin-
ir, sumir hinir mestu fylgjendur málsins,
mættu ekki, að sögn af þeirri ástæðu, að
þeir þóttust vissir um, að það yrði sam-
þykkt. Var það því af hinum helztu
mönnum borið upp á fundinum, að leita
atkvæða þeirra, sem ekki höfðu mætt, og
var það samþykkt opinberlega, en ekki
»smalað« með neinni leynd, og varð þann-
ig meira en helmingur safnaðanna á ný
eindregið með sameiningunni.
því næst var mál þetta á ný eptir fyr-
irmælum landshöfðingja borið undir hjer-
hjeraðsfund 10. sept. 1886 með öllum
þeim skjölum, sem að því lutu. »Fund-
urinn hjelt fast við það atkvæði, sem hann
hafði gefið 1884 og óskaði i einu hljóði
(ekki »meiri hluti 5—6 manna«) fyrir sitt
leyti, að sameiningunni yrði sem allra
fyrst framgengt, þar sem líka fundurinn
hafði eigi heyrt nokkrar ástæður frá mót-
mælendum í brjefum þeirra til landshöfð-
ingja (þau voru lesin upp), sem veikt gætu
því síður ónýtt hina sterku og almennu
ósk safnaðanna, sem kom fram 1884. Og
eins og málinu nú horfir við, þykir fund-
inum til fullra vandræða horfa, geti sam-
einingin nú eigi komizt á«. Undir þetta
er, meðal annara, skrifaður annar safnað-
arfulltrúi hlutaðeigandi sókna. Lagði lands-
höfðingi fullnaðarsamþykki á sameiningu
hinna nefndn kirkna og að byggja f þeirra
stað eina kirkju að Lágafelli, með brjefi
21. september 1886.
Atti þá þegar að fara að efna til hinnar
nýju kirkju; en það drógst þangað til á
síðastliðnu vori, var þá byggður grunnur
undir hina sameiginlegu kirkju. Einmitt
þegar búið er að byggja grunn fyrir
um 700 kr. undir hina sameiginlegu kirkju
á Lágaíelli og panta frá útlöndum efni til
hennar, skrifa hinir ótrauðu forgöngumenn
mótmælanna, bændurnir G. Gíslason í
Leirvogstungu og þorlákur Jónsson í
Varmadal, mjer 20. júlí brjef þess efnis, að
að Mosfellskirkja fái að standa og bjóða
til þess höfðinglega en heimildarlítið að
gefa eptir af sjóði Mosfellskirkju yfir 1000
kr.! «Vænta þeir, að það landshöfðingja-
brjef, sem leggur fyrir að leggja niður
kirkjurnar að Mosfelli og Gufunesi, en
byggja eina kirkju í þeirra stað að Lága-
felli, sje þessu ekkert til fyrirstöðu«! I
svari mínu mæltist jeg alúðlega til, að
þeir, þar sem málinu væri svo langt komið,
að ekki væri hægt aptur að snúa, reyndu
til að koma á samkomulagi í þá átt, að
allir legðust nvi á eitt í því, að byggja
sem sæmilegast guðshús fyrir báða söfnuð-
ina. Benti þeim að hinu leytinu á, að ef
breyting ætti að verða á þessu máli, þá
yrðu báðir söfnuðirnir að óska þess, hjer-
aðsfundur að samþykkja það ofan í tvær
samþykktir sínar, biskup að álíta það ó-
gjörlegt, sem hann áður hafði álitið ráðlegt,
og landshöfðinginn að taka aptur sitt
samþykki.
í stað þess að sinna þessu og senda
bónarbrjef frá báðum söfnuðunum eða hin-
um sameinaða söfnuði, skrifuðu hinir sömu
menn hjeraðsfundinum, sem haldinn var
11. f. m., að þeir segja, »fyrir hönd meiri
hluta Mosfellssóknar», og beiðast þess af
hjeraðsfundinum «að Mosfellskirkja megi
standa á sínum stað«, og er stungið upp á
nýjum takmörkum á sókninni. »Fundur-
inn lýsti yfir því, að hann með engu móti
gæti sinnt þessu máli«. I brjefi þessu
voru ýms ósönn, röng og miður sæmileg
ummæli; stakk einn hinna merkustu fund-
armanna upp á þvf, að þau væru sett í
fundarskýrsluna, brjefriturunum til van-
virðu, en jeg eyddi því að svo stöddu.
Vonaði jeg enn, að augu þessara manna
mundu opnast og þeir láta af þessari blindu
þrákelkni, en gjöra það, sem sæmilegast
var að gjöra og það eina sem gjört varð,
ekki að tefja fyrir kirkjubyggingunni, held-
ur styðja meðbræður sína í söfnuðinum og
sveitunga í því, að koma henni sem fyrst
og bezt upp. Jeg var þá búinn að leyfa
sóknanefndunum að taka Mosfellskirkju
niður, til þess að notað yrði úr henni það
sem óskemmt var 1 hina nýju kirkju. I
stað þess, að láta þessa von mína rætast,
hafa þeir nú tekið það síðasta og versta
úrræði, að gefa blaði ranga skýrslu um
málið, og láta í ljós, að rjettur þeirra hafi
verið fyrir borð borinn; en það hefir eng-
inn gjört nema hafi þeir gjört það sjálfir.
Hitt varð að vera þeim ljóst, að það hlaut
að vera árangurslaust fyrir málið, eins og
því nú er komið, að skýra frá því í blaði,
og að heiður þeirra gat með því sízt orð-
ið að meiri.
Hin einu lagaákvæði, sem eptir er að
fara þegar slík mál skal útkljá, eru þessi
orð f 4. grein laga nr. 3, 27. febrúar 1880:
»Ef hjeraðsfundur samþykkir tillögu um
breyting á takmörkum sókna eða brauða,
svo og ef hann samþykkir, að kirkju megi
niður leggja, færa úr stað eða upptaka, þá
er landshöfðingja rjett með ráði biskups
að veita leyfi til, að svo skuli vera«. það
er ljóst, að í þessum orðum er áherzlan
öll lögð á, að hjeraðsfundur, prestur og
beztu menn safnaðanna í hjeraðinu, og
biskup álíti breytinguna hagkvæma og
samþykki hana. Löggjafinn hefir án efa
ætlað, að á öllum tímum í öllum söfnuð-
um mundu vera til eigingjarnir menn, sem
vildu láta lítið óhagræði fyrir sjálfa sig
vega meira en hag safnaðarins alls, og
sjervitrir og þrálátir menn, sem ekki vildu
láta af uppteknum hætti, hvort sem vit
væri f því éða ekki. »Tillaga« kom fram
frá öllum sóknarnefndarmönnum hvoru-
tveggja safnaðanna og með henni skjöl
um fundahöld, sem sýndu, að meiri hluti
safnaðanna var á þessu máli; meiri hluti
safnaðanna samþykkti breytinguna í ann-
að sinn; hjeraðsfundur samþykkti hana,
ekki einu sinni, heldur tvisvar með öllum
atkvæðum, og biskup einu sinni eða tvisvar.
Er það þá ekki Ijóst, að það er rangt
eða ósatt, að rjettur nokkurs hafi verið
fyrir borð borinn í þessu máli? jpað er
og rangt eða ósatt, aðy málið hafi verið
«miður löglega eða rjettlátlega undirbúið«;
það er enn ósatt, að málið hafi verið sam-
þykkt á hjeraðsfundi «af meiri hluta 5—6
manna»; það er enn rangt, að því hafi
nokkurn tíma verið «snúið í öfuga átt«.
Jeg skal ekki deila um það við «Isafold»,
hve «valinkunnir» þeir eru, sem hafa sent
henni skýrslu um þetta mál; hitt er ljóst,
að meðan málið var fyrir, voru allir sóhna-
nefndarmennirnir og báðir hreppstjórarnir
hinir helztu flytjendur þess. það hefir
verið samþykkt á 2 hjeraðsfundum með
öllum atkvæðum, og má af því ráða, að
safnaðafulltrúarnir hafi og verið méð. Jeg
verð að mótmæla því, að Mosfell sje nú í
«hálfgerðu eyði». Hitt er rjett, að jörðin
er góð, en erfið og því hentugri fyrir
gildan bónda en efnalítinn prest.. það er
og rjett, að Mosfell er gamalt beneficium,
en nærri lá, að svo yrði ekki 6. jan. 1774,
þegar það með konungsbrjefi var látið
fyrir Lágafell og Kálfakot; átti þá að setja
kirkju fyrir báðar sóknirnar á Lágafelli.
En það konungsbrjef var apturkallað 7.
júní 1776, af því að Mosfell varð ekki
leigt fyrir eins mikið afgjald og Lágafell
með Kálfakoti, svo sjóður konungs bar eigi
jafnmikið upp.
það er þá, að jeg ætla, nægilega ljóst,
að mótmælendur þessa máls hafa notið
hins fyllsta rjettar. En hvaða ástæðu
hafa peir til þessa mótþróa? Er breyting
þessi óhagkvæm fyrir söfnuðina yfir höfuð.