Ísafold - 21.09.1889, Qupperneq 2

lendingarnar. J>ar sem beygt er vestur, mætti
kalla Lendingamót.
En eigi að lenda í eystri lendingunum, er
haldið sundmerkin áfram austan við boðann,
sem kallaður er Rifshöfuð, sem er rjett Rifs-
ósleið, þegar hásjóað er. f>egar komið er inn
af Rifinu, byrjar lón, sem haldið er austur,
þar til Grímsstaðavarða ber í Hamarinn ; þá
er haldinn porleifsós svo néfndur, vestur og
inn að austanverðu við Nýjabœjarklett (sem
er fram undan Mundakotsvörðu); er þar farið
djópt lón vestur að svonefndum Brinkaós í
Háeyrarlending ; líka má halda frá Nýjabæj-
arklett beint inn í Mundakotslending. Með
lágum sjó eða um fjöru verður að beygja
eptir sjón frá aðalsundleiðunum.
Einars ha fnarsnnd
liggur frá útsuðri (suðvestri) eða nærri vestri
vestanvert við Eyrarbakka.
Miðin eru :
Aðalmið, sem stefnt er fyrst á.
1. Sundtrjeð.
2. Sundvarðan nær sjónum.
3. Bússuvarða vesíar með sjónum, að eins not-
uð á Bússusundi.
(011 þessi mið eru á miðri leið milli
Eyrarbakka og Óseyrarness).
4. Garðbæjarsundtrjeð (sama sem miðið nr.
11 á Rifsós).
5. Sjógarðssundtrjeð, þríhyrnd grind með topp-
inn upp, ofan á trjenu. f>að stendur á sjó-
garðinum skammtfyrira ustan vestustubúðina.
6. Stokkseyrarkirkja.
7. Sjávarbakkinn fyrir framan Gamlahraun
(sbr. nr. 8 á Rifsós).
jpegar legíð er til laga við sundið, á Stokks-
eyrarkirkja að sjást fram úr Gamlahrauns-
bakkanum, svo langt, að segja mætti 4—5
skipslengdir,— af því að Gamlahraunsbakki
er brotna upp. A þá að bera saman Sund-
varðan (eystri varðan), og Sundtrjeð í há-
toppinn á vörðunni, en austanvert við Ing-
ólfsfjall; þeim merkjum er haldið, þar til að
Garðbæjarsundtrjeð og Sjógarðssundtrjeð ber
saman (þó má ekki fara innar í lónið). Verð-
ur þá að aðgæta föllin landmegin og skerja-
klasann sjóarmegin. Föllin eru hjer um bil
engin á lóninu sjálfu, ef Sundið er fært, en
opt er það ósljett. Stefnan austur lónið er
sem næst framanvert við Háeyri. En um
fjöru eða þegar lásjóað er, eru sker þar á
báðar hliðar.
II. Loptsstaðasund.
Sundmerki eru 3 vörður á öldunni fyrir
vestan og norðan lendinguna ; austustu vörð-
una köllum vjer Klaufarvörðu; miðvarðan er
talsvert stærri, hana köllum vjer Sundvörðu; þá
vestustu köllum vjer Láarvörðu ; enn fremur er
hátt trje, með grind á efri enda, á bak við þessar
vörður, en er nokkru norðar, sem vjér köll-
um Sundtrje; talsvert vestar á öldunni er
trje, sem er nokkru minna en Sundtrjeð, það
köllum vjer Gaptrje ; þar er einnig nær sjón-
um lítil varða, sem vjer köllum Gapvörðu.
Fyrir sunnan Loptsstaði, nær sjó, er Lopts-
staðahóll, sem svo er nefndur; skammt austar
er annar minni hóll, sem vjer köllum Fornu-
fjós; á honum standa tvær vörður, önnur
sunnar, hin norðar.
|>egar liggja þarf til laga fyrir utan sund,
þá má vera lítið eitt nær sundi en svo, að
Loptsstaðahóll beri í Heklu, að öðru leyti á
Sundtrje og Sundvarða að bera saman; þegar
svo er róið inn eptir, skal þeim síðarnefndu
merkjum halda, þangað til Fornufjósavarðan
sú nyrðri er byrjuð að hverfa inn í Lopts-
staðahól; þá á að beygja dálítið til landnorð-
urs, og stefna á sker það, sem vjer köllum
Tólfceringssker, — sker það er innarlega í fjör-
unni; og sjest ekki þegar hásjáað er, annars
stendur það lengst upp úr af öllum skerjum
að austanverðu við sundleiðina — á þetta
sker er stefnt þangað til Sundtrjeð og Klauf-
arvarðan bera saman, þá er þeim merkjum
haldið, þar til Fornufjósavarðan hin syðri er
algjörlega horfin inn í Loptsstaðahól, er þá
beygt vestur á lón það, sem þá kemur fyrir
vestan — austast á því lóni má liggja af sjer
brimhryðju, ef hún er á innleiðunum — og
stefnt á Hengil, þannig á að stefna, þangað
til Sundtrjeð og Láarvarðan bera saman, ef
svo er hásjáað, að ekki sjest á Tólfærings-
sker, og jafnvel þó að það sjáist vel bóla á
því, er beygt inn eptir og þeim merkjum hald-
ið nokkrar skipslengdir ; síðan er haldið lítið
eitt austur á við og þannig stefnt inn í lend-
ingu. Ef mikið af Tólfæringsskeri er upp úr,
og enn fremur ef fleiri sker sjest á í kring
um leiðina, eða þar í nánd, þá flýtur ekki
þessi styttri leið, þ. e. frá því að komið var
á merki þau, að Sundtrje og Láarvarða áttu
að bera saman ; þegar svo er lágsjáað, skal
beygja til útsuðurs þannig, að stefnt sje á
Geitahlíð; þannig skal svo halda, þar til Gap-
trje og Gapvarða bera saman (vestri merkin
á öldunni), þá er smátt og smátt beygt inn
eptir — þessi krókur er nokkuð mikið líðandi
— og á að fara dálítið vestan við þau merki,
þegar inn eptir er róið; svo skal halda þann-
ig, þangað til komið er svo langt inn eptir,
að ugglaust sje að vera kominn mn fyrir rif
það, sem annars er farið yfir, þegar hásjáað
er, eins og áður var sagt, að Sundtrje og
Lávarða ættu að bera saman á. jpegar svo
Gapmerkjum er sleppt, verður að fara eptir
sjón úr því, en fyrst er beygt til austurs fyrir
innan Láarrifið, en fyrir innan það rif er
lón, og austur eptir því er róið; þegar er um
fjöru, verður að komast næstum austast á
lónið, en fyrir innan það er lágt rif, nærri
au3tast á því rifi er skora, sem farið er inn
úr, enda er þá einnig komið að kalla má
ínn í lendingu.
Langlííi manna eykst. Ameríkskur
maður, Dr. Todd, forseti læknafjelagsins í
ríkinu Georgía í Bandaríkjunum, hjelt í vor
sem leið á ársfundi fjelagsins, sem haldinn
inn var 1 borginni Atlanta, fyrirlestur »um
langlífin, og sýndi þar fram á, hversu læknis-
fræðin og heilbrigðisfræðin og skynsamlegri
lifnaðarhættir hafa unnið að því, að lengja
hina stuttu mannsæfi, og hve miklu betur
er ástatt í þessu efni en »í gamla daga», sem
svo opt er verið að vitna til. Læknir þessi
fer engum gífuryrðum um þetta efni, en segir
þó eins og satt er, að þetta sje mikið að
þakka fleirum og betri lækuum, og að mann-
dauði í hverju landi fari mjög eptir því, hve
góð læknaskipun er þar. Mestur manndauði í
Evrópu er í Rússlandi, frá 20 af 1000 á ári
í Kúrlandi, og 22 af 1000 í öðrum Eystra-
saltslöndunum, en í þeim fylkjum eru margir
læknar; aptur á móti deyja 49 af 1000 í
þeim hjeruðum ríkisins, þar sem læknarnir
eru fæstir. Af börnum þeim, sem fæðast í
Rússlandi, nær að eins helmingurinn sjöunda
aldursári, og af 1000 sveinbörnum verða að
eins 480 til 490 tuttugu og eins árs, og af
þeim eru að eins 375 með góðri heilsu. Með
allri sinni feikna stærð og mannfjölda hefir
Rússaveldi að eins 15,414 reglulega lækna,
og einn sáralækni handa hverjum 100,00
manna.
I Bandaríkjunum er einn lækni handa
hverjum 600 manna, og þar er minnstur
manndauði í heimi að tiltölu, og þar næst á
Englandi.
Meðalaldur, sem nú má vænta að menn
nái í Bandaríkjunum, er fimmtíu og fimm ár;
í Englandi lifa menn í 50 ár í stöðunum að
ineðaltali, en 54 ár til sveita. En á Rúss-
landi er meðalaldur manna ekki nema 28 ár,.
og í Chili eins ; en í Ellobed 1 Súdan(í Afríku)
er meðalmannsaldur ekki nema tuttugu og
þrjú ár.
Meðalaldur í Rómaborg voru átján ár á
dögum Cæsars, en er nú orðinn fjöru-
tíu ár.
A síðustu fimmtíu árum hefir meðalaldur á
Frakklandi aukizt frá tuttugu og átta árum
í hálft fertugasta og sjötta ár, og á dögum
Elísabetar drottningar var meðalaldur Eng-
lendinga ekki nema tuttugu ár.
Framför þessa þakkar Dr. Todd meiri og
betri þekkingu lækna nú á dögum en áður
var, betra mataræði, meira hreinlæti, kúa-
bólusetningunni, notkun »kínins» og annara
hinna nýrri meðala. Heldur hann, að »kínin»
hafi eitt saman bætt tveim árum við meðal-
aldur mannameðal siðaðra þjóða. Ennmæcti
nefna: fátíðari styrjaldir, vægari hegning í
lögum og minni nautn áfengra drykkja víða
um lönd en áður var.
Einkennileg veiðiaðferð. Díiaskarf-
urinn þykir hinn óþarfasti fugl hjer í Norður-
álfunni; hann spillir veiði hvar sem hann
kemur, og skemmir skógana, sem hann tek-
ur sjer bústað í.
Aður fyrri var hann taminn eða vaninn við
að veiða fisk fyrir menn á Englandi og víð-
ar. En það er víst langt síðan, að hætt var
við það.
En Kínverjar og Japansbúar hafa hann
enn til veiða, og hafa góðan hag af.
Kínverjar taka fuglinn með sjer út á fleka
sína úr bambusviði. Um hálsinn á fuglinum
er málm’nringur eða band, svo að hann get-
ur ekki gleypt fiskinn, sem hann nær í. Nú
er fuglinum ýtt út í sjóinn, og stingur hann
sjer þá jafnskjótt. jpegar hann hefir náð í
fisk, kemur hann upp aptur, og ætlar nú að
gera sjer gott af fiskinum og gleypa hann, en
getur það ekki; hann syndir þá að flekanum
og þar nær maðurinn í hann og tekur af
honum fiskínn; en opt kostar það langa
baráttu.
Japansbúar nota opt dílaskarfinn til þess
að veiða silungstegund, sem þar er í ám, og
þeir kalla «Ai». þessi fiskur þykir sælgæti,
og er dýrastur allra fiska, sem í eða við Jap-
an veiðast. Hann verður rúmlega 1 fet á
lengd, silfurhvítur að lit, með gulum bletti
sínum hvoru megin.
Amerískur maður, sem ferðaðist í Japan í
hitt eð fyrra, var sjónarvottur að þessari veiði,
og lýsir henni þannig:
Hinn 8. september lögðum við á stað
kl. 8 um kveldið; því að fuglinn veiðir ekki
nema á náttarþeli. J>að var tunglskin og
bjart veður, og ekki gott til að veiða, eptir
því. sem mjer var sagt. Ain rann i tveim
breiðum kvíslum og var ákaflega straumhörð.
Maðurinn, sem fuglinn átti, beið vor á ár-
bakkanum með blys í hendi. Fuglinn sat á
steini rjett hjá honum, og fældist ekki. Um
hálsinn á fuglinum var bundið band, til þess