Ísafold - 28.09.1889, Blaðsíða 1

KLemux út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(l04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVI 78
Reykjavík, laugardaginn 28. sept.
1889.
Útlendar frjettir.
Khöfn 5. sept. 1889.
Veðrátta óstöðug til þessa og rigninga-
samt; er þetta grasvexti og heyafla til mik-
'illar viðrjettingar. Alstaðar látið svo í
vorri álfu, að kornuppskeran verði miður en
í ineðallagi.
Danmörk. Af skyldfólki og venzlamönn-
um konuugs vors og drottningar nú svo margt
'til þeirra komið á Fredensborg, að við hus-
fylli liggur, og þó er enn á fleirum von.
Gert ráð fyrir, að tala þeirra af tignu fólki,
sem tekur þátt í afmælisfögnuði drottningar
á laugardaginn (7. þ. m.), verði í kring um
40 eða þar yfir. Hjer eru þeir Rússakeisari
og Georg Grikkjakonungur, Alexandra, drottn-
ingarefnið frá Englandi, með mörgum barna
sinna, eða flestum. Kemur þá að því, sem
Danir segja: »rúm í hjarta, rúm í húsi«, en
svo í munnmælum haft, að Rússakeisari hafi
að eins tvö herbergi til ibúðar.
Vinstrimenn að svo stöddu dottnir í tveunt,
og viðureignin með meiri hluta þeirra og
Bergs liðum fullt eins hörð og andvígið mót
hægrimönnum. Kosningarnar nýju koma
ekki fyr en í janúar.
Noregur og Svíaríki. Mikið um funda-
höld vinstri manna í Noregi til að tryggja
atfylgið á þÍDginu og yfirburði atkvæða í
höfuðmálunum. Gert ráð fyrir, að kröfunni
um fullt jafnstæði gagnvart Svíaríki í utan-
ríkismálum verði fram haldið á komanda
þingi, og nýmæli fram borin um breyting á
fánamerki Noregs. Blöðum vinstrimanna
liggja nú betur orð en fyr til Emils Stangs
'og hans sessunauta í stjórninni, og þeir
hugga sig við, að hann hneigi sig fyrir at-
kvæðastyrknum þegar þar að kemur.
2. sept. byrjaði fræðimannafundurinn (órí-
entala og óríentalista), sem minnzt var
á í seinustu frjettum. Oskar konungur bað
’þá velkomna á frönsku, og mæltist honum
snilldarlega, sem vant er. Á fundum og í við-
tali kvað það vera enskan, sem Evrópumenn
þrífa helzt til, þegar hinum verður örðugt
að skilja. Á ensku sneri prestur sóldýrkenda
-—Parsa — frá Bombay því þakklæti til kon-
ungs, sem hann flutti fyrst á parsnesku.
Annars voru þar ræður haldnar á 20 málum.
Veizluhöldin og viðhöfnin í Stokkhólmi
'með stórkostlegasta móti. Sú veizla, sem
'forstöðunefnd fundarins heldur gestunum, er
svo fyrirhuguð, að þar verði 16 rjettir, en í
stað borðmiða prúðletraður bæklingur á 48
'hlaðs., þar sem við rjetti og nöfn vína standa
Vers eða orðskviðir á austurlanda tungum
(og fleirum), fornum og nýjum (t. d. sanskrít,
fornegipzku, Babýlonarmáli og hebresku). í
miðjum mánuðinum gista fundarmenn Kristj-
aníu.
Eitthvað um 2000 bóka, sem fundurinn
hefir fengið frá ýmsum stöðum, eignast há-
skólinn í Uppsölum, en öll tvítök ætluð
Kristjaníuháskóla.
England. Undir þinglok var gengið hart
að stjórninni og krafizt skila fyrir, hvort
England hefði í nokkru bundizt um fylgi við
þrenningarsambandið (þýzkaland, Austurríki
og Italíu). Hjer fyrir allt tekið, en mörg-
um þótti Fergusson, undirstjóri utan-
ríkismálanna, fara heldur undan eða í króka
er beinustu svara var beiðzt. Annars þykjast
flestir vita, að Englendingar muni heldur
styðja bandaveldin, ef til stórtíðinda dregur
á meginlandinu, og þeir láta þau til sín ta.ka.
Mikið verkfall byrjað í Lundúnum, er
meir en 100 þús. verkmenn hafa gengið frá
vinnu við hafnlegustöðvar eða farmtekju og
affermingar. Var þess synjað, er þeir beidd-
ust, að sjer yrði svo vilnað í, að kaupið yrði
45 aurar fyrir hvern dagvinnutima. Eptir
þessu breytt í Liverpool og víðar, en þegar
þetta var skrifað, barst þaðan, að eigendur
hafnarstöðva hefðu látið undan. Vera má,
að þetta dragi eigi meira eptir sjer, og hjá
me'ri vandræðum verði komizt, en þau nóg að
að sinni, er mörg hundruð skipa ná hvorki
farma að taka eða koma þeim af sjer.
Þýzkaland. Hjeðan allt hið vildasta að
herma: vinfengið treyst við Englendinga í
heimsókn Vilhjálms keisara hjá ömmu sinni,
bræðraböndin rammhnýtt við Austurríki við
komu Jóseps keisara til Berlínar, en íbúarn-
ir í Elsass-Lothringen sýndu nýlega í fagn-
aðarviðtökunum við keisara sinn og drottn-
ingu hans, í hver hjartnatengsli þeir eru við
þýzkaland komnir. Eiui depillinn á þessari
heiðbirtu er, að Rússakeisari kemur vart til
Berlínar í ár, og menn ætla það ekki fjarri
fara, að Frakkar standi íframar en þjóðverj-
ar, hvaðherbúnaðinn eða vígbúninginn snertir.
»En við því má snögglega gera«, segja þýzku
blöðin.
Frakkland. Boulanger og þeir vinir hans
Dillon greifi (sem hann kallar sig) og Roche-
fort, ritstjórinn alkunni, eru dæmdir til varð-
halds í kastala, en njóta enn griðavistar
sinnar á Englandi. Boulanger sendir hvert
ávarpið á fætur öðru til þjóðarinnar, eggjar
lið sitt til afreksverka við kosningarnar —•
22. þ. m. — og kallar að þar muni rjettum
dómi lokið á mál sitt. Níðsyrðin ekki spör-
uð við þá sem í völdunum sitja á Frakklandi
og haft í þungum heitingum við þá og þeirra
fylgiflokka.
»Hart á móti hörðu«, segir stjórnin, og hún
gerir þá alla ræka úr embættum, bæði í um-
boðsstjórn og hernum, sem verða uppvísir að
fylgi við Boulanger, en býður hjeraðsstjórum
og borga, að tálma öllum birtingum eða með-
mælum til kosninga frá hinum dæmdu. Á
því, að þjóðveldissinnar hljóti fullan sigur
við kosningarnar, leikur lítill efi, en á hinu
meiri, hvernig misklíðunuin lýkur, þar sem
máli skiptir um endurskoðun ríkislaganna.
Jpað er þetta, sem glæðir vonir einveldissinna
um, að vinna þjóðveldinu að fullu.
Mannsmegnið sama til sýningarinnar og
gullburðurinn til Parísar frá öllum löndum
veraldar. Sagt, að Parísarbankinn hafi aldr-
ei átt öðrum eins gulldyngjum að fagna og nú.
Edison, hugvitsmeistarinn mikli frá Ameríku
hefir nú dvalið nokkurn tíma í París, þar
sem flestar töfrasmíðar hans eru sýndar —
auðvitað svo tignaður af öllum, sem honum
ber og verkum hans hlýðir. Til Eiffelturns-
ins þykir honum mikið koma, sem fleirum,
og uppi á einum pallanna drakk hann það
fyrsta glas víns, sem hann á að hafa látið
látið renna sjer niður, til heiðurs við höfuð-
smiðinn.
Austurríki. I Vín hjeldu náttúrufræð-
ingar og mannfræðingar fund með sjer mán-
uðinn sem leið. jparsýndi Virchow próf. (frá
Berlín) fram á, að vísindin yrðu að svo komnu
að kalla það hugarburð einn, sem kenntværi
um kynrakning mannsins frá lægri dýrateg-
undum.
Italía. Landnám Itala við Rauðahaf á
nú því meira gengi að fagna, sem Menelek
Abessyníukeisari hefir sent sendinefnd til
Umbertós konungs með stórgjöfum og lotn-
ingarfullum vinmælum.
Manntjónsfregn. SÚ borin frá Vakay-
ama (við Osaka) á Japan, að árhlaup hafi
orðið 10,000 manna að líftjóni, en gert 10,000
húsnæðislausa.
íslenzk rjettritun.
Eptir
yfirkennara H. Kr. Friðriksson.
I.
jpað má með sanni segja, að þessir tímar
eru miklir byltingatímar hjer á íslandi. Ekk-
ert má standa óhaggað ; öllu verður að breyta,
hvað sem það svo er, og sá þykist mestur
maðurinn, sem með flestar kemur breytingar-
uppástungurnar, og almenningur er opt held-
ur fús til að taka þessum breytingaruppá-
stungum hugsunarlítið. Jeg hef sannarlega
eigi á móti breytingum, og er alls eigi hrædd-
ur við þær, þótt gamall sje, en jeg vil þó,
að breytingin sje til einhvers gagns. Sje
breytingin til hins betra í einhverju efni, þá
er sjálfsagt að taka henm; en sje breytingin
gjör einungis til þess að breyta, og ekkert
þarft leiði af henni, þá skil jeg eigi, hvers
vegna breyta á. Slík breyting getur eigi til
annars leitt, en að það, sem breytt er, fer í
fyrstu í mestu handaskolum ; það skyldi þá
vera, að danski málshátturinn rættist: »For-
andring frydern. En sje breytingin til hins
verra, þá sjá allir, að betra er óbreytt. Af
þeim sökum verður að gæta þess, áður en
breytt er, hvort nokkurt gagn leiðir af breyt-
ingunni eða eigi. En mjer virðist, að á
þessum tímum komi fram margar breyting-
aruppástungur, án þess uppástungumenn hafi
lagt það niður fyrir sjer, hvert gagnið verði
að breytingunum; og ýmsir komi fram með
uppástungur til breytinga einungis af hje-
gómagirni og til þess að láta aðra taka eptir
sjer, og ætla, að þeir sjeu fjarskalegir vitr-
ingar, einstakir framfaramenn og dæmalausir
ættjarðarvinir. j?eir þykjast vita, að trani
þeir sjer eigi sjálfir fram, þá verði þeirra
dýrð engin. En þeir binir sömu verða að