Ísafold - 12.01.1889, Qupperneq 1

r
Kemur út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(lO^arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ÍSAFOLD
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVI 4.
Reykjavík, laugardaginn 12. jan.
1889.
elclri, síö-
asta útgáfa
(frá 1884),
sem enn er notnö mjög víöa um land
bteöi í kirkjum og einkanlega í lieima-
Hvort mundurn vjer fremur láta að orðum
þess manns, er samninga þyrfti að gjöra við
oss, sem sífelldlega reyndi að sverta oss í
augum annara, og spáðí í eyðurnar, að allt
mundi vera gjört í eigingjörnum tilgangi og
af ófrelsisanda; eða hins, sem segði oss kurt-
eislega þörf sítia og reyndi að sannfæra oss
w , .x , , „ ’ run, hvað sjer stæði það á miklu, að vjer
USUIU, ei tll sölll a afgieiöslusto U sa- meg 0„ hjálpuðum honum til að fá
foldar (Austurstræti 8) meö mjög
n i ö u r s e 11 u veröi, meira en til helm-
inga. Hún kostar nú
í shirtingsbandi sterku . 1 kr.
í — og gylt á kjöl 1 — 20 a.
i skinnbandi...............1 — 20 -
í — og gylt á kjöl 1 — 40 -
Buröargjald aö auki með póstum 18
aurar á hvert exemplar.
Með illu eða góðu ? —„Hvit.ir“
og „rauðir“.
Eptir Te. Gunnabsson.
Ekki er hjer farið hyggilega að ráði sínu—
segi jeg stundum við sjálfan mig, þegar jeg
hefi lesið og lagt frá mjer »|>jóðólf<( og »þjóð-
viljann« ísfirzka, með öllum getsökunum og
gallinu um ráðgjafann og æðstu embættis-
menn landsins. (»Fj.konunnar« get jeg að engu
sem pólitisks blaðs). Sannarlega er það ó-
trúlegt, að ritstjórarnir sjeu svo ungæðislegir,
að þeár ímyndi sjer, að þeir gjöri með þessu
nokkurt gagn málefni því, er þeir eru að
berjast fyrír, eða að þeir geti hrætt stjórn-
endur landsins til að láta undan með illu.
það eru lyddur og lítilmenni, sem gangast
fyrir illu, en skynsamir menn og vel innrætt-
ir láta undan sannfærandi röksemdum og
þýðlegum orðum um þörf þess, er vanhagar
um eitthvað.
f>að ber sjaldan við, að blöð þessi flytji
eigi annaðhvort skammir, háð eða tortryggni
um gjörðir ráðgjafans, eða tilraun til að vekja
hatur og tortryggni hjá alþýðu á gjörðum
hans, og svo fá, af og til, landshöfðingi og
ýmsir aðrir embættismenn landsins og hinir
konungkjörnu þingmenn mola með, sem detta
af borðum hinna ríku ritstjóra,—ríku af slík-
um krásum.
Væn jeg í flokki þeirra, sem vildu sem
fyrst fá framgengt marg-umþráttaðri stjórn-
arskrárbreytingu, þá mundi mjer falla mjög
illa þessi framkoma þeirra; hver sanngjarn
maður hlýtur að sjá, að þetta kemur einung-
is af stað illu einu, og verður til þess að
tefja fyrir greiðum framgangi málsins.
Eáðgjafinn og embættismenn landsins, sem
mikið geta ráðið því, hvort málinu miðar
seint eða greiðlega áfram, hafa mannlega
náttúru, alveg eins og hver annar af oss.
f ess vegna má ekki ætlast til meira af þeim,
heldur en vjer viljum sjálfir af sjálfum oss
heimta.
vilja sínurn framgengt, og ef hann svo segði
sem svo, að væri eitthvert atriði oss þvert
um geð, þá vildi hann heldur sleppa því í
bráð, til þess að hann þá í öllum höfuðat-
riðunum gæti fengið þörf sinni fullnægt, í von
um, að tímarnir breyttust svo, að það, sem
hann sleppti í bráð, fengizt síðar, ef reynsl-
au sýndi, að það væri honum ómissandi ?
Hvernig gengur til á því heimili, þar sem
einn eður fleiri af heimilismönnunum leggvrr
það í vana sinn, að rægja húsbændurna við
vinnuhjúin, leggja allt út á verra veg fyrir
þeim, og koma ríg og ivlfúð á milli allra á
heimilinu? Slíkir menn eru kallaðir heimilis-
djöflar ! Eða er ekki svo ?
Yerður sú sveitarstjórn árvakrari að gjöra
skyldu sína og hafa nákvæmt eptirlit og fyr-
irhyggju fyrir öllu í sveitinni, sem sífellt er
vanþakkað, og flest sem hún gjörir er fært
til verri vegar, heldur en þegar gott sam-
kotnulag og samvinna er á báðar hliðar?
Hvernig ætli enda ritstjórarnir sjálfir mundu
verða í svörum og samningum við þann mann,
sem allt af væri að ónotast við þá eða gjöra
þeim rangt til ?
Dæmi þessu til skýringar mætti til tína
svo mörg, sem dagar eru í árinu.
Jeg bið lesendur að taka »þjóðólf«, og eink-
um »þjóðviljann«, oggæta að, hvort jeg rang-
hermi, að þar sjeu greinar, sem auðsjáanlega
eru til þess gerðar, að vekja úlfúð og tor-
tryggni á milli þjóðar og stjórnar. En hvað
er svo unnið með því? Getur það á nokk-
urn hátt stutt málstað landsinanna og hag
landsins, að alþýða beri hatur og tortryggni
til stjórnarinnar, og á hina hliðina, að stjórn-
endur landsins hafi kala til þeirra manna
og þeirra málefna, sem þeir eiga yfir að ráða?
Alþýða er minni máttar, hinir hafa völdin ;
er það ekki sjaldgæft, að sá minni máttar
geti hræt-t og skammað þann, sem vfirhönd-
ina hefir, til að láta undan ? Er eigi hitt
tíðara, að hinn vanmáttkari vinnur það með
lagi og góðu samkomulagi, sem ekki tekst
með hinni aðferðinni.
Jeg get því nærri, að hú rísa ritstjórar
þessir og fleiri upp á apturfótunum og segja,
að þarna sje nú Tr. G. lifandi kominn! Nú
sje hann tekinn til enn þá einu sinni að
verja ráðgjafann og embættismennina, og lík-
lega á móti betri vitund!
jpeir um það.
En sannleikurinn er sá, að mjer kemur
ekki slíkt til hugar. þeir háu herrar eru
færir um að gjöra það sjálfir, ef þeir nenntu
og vildu.
En—mig tekur sárt til lands míns og þjóð-
ar, hvað sem blöðin svo ségja, þegar jeg álít
henni hættu húna af rangri stefnu, sem þess
ir nýmóðins ímynduðu frelsismenn eru að
blása í alþýðu gegnum blöðin, og álít skyldu
mína, að leiðrjetta þær skoðanir, sem mjer
finnst skaðlegar, og að reyna til að fá alþýðu
til að líta að minnsta kosti á þær skoðanir,
sem mjer finnast rjettari. Jeg álít landinu
skaðlégt, livort heldur sem litið er til stjórn-
arskrármálsins eða annara stærri mála, að
kveikt sje hatureða tortryggni á milli stjórn-
ar og þjóðar. Og jeg álít óheillavænlegar
fyrir landið tillögur blaðanna og fúngvalla-
fundarius bæði í tollmálinu og um búsetu
kaupmanna hjer á landi og gufuskipaferðirn-
ar m. m. Við þessa mína skoðun þori jeg
að kannast, og hika mjer ekkert við að láta
hana í ljósi, þótt blöðin flest leggi allt út á
verra veg, það sem jeg segi og gjöri.
En þótt jeg sje í mörgum greinum gagn-
stæður skoðunum þeim, sem liinir svo köll-
uðu »rauðu« menn fylgja, verð jeg samt að
virða þá mikils fyrir það, að þeir leggja tals-
vert í sölurnar fyrir skoðun sína. f>eir fylla
blöðin með greinum og áskorunum málstað
sínum til eflingar, og styðja þau með því að
kaupa þau og jafnvel sum þeirra með bein-
um fjárstyrk. f>eir »agitera«, þeir halda fundi,
og þeir leggja gjöld á sig í harðæri til að
ríða á fúngvallafund, og súmir fara þangað
kauplaust. f>að er sannarlega virðingarvert,
að menn — margir í fátækt sinni — vilja þó
nokkuð leggja í sölurnar fyrir skoðun sína,
eða skoðun þeirra, hverra fylgifiskar þeir eru.
Að þessu leyti vildi jeg gjarnan vera í þeirra
flokki, því þeir sýna dugnað og framkvæmd,
sem jeg met ætíð mikils.
En hvað gjöra embættismenn og hinir aðr-
ir svo kölluðu »hvítu« menn ?
Jeg hefi skoðanir likar þeim í mörgum mál-
um, af því jeg álít þær í mörgum greinum
landinu hagfelldari. En framkvæmdum þeirra
get jeg ekki hrósað.
Jeg hefi heyrt metin sín á milli tala um,
hvernig á því stæði, að þeir hafast ekkert
að; þó einhver, sem er á líkri skoðun, segi
eitt orð í blöðunum, þá er það eins og ýlu-
strá uppi á þekju í stormi, sem enginn tekur
eptir, nema ef vera skyldi til að níða það.
Embættismennirnir verða að teljast for-
göngumenn þessa flokks, vegna stöðu sinnar
og þekkingar ; þeir hljóta að hafa sannfær-
ingu um það, hvað liollast er fyrir landið í
höfuðmálum þess. Eu hvers vegna gjöra þeir
þá ekkert milli þinga til að koma þessari
skoðun sinni fram ?
þeir álíta ýmsar kenningar mótstöðuflokks-
ins skaðlogar fyrir landið; því gjöra þeir þá
ekkert til að hrekja þær, og segja alþýðu frá
því, sem þeir álíta rjettara ?
f>eir unna ættjörð sinni og þjóð engu minna,
en þeir, sem þykjast hafa sinadrátt af frels-
iskappi og föðurlandsást; því reyna þeir þá
ekkert til að bæla niður kenningar þær, er
þeir álíta vera henni til tjóns ?
Eru þeir svo fjelitlir, að þeir ekki geti
kostað nokkrum krónum til að koma skoð-
unurn sínum fram á prénti á þann hátt, að
almenningur lesi það? Að minnsta kosti eru
þeir ekki fátækari en margir þeirra, sem riðu