Ísafold - 07.05.1890, Blaðsíða 3

147
sakramentis-fikti“. Og þar við sat. En næsta
sunnudag var prestur búinn aö skella neðan af
hempunni, svo hún tók honum ekki nema niður á
hnje. f>að var mikil mildi, að hann lifði á „góðu
gömlu tímunum11, þessi prestaöldungur. Eú er
hann farinn hjeðan i friði, hlessaður öðlingurinn;
„hinn sárt saknaði og trúi sálnahirðir er nú kom-
inn heim til föðurhúsanna“, eins og staðið mun
hafa í likræðunni eptii hann.
* *
Jeg var á gangi hjerna á dögunum, og kom
niður í fjöru ; þar var skip nýkomið eitthvað ofan
úr sveit , skipið stóð í flæðarmálinu og skipshöfnin
í kringum það. „Eigum við að setja?“ sagði for-
maðurinn. „Já, eigum við að setja?“ gall við hjá
öllum hásetunum allt i kringum skipið. Svo var
farið að ræða málið, sumir voru með og sumir
móti; sumum þótti vissara, áreiðanlegra að setja;
öðrum þótti það hreinn og beinn óþarfi, „ómak
og ekkert annað“. Um þetta var verið að þrefa
góða stund ; orð tók við af orði, þangað tíl sam-
ræðan var komin út í allt aðra sálma og skip og
setningur var ekki nefnt á nafn. ÖIl skipshöfnin
stóð í rjettri röð kringum skipið, lá fram á það
til að hvfla sig, og skeggræðan bunaði áfram.
J>egar góð stund var enn liðin, spurði formaður
aptur : „Eigum við að setja ?“ Og aptur tóku
hásetarnir undir og sögðu : „Já, eigum við að
setja ?“ Svo var aptur farið að þrefa um það fram
og aptur, þangað til unglingspiltur tók þegjandi
hlunn úr skipinu og fór að skorða, þá tók hver
að öðrum þegjandi hlunnana úr skipinu og svo
skorðuðu þeir það þarna í flæðarmálinu. Og siðan
gengu þeir upp í bæinn, hægt og gætilega, eins
og íslendingum sæmir. Jeg var að hugsa um
þetta litla atvik, þegar jeg gekk upp í bæinn og
úak mig á tvo menn, sem sátu á bundnum vöiu-
böggum hjá fjórum reiðingshestum. „Eigum við
að fara að láta upp ?“ segir annar. „Ja, eigum við
að fara láta upp ?* Báöir sátu nátturlega alveg
kyrrir á böggunum. Svo leið lítil stund. „Eigum
viö að fara láta upp ?“ segir hinn fyrri aptur í
nokkuó hærri róm en áður. „Ja, eiguui við að
fara að láta upp “? segir hinn síðari, líka í hærri
róm en áður. Báðir sátu enn kyrrir. Við skulum
— þar var ekkert „eigum við“ — fá okkur hress-
ingu fyrst“, segír hinn fyrri. „Já, við skulum fá
okkur hressingu fyrst“, segir hinn síðari. Og svo
var pyttlan tekin fram og sopið á, og svo var farið
að tala út um alla heima og geima. Hestarnir stóðu
hjá þeim, hengdu hausana þreytulega niður, kreistu
aptur augun og tóku upp fæturna á víxl til að
hvíla þá. Og þegar þeir opnuðu augun, litu þeir
útundan sjer til höfðingjanna á pokunum, sem
voru að hressa sig. Jeg beið góða stund; en
þegar ekkert varð úr þvi, að farið væri að láta
upp, gekk jeg burtu. Rjett í því jeg gekk fram
hjá næstu búðardyrum, heyrði jeg að maður sagði
„Eigum við að fara að halda á stað ?“ „J>ú ræður“.
„Nei, þú ræður“. „Eigum við að fara að hakla á
stað, já eða nei ?“ „J>ú ræður“. „Nei, þú ræður“
Svona voru tveir sveitamenn að þjarka góða
stund og höfðu allt af upp aptur og aptur sömu
orðin. En þegar svona var búið að ganga all-
langa stund, þögnuðu báðir, settust niður á stakk-
stæðisröndinni, annar tók upp pontu og fjekk
sjer í nefið; hinn tók upp flösku og saup á.
„Jæja, við tölum þá ekki meira um það“. Og
meira varð ekki af ferðinni í það sinn. — En jeg
fer að halda aö þetta „eigum vió“ sje ógnalega
þjóðkennilegt orð fvrir okkur íslendinga.
* * *
Maður gengur varla nokkurn tíma svo um göt-
urnar lijer, að maður sjái ekki hesti ofboðið á
einhvern hátt; stundum eru þeir bundnir hver í
taglið á öðrum, og rykkja og rykkja í sí-fellu;
stundum er naut bundið aptan í tagl á hesti o. s.
frv. Hjerna á dögunum var trjáviður fluttur á
hestum fram á Nes ; slíka bagga hef jeg aldrei
sjeð á æfi minni; þá var ekki sagt: „Eiguin við
að láta upp“. £á var látið upp og það í snatri,
og aumingja skepnurnar sliguðust í hverju spori
undir böggunum ; jeg tók einkum eptir einum
hestinum; hann var sýnilega gamall og lúinn
t
því hann gat svo sem í engan fótinn staðið, þegar
komið var upp á hann og svo stundi hann ein-
hvern veginn svo dauðans raunalega, að það var
eins og hann segði þar með alla sína æfisögu, fulla af
hörmungum og kvölum. Æfi hestanna hjer á
landi flestra er sannkölluð „reynslu-tið“, þvi ef
nokkur lifandi vera hjer á landi ber sinn kross,
þungan og harðneskjulegan, með þögn og þreki—
þá eru það hestarnir. Og þegar öllu er á bctninn
hvolft, þá eru þó hestarnir lang-virðingarverðastir
af öllum lifandi skepnum á íslandi.
pESTUR j->ÁLSSON.
Leiðarvísir ísafoldar.
474. Jeg var neyddur að gefa eigur mínar upp
sem þrotabú; er ekki sýslumaður skyldur að skýra
mjer frá, hvernig hann skiptir reitunum, og eins
skuldaheimtumönnum í þrotabúi mínir ?
Sv.: Jú.
475. Hafa ekki allir skuldaheimtumenn mínir
heimting á skulda-afborgun að rjettu hlutfalli;
er rjett að borga sumum, en ekki öðrum?
Sv.: Skuldirnar eru misjafnlega rjettháar að
lögum.
476 Getur sýslumaöur sett löghald á kaup
mitt og Iátið mig h'ða klæðleysi, bæði til sængur-
klæðnaðar og íveruklæðnaðar, svo jeg fyrir þá
sök get ekki lifað frjálsu lífi eða reist mig neitt
við aptur?
Sv.: Nei; ekki nema áfallið kaup.
477, J>egar sýslumaður ber það fram, að jeg hafi
gengið inn á samninga með skuldaafborgun, en
það er ekki satt, hvernig á jeg þá að fara að?—Á
jeg að lifa og deyja rjettlaus? — Efni hef jeg
ekki að rjetta hluta minn.
Sv.: Segi sýslumaður ósatt, þarf spyrjandi ekki
að gegna þeim (tilhæfnlausu) skulda-afbotgunar-
samningum. "V il ji hann áfrýja skiptagjörningi
sýslumanns, getur hann sjálfsagt fengið gjafsókn.
478. Á húsbóndi minn að borga mjer umsamið
kaup eptir loforði eöa sýslutnanni eptir kröfum
hans?
Sv.: Ekki sýslumanni nema áfallið kaup, hafi
verið gert fjárnám í því
479. Jeg, sem er gamall og ellihrumr fátækur
maður, átti rikan son, sem dó fyrír skömmu; hann
eptirljet unga konu og börn. Uetur mjer borið
arfur eptir hann á móts við hörnin ?
Sv.: Nei, engan veginn.
480. Má neita veitingamanni í verzlunarstað
kaupmanns borgararjettindi?
Sv.: J>að má það sjálfsagt.
481. Mega lyfsalar einnig vera brennívíns-
kaupmenn?
Sv. J>eir hafa lagaleyfi til vínfangasölu, þar á
meöal brettnivíns, sjá tílskip. 4. des. 1672.
482. Ef að mjer sem húsvilltur þurfamaður í
hreppi mínum, ef af hreppsnefndinni komið á
möti vilja mínum í húsmennsku í öðrum hreppi
en þar kærður fyrir ólöglega húsmennska, síðan
dæmdur til að borga sekt, ella dæmdur til að af-
plána hana i hegningarhúsi. Er það þá ekki
hreppsnefndin, en ekki jeg, sem á að borga, eða
þola hegninguna?
Sv.: Ekki eru lög til þess. Maðurin hlýtur að
gjalda heimsku sinnnar að hlýða hreppsnefndinnj
til lögleysu. Hitt er annað mál, að það væri
siðferðisleg skylda hreppsnefndarinnar, að greiða
fyrir hann sektina.
483. Ef jeg finn hval rekinn að landi, en ekki
landfastan og geri hlutaðeigandi leiguliða aðvart
um hvalrekann; hvað ber mjer í fundarlaun sam-
kvæmt lögum?
Sv.: Engin lög fyrir neinum fundarlaunum.
Annað mál hvað sanngirnin býður.
484. Landsdrottinn vill ekki greiða mjer sem
leiguliða, aura þá, er lagðir eru á hvert æðardúns-
pund samkvæmt lögum 8. jan. 1886, en jeg er svo
fátækur, að jeg get ekki lögsótt hann. — Hvernig
á jeg að ná þessu endurgjaldi ?
Sv.: Með því að halda því eptir af landskuld-
inni (og geta þess við landsdrottinn.)
485. Ef jeg er búsettur í Reykjavik og á stór-
eignir í jörðum í öðrum landsfjórðungi, er jeg
ekki skyldur til að hafa umboðsmann í því lög-
s agnarumdæmi, sem jarðirnar liggja í, og hverju
varðar við lög ef jeg vanræki það?
Sv.: J>að fer eptir samningum við leiguliðana.
Ef ekki er til skilíð við þá, að þeir færi lands-
drottni leigur og landskuld til Reykjavíkur, verð.
ur hann að hafa umboðsmann fyrir sig, til að
taka við jarða-afgjöldunum, er eigi búi fjærleigu-
liðum en nemi einni þingmannaleið, sjá lög 12.
jan. 1884, 25. gr.
486. Vorið 188. flutti bóndi nokkur burtu af
Islandi til Vesturheims. Stór-bóndi einn tók
flest sauðfje hans og hross til sín, færði ánum f'rá og
markaði lömbin undan þeim undir sama mark og
önnur lömb sín, og menn gátu cigi betur sjeð,
en að stór-bóndin færi með fjármuni þessa að
öllu leyti sem sína egin eign, enda mun mega
fullyrða, að hann hafi keypt fyrgreint lausafje af
vesturfaranum, og borgað það út, áður en hann
(emigrantinn) fór af landi burt, því á annan hátt
gat maður þessi ekkki komizt til Ameríku. Stór-
bóndinn taldi fje þetta ekki fram til tíundar á
næstu vor- og hausthreppaskilum, og var þannig
eigi goldið af af því til neinna stjetta það ár. Er
þessi aðferð stór-bóndans ekki að ganga í berhögg
með að fótum troða lög og rjett? — Óg ef nú
hlutaðeigandi sýslumanni, hreppstjóra og hrepps-
nefnd hefir veriö /w/íkunnugt um þetta athæfi
stór-bóndans, hafa þá ekki þessir bakað sjer á-
byrgð með því, að láta það með öllu afskiptulaust
og á hverium hvílir ábvrgðiu?
Sv.: Stórbóndinn er því að eins sekur, að hann
hafi verið búinn annaðhvort að eignazt fjeð eða
fá það í sínar hendur í fardögum (lög 12. júli
1878). Ábyrgð þyngst á sýslumanni.
AUGLYSINGAR
í samfeldu máli með smáletri kosta 2 a. (þakkaráv. 3 a.)
hvert orð 15 s.tafa frekast; með öðru letii eða setning
I kr. fyrir þuml. dálks-lengdar. Borg. út í hönd,
Bólusetning
fer fram í barnaskólahúsinu á hverjum
miðvikudegi og föstudegi kl. 4 e. m.
Menn vanrælei ekki að koma með b'órnin.
J. Jónassen.
Lífsábyrgð.
þeir, sem vilja tryggja líf sitt hjá 1/fs-
ábyrgðarstofnuninni frá 1871, eru beðnir um
að hafa meðferðis löglegt aldursskírteini frá
hlutaðeigandi sóknarpresti, því að eptirleiðis
sendi jeg enga slíka beiðni til stofnunarinnar
nema aldurs-skírteini fylgi.
Reykjavík 5. mai 1890.
J. Jónassen,
SXjAG eð kragi af karlmans kápu hefur tapazt
l.þ.m.á leiðinni frá Vinaminni út í póstskipið
(Laura); skila á skrifstofu ísaf. gegn fundarlaunum.
PENHÍÖABUDDA hefur fundizt við BatteríúV
með ýmsu smádóti í og fáeinum aurum. Er geymd
á skrifstofu ísaf.