Ísafold - 10.07.1889, Blaðsíða 2

218
ekki er nóg, ef menn vilja dæma um eitt-
hvað, að tilfæra orð annara; menn verða að
vita sjálfir og hafa sjálfstæða skoðun bygða
á eigin rannsókn og þekking. Og það þykíst
eg í þessu efni hafa, því það hygg eg að eg
skrökvi ekki, að ekki sé hér í söfnum sálmar,
rímur né kvæði frá hvaða öld sem er, að ekki
hafi eg skygnzt eitthvað í það. Segi eg
þetta ekki af ofmetnaði, heldur af því, að eg
hefi ekki varpað mér út í þetta mál hugsun-
arlaust eða af persónulegum hvötum, og þess-
vegna er mér ekki kappsmál að eiga síðasta
orðið. Eg vona svo góðs til íslenzkra fræði-
manna, að þeir verji tímanum til einhvers
annars þarfara en að keppast við að níða
niður íslenzkar bókmentir að nauðsynjalausu.
LEJÐKJTXINGAR. ísafold bls. 179 fyrsti dálkur
31. lína: 14. öld, les: 15. öld; bls. 182—83. hafa neð-
anmálsgreinarnar i) skipt um sæti, svo að sú, sem
stendur á hls. 182 á að standa á bls. 183 o. s. frv.
Kennarafjelagið. Aðalfundur í »hinu
íslenzka kennarafjelagú var haldinn 3. þ. m.
kl. 4 e. h. í leikfimishúsi barnaskólans í Rvík.
A fundinum voru mættir 24 fjelagsmenn
(kennarar) og ennfremur teknir inn í fjelagið
á fundinum 21, sem ekki voru í kennarastjett.
A fundinum komu til umræðu :
1. Lög fjelagsins, og var 1. grein þeirra
breytt, svo að hún hljóði þannig : oTilgang-
gangur fjelagsins er, að koma sem beztu og
haganlegustu skipulagi á alla kennslu og
skóla í landinu, æðri sem lægri, og efla þekk-
ingu íslenzkra kennara og þjóðarinnar yfir
höfuð í öllu því, er lítur að uppeldi og
kennslu«.
2. Að hve miklu leyti væri tiltækilegt, að
fjelagið gæfi þegar út tímarit um uppeldis- og
kennslumál. Eptir nokkrar umræður var
borin upp svo látandi ályktun: oFundurinn
felur stjórn fjelagsins, að fullnægja 2. grein
laganna svo fljótt sem auðið er». Samþ. með
flestum atkv. Tillaga um, «að stjórninni sje
falið, að sækja um hæfilegan styrk úr land-
sjóði til útgáfu tímaritsinsi). Samþ. með 20: 7.
3. Kosnir embættismenn fjelagsins: forseti;
Dr. Björn M. Ólsen; fulltrúar: Jón jpórarins-
son, Björn Jensson, Jóhannes Sigfússon, síra
þórhallur Bjarnarson, Morten Hansen, þor-
valdur Thoroddsen ; varaforseti : Jón þórar-
insson; varafulltrúar: Sigurður Sigurðsson og
Stefán Steíánsson; endurskoðunarmenn: Björn
Jónsson ritstj. og Eiríkur Briem presta-
skólakennari.
4. Lagt fyrir fundinn ccfrumvarp til laga
um menntun alþýðun (sjá 45. bl. Isafoldar í
ár), sem samið hafði verið að tilhlutun fje-
lagsins.
Eptir 2 stunda allfjörugar umræður sam-
þykkt, að kjósa 3 manna nefnd í málið á ný
til næsta fundar. Kosningar hlutu í nefnd-
ina: Síra þórballur Bjarnarson, síra Jens
Pálsson og Stefán kennari Stefánsson.
Fundi slitið kl. 10 Um kvöldið.
Næsti fundur var haldinn kvöldið eptir 4.
þ. m. kl. 8 á sama stað. Var þar lagt fram :
1. Frumvarp til viðaukalaga víð uppfræð-
ing barna í skript og reikningi 9. jan 1880
nr. 2., sem nefnd sú hafði samið, er til þess
var kjörin daginn áður, að íhuga málið.
Fór frumvarp þetta fram á, að prestar haldi
opinbert próf í skript, reikningi og rjettritun
á vori hverju í maímánuði á öllum börnum,
er væri orðin 13f árs, með prófdómendum,
kosnum af sýslunefnd eða bæjarstjórn, er
fengi laun úr sýslu eða bæjarsjóði fyrir starfa
sinn; og að börn, sem ekki hefði náð einkuninni
vel við próf þetta, mætti ekki ferma, hvorki
á fjórtánda nje fimmtánda ári, en á 16. ári
skyldi það ekki vera lengur fermingunni til
fyrirstöðu, þó barnið næði þá ekki þessari
einkunn.
2. Ennfremur lagði nefndin fram: «Til-
lögu til þingsályktuuar um skilyrði fyrir lands-
sjóðsstyrk til barna uppfræðslu#. Var farið fram
á, að skólar þeir er styrk fengju skyldu fá
eins mikið annarstaðar frá eins og úr lands-
sjóði, stæðu ekki skemur enn 6 mánuði, í
þeim væri kennt, auk þess sem krafizt er til
fermingar, meginatriði landafræðinnar, eink-
um Islands, og helztu grundvallaratriði nátt-
úrufræðinnar, og við þá væri haldið árspróf
þar sem sóknarpresturinn og einn maður kos-
inn af sýslunefnd, væru prófdómendur, er
tækju til próf-spurningarnar. — Styrk til skól-
anna skyldi skipt eptir nemenda fjölda, sem
gengið hefði undir árspróf og verið á skólan-
um að minnsta kosti 4 mánuði af skólaárinu,
en að styrkur til umgangskennara veitist að
eins i strjálbyggðum og afskekktum sveitum».
Langar umræður urðu um frumvörp þessi,
og sýndist sumum bezt, að frumvörpum beggja
nefndanna yrði steypt saraan til að bæta
hvort annað upp. Loks var þó samþykkt
með 14: 8, að skora á alþingi, að semja lög
um alþýðumenntun á líkum grundvelli og
frumvarp 3 manna nefndarinnar, um viðauka
við lög 9. jan. 1880» fór frám á.
Við cctillögu til þingsályktunar» frá sömu
nefnd þótti órjettlátt, að svipta flesta um-
gangskennara öllum styrk. Samþykkt á end-
anum svohljóðandi ályktun: «Kennarafje-
lagið skorar á alþingi, að setja nánari ákvarð-
anir, en hingað til, um styrkveitingu úr lands-
sjóði til barnaskóla og umgangskennslu, og
þá sjerstaklega, að binda eigi styrkveitingu
til skólanna eingöngu við nemendafjölda».
3. Tillaga «að skora á alþingi, að sjá svo
um, að alþýðuskólakennurum verði greiddur
vegur til að mennta sig sem kennarar áður
enn þeir takast barnakennslu á hendur#.
Samþ. í einu hljóði.
4. Tillaga, að landsstjórnin útvegi barna-
skólum smátt og smátt nauðsynl'egustu kennslu-
áhöld fyrir nokkurn hluta af fje því, er geng-
ur til þeirra. Felld formsins vegna, en talið
nauðsynlegt að skólarnir fengi kennsluáhöld
og ljetu sumir jafnvel í ljósi, að heppilegt
væri, að gjöra skólunum að skyldu, að nota
lítinn hluta af landsjóðsstyrknum til þess
árlega.
5. Stefán kennari Stefánsson minntist á
nauðsyn á, að koma upp náttúrugripasafni,
og hafði til sýnis á fundinum vísi þess, er
náttúrufræðisfjelag í Höfn hafði safnað, sem
hann og Björn Bjarnarson cand. jur. höfðu
stofnað fyrir fáum árum. Fundurinn vildi
styðja að stofnun sjerstaks náttúrufjelags í
þessu skyni.
6. Tillaga, «að kjósa nefnd, til að gera
tillögur um rithátt í íslenzku, sem gæti orðið
almennur fyrir land allt, og hefði lokið starfi
sínu á næsta aðalfundi». Samþykkt. I nefnd-
ina kosnir 3 menn : Dr. Björn M. Ólsen,
Pálmi Pálsson kennari og Geir Zoega adjunkt.
7. Lesið upp brjef frá Guðm. kennara
Hjaltasyni til fundarins í ljöðum «um barna-
uppeldi og fræðslu*, er lýsti höfuðskoðunum
hinna frægustu kennslufræðinga á Norður-
löndum,.með mörgum góðum bendingum.
8. Fundurinu ljet í ljósi þakklæti sitt við
Morten kennara Hansen fyrir að hafa sýnt í
fundarsalnum á sinn kostnað ýms kennslu-
áhöld, t. d. stórar myndir dýra og verkfæra,.
jarðlíkanir, (eitt með upphleyptum fjallgörð-
um), veggkort, kúluramma viðreikningskennslu
o. fl. Ahöld þessi litvegar hann þeim, sem
æskja þess.
9. Einn maður tekinn í fjelagið.
Fleira kom eigi til umræðu og var fundi
slitið um miðnætti.
Bókmenntafjelagsfundur. Síðari árs-
fundur í Reykjavíkurdeildinni var haldinn í
gær. Milli 40 og 50 manns á fundi.
Forseti skýrði frá, að Hafnardeildin hefði
á ársfundi sínum 30. apríl þ. á. samþykkt í
einu hljóði breyting á lögum fjelagsins, er
útheimtist til þess að útgáfa Skírnis og
Skýrsla og reikninga færðist hingað og deild-
in hjer samþykkti í vetur.
Af þ. á. bókurn fjelagsins er útkomið 1.-—2.
hepti af Tímaritinu og Frjettir frá íslandi
1888; ennfremur frá Hafnardeildinni Skírnir
1888 og 1 hepti af ísl. Fornbrjefasafni.
Stjórn deildarinnar var falið á hendur að
útvega mann til að sernja Skírni fyrir árið
1889. Næsta ár skyldi reynt að fá tilboð
um t,ð taka það verk að sjer fyrir sumar-
fundinn.
Bragfrœði, eptir síra Helga heit. Sigurðs-
son, er fjelaginu hafði boðizt tii prentunar,
var hafnað í einu bljóði, samkvæmt tillögu
nefndar í þvi rnáli.
Páll Melsteð sögukennari hafði boðið fje-
laginu til prentunar Fíorðurlandas'ógu eptir
sig, á að gizka fram undir 20 arkir prentað-
ar. Nokkrir fundarmenn hreifðu því, að lit-
gáfa framhaldsins af Sýslumannaæfum ætti
að sitja í fyrirrúmi, og tók þá höf. tilboð
sitt aptur «að sinni».
Stjórn fjelagsdeildarinnar var endurkosin:
forseti Björn Jónsson ritstj. (31 atkv.; dr. B.
M. Olsen fekk 8 atkv.), fjehirðir E. Th.
Jónassen amtmaður (36 atkv.), skrifari síra
pórhallur Bjarnarson prestaskólakennari (27),
og bókavörður Morten Hansen cand. theol.
(32). Varaforseti dr. B. M. Ólsen (25), vara-
fjehirðir síra Eiríkur Briem prestaskólakenn-.
ari (18); varaskrifari lndriði Einarsson revi-
sor (23), og varabókav. Sig. Krisjánsson bók-
sali (22). Endurskoðunarmenn sömul. endur-
kosnir: Björn Jensson aðjunkt og Halldór
Jónsson gjaldkeri. I Tímaritsnefnd 1890 með
forseta: dr. B. M. Olsen, Stgr. Thorsteinsson
þórfiallur Bjarnason og Björn Jensson.
( Kennslumyndasýning. Dr. Morten
Ransen, cand. theol., kennari við barnaskól-
ann í Reykjavík, hefir útvegað til sýnis al-
menningi í sumar (í leikfimnishúsi barnaskól-
ans) ágætt kennslumyndasafn og kennsluá-
halda, sem rnikil fróðleikur er að og margur
kermari mundi óska sjer að hafa eitthvað af
meira eða minna, til stuðnings við tilsögn
sína, eins og tíðkanlegt er orðið annarstaðar,
til mjög mikils ljettis fyrir hvorutveggja,
kennendur og nemendur, en hjer hefir verið
sárlítið um, bæði við æðri og lægri skóla.
Myndum þessum og áhöldum er skipt í
flokka, eptir námsgreinum.
Stærsti flokkurinn er sá, sem á við Ianda-
fræði og þjóða. Fyrst er nokkuð af myndum,
er sýna það sem kennt er helzt um í inngangi
landafræðarinnr, svo sem ský í ýmsum mynd-
um, fjöll, jökla, hæðir, dali, sljettur, ár, læki,
vötn, flóa, firði, skipaskurði, eyjar, sker, vita,
skip af ýmsum tegundum; járnbrautir, gufu-
vagna o. fl. |>á ern geysistórir landaupp-
drættir, til að hengja á vegg; myndir af
borgum (Róm, Neapel, Miklagarði o. s. frv.)t