Ísafold - 14.08.1889, Page 1

Ísafold - 14.08.1889, Page 1
Kemur út á midvikudögum og laugardögum. Verð árgangsins (104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr. Borgist fyrir miðjan júlímánuð. ÍSAFOLD. Uppsögn (skrifleg) bundin við áramót, ógild nema komin sje til útgefanda fyrjr i.okt. Af- greiðslust. í Austurstrœti 8. XVI 65. Reykjavík, miðvikudaginn 14. ágúst. 1889. Stjórnarskráin í efri deild. |>að leynir sjer ekki, að talsvert bryddir á samkomulagsviðleitni hjá hinum konungkjörna Hokki í efri deild í máli þessu nú í þetta sinn. |>að lýsti sjer undir eins í því, er þeir kusu nú í nefndina í málinu að eins 2 úr sínum flokki, og þá af mýkri endanum, en meiri hlutann, 3, af hinum þjóðkjörnu, þar á með- .al þann, sem verið hefir öflugastur talsmað- ur endurskoðunarinnar í þeirri deild á undan- förnum þingum (Jón Ólafsson). Og eptir því sem þeirra fulltrúar, þessir 2, hafa komið fram í nefndinni, virðist mega ráða það fylli- lega, að þeir sjeu nú horfnir frá þeirri stefnu, að taka þvert fyrir nokkra sem helzt endur- skoðun á stjórnarskránni. þeir hafa aðhyllzt ýms mjög svo mikilsverð atriði í truarjátn- ing endurskoðunarmanna, er áður mátti varla nefna á nafn í þeirra eyru, svo sem meðal annars innlenda ráðgjafastjórn með fullri á- byrgð fyrir alþingi, mjög fullkomin fjárráð þingsins o. fl. Verði aðnr hinir konungkjörnu þessum fjelögum sínum samferða í þessa stefnu, þá er það talsvert stig fram á leið, á leið til þess, sem æskilegast væri í sjálfusjer: að allt þingið gæti orðið á einu bandi í þessu rnáli gagnvart stjórninni. það væri ekki glæsi- Jegt að vera í hennar sporum, ef jafnvel þeir, sem vant er að skoða eins og hennar liða á þingi, þegai' á þarf að halda, ljetu hana eptir •einmana. því fer þó fjarri enn, að miðlunarkostir þeir, er hinir konungkjörnu hafa boðið af sinni hendi, geti heitið aðgengilegir frá þeirra sjóuarmiði, sem hugsa sjer endurskoðunina til frambúðar. Yrði frumvarpið að lögum, eins og nefndin hugsar sjer það eða meiri hluti hennar, mundi það koma í ljós, að sú stjórnarskrá yrði í sumum þýðingarmiklum atriðum eigi hóti betri en þessi, sem vjer nú liöfum, og í surnum jafnvel lakari. Að konungur getur látið jarl sinn hjer fram- kvæma hið æðsta vald í hinum sjerstöku mál- efnum landsins, samsvarar því sem nú er, að hann tiltekur með erindisbrjefi, hvað hann lætur landshöfðingja hafa á hendi af þessu valdi. þar er engin framför. Sama máli er að gegna um lagastaðfesting- ar-valdið. Með öllum hinum margbrotna um- búnaði hjá nefndinni þar að lútandi er eigi hót meiri trygging gagnvart óhagkvæmum lagasynjunum heldur en nú höfum vjer. Get- ur verið, að minni líkur sjeu til, að aptur- köllunar- eða ógildingarvaldinu á lögum verði beitt um skör fram, heldur en synjunarvald- inu fyrir fram ; en trygging er engin fyrir því, ■— þótt svo sje, að valdi þessu hafi sjaldan sem aldrei beitt verið af Bretadrottningu gagn- vart hinni innlendu stjórn í Canada, en eptir stjórnarskrá þess ríkis er nýmæli þetta tekið, sem flest önnur nýmæli nefndarinnar. Skipulag efri deildar, eins og nefndin hugs- ar sjer það, mun fáum blandast hugur um sje apturför frá því, sem nú er, þar sem hún á að verða öll konungkjörin fyrst, og síðan öll jarl-kjörin —, eins og í Canada. Að vísu bindur nefndin kjör þetta ýmsum skil- yrðum og takmörkunum, sem ekki er ólík- legt að kynnu að hafa nokkur áhrif til að draga úr þeim ókostum, er konungskosning- ar hafa þótt hafa í för með sjer, eptir þeirri reynslu, er vjer höfum af þeim haft. En sú reynsla er of rík í huga almennings til þess, að ætlandi sje til, að þjóðin sætti sig við, að hið konungkjörna lið sje jafnvel aukið um belming. Meðan ekki er tekið annað í mál en að konungur haldi alveg óskertu sínu takmarkalausa lagasynjunarvaldi, þá er ó- skiljanlegt, að nokkur nauðsyn geti verið á því frá stjórnarinnar sjónarmiði, að hún ráði einnig skipun annarar deildar þingsins. |>að er jafnrjetti, að hvor um sig hafi sitt neitun- arvald, stjórnin fyrir sig, og þjóðin með því, að hafa ekki aðra en sína fulltrúa á þing- inu. Ekki er þó sjeð fyrir endann á því enn, að út úr þessari máiamiðlunartilraun, sem byrjuð er í efri deild, geti ekki spunnizt eitt- hvað nýtilegt eða viðunandi, ef laglega er á haldið. Fyrir hana getur komizt nýtt skrið á málið, sem annars hefði ekki orðið, og rjettara er að láta einskis ófreistað í þá átt, meðan engu er í spillt, ekkert það fyrir borð borið, er rjettur vor styðst við og heillaríkt fyrirkomulag á stjórn vorri er undir komið. Alþingi. XIII. Lög frá alþingi. þessi lög hefir verið lokið við á þinginu frá því síðast. XIX. Lög um stofnun stýrimannaskiíla d Islandi. 1. gr. I Reykjavík skal stofna stýri- mannaskóla, til þess að gefa mönnum kosr á kennslu í siglingafræði og til þess, að búa lærisveina skólans undir íslenzk stýrimannspróf, hið minna og hið meira. Við skóla þennan setur stjórnarráð íslands fastan kennara með 1500 kr. launum á ári. Til húsnæðis fyrir skólann með eldi- við og Ijósi veitast 300 kr. Til tímakennslu við skólann veitast allt að 600 kr. Stiptsyfirvöldin skulu hafa umsjón yfir kennslunni, og skipa fyrir það, sem með þarf, um tilhögun á henni, niðurskipun kennslu-stunda, inntöku lærisveina i skól- ann o. fl. Kennsluna skal veita lærisvein- um ókeypis. Skólanum skal á kostnað landssjóðs fengin áhöld þau, er þörf er á við kennsl- una. 2. gr. Til hins íslenzka minna stýri- mannsprófs útheimtist: 1. kunnátta i fræðinni um almenn brot, tugabrot, hlutföll talna, notkun logar ithma.í grundvallaratriðum flatarmáls- fræðinnar, og útreikningi hins rjett- hyrnda þríhyrnings eptir þrihyrninga- fræðinni; 2. þekking á jarðarhnettinum, lögun hans og stærð, línum á yfirborði hans, breidd og lengd; 3. þekking á tilhöguninni á áttavitanum og notkun hans, á misvísun, inklina- tion og deviation og hvernig hún verð- ur fundin, á tilhögun og notkun skipshraðamælisins og grunnsökkunn- ar; 4. skyn á sjávar-uppdráttum yfir höfuð; 5. þekking á dagbókarhaldi og leiðar- reikningi eptir töflum þeim, sem til þess eru gerðar, að kunna að marka stað skips á uppdrættinum, bæði ept- ir breidd og lengd, og með því að taka mið á landi; þekking á straumi, og á því, hvað skip hefir borið af leið, og að kunna að ákveða stefnu til og vegalengd til tiltekins staðar; 6. þekking á himinhvolfinu og hinni dag- legu hreifingu, á mælistigakerfi him- inhvolfsins, á því, að ákveða afstöðu himintungla, á sólinni og hreyfingu hennar sjálfrar; 7. þekking á áttungs- eða sjöttungsmæli og að kunna að prófa og leiðrjetta stöðu speglanna; að kunna að mæla hæð himintungla og horn milli hluta á jörðunni; 8. þekking á mælingu og skiptingu tím- ans; 9. þekking á leiðrjettingum þeim, sem við eru hafðar við hina mældu hæð sólarinnar; 10. að kunna að finna, hvenær sólin renn- ur upp, eða gengur undir; 11. að kunna að finna misvísun með sól- miðun; 12. að kunna að finna breiddina með því, að mæla hæð sólarinnar í hádegis- baug; 1 3. að kunna að finna, hvenær flóð verður og fjara; 14. þekking á reglum þeim, er fylgja skal, til að komast hjá ásiglingum. 3. gr. Til hins meira islenzka stýri- mannsprófs útheimtist allt það, sem út- heimtist til hins minna prófs, og enn- fremur: 1. fekking á veldi og rót, á loga- rithmum, á reikningi meðjátandi og neitandi stærðum, á þríhyrningum, er falla saman eða eru eins lagaðir, á mælikvörðum lína og horna, á því, hvernig teikna skal hinar almennustu myndir flatamálsfræðinnar, á mælingu flata og líkama og á stærðum þrí- hyrningafræðinnar: 2. þekking á himintunglum yfir höfuð; 3. að kunna að finna breiddina með því að mæla hæð sólarinnar fyrir utan hádegisbaug; 4. að kunna að fara með sjó-úr og nota það, að ákveða stöðu þess eptir hæð sólar, eptir tímamerki eða eptir öðru úri, er staða þess er kunn, og að á- kveða hinn daglega gang sjó-úrsins; 5. að kunna að ákveða stað skips með staðarlínum, byggðum á athugun sólar; 6. að kunna að finna lengdina með sjó- úrinu og hæð sólarinnar; 7. að þekkja björgunarverkfærin og notkun þeirra; 8. að kunna að nota bina alþjóðlegu merkjabók og hin alþjóðlegu veður- merki; 9. að geta samið grein á islenzku með glöggu orðfæri um tiltekið efni, er snertir sjóferðir, og ritað hana með skýrri rithönd og sæmilegri rjettritun; 10. að hafa lesið kafla í danskri bók, eigi minni en 200 bls., og geta útlagt hana munnlega á íslenzku, að geta gjört ljettan danskan stýl og geta

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.