Ísafold - 14.01.1891, Blaðsíða 3

15

Til
hr, p. Guðmundssonar
Rangárvallasýslu (Hala ?)
í>jer berið fyrir brjósti litilræði, er viðkemur
ekki yður sjálfum, ekki yðar heimili og ekki yð-
ar sveit, heldur yðar sýslu, þ. e. ekki sýslu, er
þjer eruð yfir skipaður,heldur aðeins sýslu,sem
þjer eigið heima í. Lítilræði þetta er smá-
vegis-atvik, er átti að hafa gerzt á einhverj-
um bæ einhversstaðar í sýslunni einhvern
tíma í haust., Ut af því, að frá þessu atviki
var sagt í Isafold, hafið þjer gert yður
eríndi í annað blað, sem yður mun
koma lítið vi_ð, enmjer þó minna. Brotaminna
og beinna virðist hefði verið fyrir yður, að
snúa yður blátt áfram til mín eða míns blaðs,
hafi yður yerið alvara að vilja fá svar
frá rojer> ÞV1' ðskylt tel jeg mjer að gefa
hinn minnsta gaum nokkru orði, sem í
hví málgagni birtist. þrátt fyrir þessa yðar
óþörfu og tilgangslausu krókaleið svara jeg
yður samt rjett í þetta sinn,—á prenti, úr
þVí yður þótti nauðsynlegt að ávarpa mig á
prenti,—þó svo, að mannúðar vegna við þann,
er áminnzt atvik er til minnkunar, verð jeg
að senda yður hins vegar, í lokuðu brjefi,
nafn hans og 1—2 annara, er við málið eru
riðnir.
Atvik það, er frá var sagt í Isafold og
þjer viljið fortaka að við hafi getað borið í
yðar sýslu, er, að binda varð bruðguma í
veizlu í haust þar einhversstaðar, til þess að
hann gerði eigi óskunda af sjer.
Atvik þetta var skrifað hingað í hau3t úr
því þyggðarlagi, er þaó gerðist, kunnugum
manni þaðan, og sögunni haldið á lopt hjer um
pláss eptir honum hiklaust og af skilrikum
mönnurn og merkum mjög. Eptir einum
slíkum, or rakið gat greinilega svo lagaða
heimild fyrir henni, komst hún í ísafold.
Veit jeg og eigi betur heldur en að hún sje
fyllilega rjett, nema hvað maðurinn, sem
þrjefið fekk að austan, kom til min síðar og
gat þess við mig, að sami maður hefði skrif-
að sjer aptur, og sagt þá, að brúðgumanum
hefði verið haldið (en ekki bundinn), af því
hann hefði œtlað að slást upp á prestinn sinn,
sem var einn í veizlunni, eins og lög gjöra
ráð fyrir. Jeg skal játa það, að mjer þótti
ekki taka því, að fara að segja söguna upp
aptur með þessari tilbreytmgu; því í mínum
augum er ofur-smágjör rnunur á því, hvort
maður er heldur bundinn, vegna þess, að
hann er svo vitlaus af brennivíni, að hann
ætlar að slást upp á saklaust fólk, eða hon-
um er haldið í sama skyni,—og þá með
þeirri viðbót, að það var presturinn hans, og
hann sómamaður, sem hann œtlaði að slást
upp á!
Sje nú svo, sem beinast liggur við að ætla,
að yður sje þessi atburður fullkunnugur, þótt
gerzt hafi ekki í nágrenni við yður, og að
öll vörn yðar fyrir gjörvalla sýslu yðar sje
byggð á mismuninum á nbundinnu. og »haldið«,
þá tel jeg yður eigi öfundsverðan af þeim
málstað.
Jeg þykist alls eigi hafa sýnt mig í að vilja
ófrægja »sýsluna yðar« fyrir drykkjuskap, þótt
jeg segði frá þessu spaugilega atviki, til að
sýna, til hvers drykkjusiðaflónskan getur
leitt, hvar sem er. En hitt segi jeg, að held-
er en að stökkva upp á nef sjer, ef eigi er
látið satt kyrrt líggja, það er til hneykslis
horfir, ættuð bæði þjer og aðrir góðir menn
og mikils báttar í hverju hjeraði að leggjast
á eitt til að útrýma ölfangahjátrúnni og
drykkjusiðaflónskunni, og koma siðan, þegar
það er búið, og gera heyrum kunnugt, bve
mikilsverða framför þjer hafið afrekaða. En
ekki fvr—ekki fyr! Með virðingu
B. J.
Leiðarvísir ísafoldar.
617. þegar maður hefir með ábýli sínu eyðiey
sem liggur í öðrum hreppi en maður býr í, en
flytur allan arð af henni heim til sin, og hrepps-
nefndin í þeim hreppi, sem þessi eyðijörð eða eyði
ey er, leggur aukaútsvar á árlegan arð af þessu á-
býli t. d. dún, sel, gras o. s. frv., er þá rjett að
leggja á grasið sem tekjustofn? og á nú að leggja
á þetta stofna gjald „er samsvari útsvarinu eptir
efnum og ástandi“?
Sv.: Nei, ekki hægt að leggja sjerstaklega á
grasnytina, og raunar ekki heldur á aðrar nytjar
eyjunnar, úr því hún er ekki í neinni ábúð.
618. Hvað segist á því, ef húsráðandi leyfir ekki
sóknarpresti sínum að húsvitja, hvorki að yfir-
heyra börn sín nje heldur að taka manntalið, og
lætur úti við hann óviðurkvæmileg orð fyrir dyr-
um úti, þrátt fyrir það, að presturinn biður hús-
ráðandann að gæta þess, að það muni segjast tals-
vert á þvi, að hindra sig í því að gjöra þetta em-
bættlsverk?
Sv.: það varðar fangelsi eða sektum eptir &9.
gr. hegningarl.
619. Er það ekki á móti lögum kirkjunnar, fyr-
ir presta, aö gefa saman í hjónaband óhindraðar
persónur í heimahúsum, án þess að leyfisbrjef sje
fengið?
Sv.: Jú, bannað í tilskip. 24 apríl 1824.
620. Er þessi aðferð; sem fyrirspurnin hér að
framan hljóðar um, og farin er að tíðkast hjer um
strandir, nokkuð saknæm fyrir hlutaðeigandi prest?
Sv.: Já, varðar sektum eða fangelsi, eða jafn-
vel embættismissi, „ef miklar sakir eru (144 gr.
hegningl.)
621. Hvað hefir sá maður langa ábúð, sem hefir
enga munnlega byggingu og er byggingarbrjefs-
laus?
Sv.: Æfilanga, ef hann hefir tekið jörðina með
samþykki landsdrottins.
622. Er það rjett, að sýslumaður neiti lands-
drottni um útburð á manni af jörð, þegar hann
krefst þess á sina ábyrgð og honum hefir verið
byggt löglega út af jörðinni fyrir jól?
Sv.: Nei, bezt að áfrýja neituninni.
623. Hver á þá að bæta þann skaða, sem lands-
drottinn hefir af því, að komast ekki af jörð sinni?
Sv.: Sýslumaður, ef hann dæmist hafa haft lög-
leysu í frammi.
624. Eru hreppsnefndarmenn skyldir að ferð-
ast um hrepp og taka manntal, fyrir ekker endur-
gjald?
Sv.: það er engin lagaheimild tíl að greiða þeim
neitt fyrir það.
625. Eru búfræðingar ekki skyldir að kaupa
lausamennskubrjef, ef þeir setjast að í hreppnum
við ýmsa algenga vinnu, en ráða sig ekki fyrir
árs- eða sumarkaup hjá búnaðarfjelagi hreppsins?
Sv.: J>að eru þeir trauðlega.
626. Getur eigandi þingstaðar bannað hrepps-
nefndinni að byggja innanhrepps- húsmanni þing-
húsið til íbúðar, eða heimtað borgun fyrir torfristu
húsinu til þakningar?
Sv.: J>inghúskvöðin á jörðinni felur eigi í sjer
þá kvöð, að þar megi lika vera húsmaður (í þing-
húsinu), en borgun fyrir torfristu á þakið mun á-
búandi trauölega getað heimtað, hafi það eigi ver-
ið áskilið upphaflega, er húsið var fyrst reist.
12
Margt ræddust þeir fjélagar við í einsetunni, meðan þeir
voru með sæmilegu fjöri, um hagi sína og forlög, og minnt-
ust vina sinna og vandamanna. En tíðræddast varð þeim
um það, hvort þeim mundi verða bjargað eða eigi, og hvern
veg það mundi atvikast. f>eir vissu glöggt, að heiman að,
úr Akureyjum, gátu þeir eigi vænzt neinnar hjálpar, því
þar gat eigi hafa sjezt til ferð þeirra út á ísinn, með því
eyjar skyggðu á frá bænum, og því síður sást þaðan inn til
Eagureyjar eða um leiðina þar í milli. Auk þess voru engin
tnanna ráð þar til bjargar, þótt svo ólíklega hefði að borið,
að eítthvað hefði vitnazt um hrakning þeirra. En um vini
þeirra og kunningja á landi var það að segja, að þeir höfðu
að vísu átt von á þeim fyrir jólin; en með því að ísinn var
nýr og heldur ótraustur, sem fyr segir, þóttust þeir fjelagar
vita, að á landi mundi engan grunað hafa, að þeir mundu
hugsa til ferða. En það furðaði þá mjög, er eigi sá neinn
vott þess, að tilraun væri gerð að bjarga þeim úr landi
eptir að þeir höfðu gert vart við sig með því að hóa og kalla,
og gátu þeir eigi rekið sig ur vitni um það, að hljóðið hefði
hlotið að heyrast til lands. Virtist þeim nokkurn veginn
skipgengt af landi öðru hvoru frá því á jóladag snémma.
f>riðja dag jóla var enn bjart og fagurt veður, sem fyr,
og ísinn rýmri en áður. En ekki er þess getið, að þeir hafi
átt neitt við að hóa þá, með því þeir voru orðnir úrkula-
vonar um, að því væri gaumur gefinn, úr því þeim hafði eigi
orðið það að liði áður. f>á var og Stefán Björnsson orðinn
svo máttfariun og rænulítill, að hann hjelt lengst af kyrru
fyrir í kofanum. Leið svo fram um hádegi.
9
Tók þeim nú að veiklast von og bjuggust helzt við, að
þeir ættu þarna beinin að bera. En viðfeldnara þótti þeim,
ef þau yrðu forlög sín, að vinir þeirra og vandamenn fengju
nokkra vitneskju um afdrif þeirra og allan atburð þennan.
Kom Stefáni Eggertssyni það ráð í hug, að rista á göngustaf
sinn fáorða frásögu um tíðindi þessi, og tók þegar til þeirra
starfa. Var hann manna leiknastur að lesa bundið letur,
með því hann var mjög handgenginn fornum sögubókum, og
kunni því vel að binda letur og skammstafa. Hann hafði
numið silfursmíðar og þar með leturgröpt nokkuð svo, og var
því skurðhagur allvel. Stafurinn var áttstrendur að neðan,
á álnar bili hjer um bil, en sívalur upp þaðan, eins og vel
gerðir göngustafir eru flestir. Hann skar á fletina sendibrjef
til Friðriks prests bróður síns, er hann unni manna mest
alla æfi. Hjelt hann þeirri iðju fram dag hvern, ineðan les-
bjart var, allan tímann, er þeir voru í eynni, og átti eigi eptir nema
kvartilsbil af síðasta fletinum, þá er þraut þeirra var loks á enda.
Nú leið jóladagurinn og nótt hin næsta.
Annan dag jóla var veður allfagurt. Jakaburður var enn
mikill umhverfis eyna í röstinni. Kom þeim þá það van-
hyggjuráð í hug, að sæta færi, er jaka bæri að eynni, svo
mikinn, að bera mundi tvo menn, og reyna að láta jak-
ann bera sig til lands. En það var lán þeirra, að
allir voru jakarnir smærri en svo, og varla annað en
mulningur. því feigðarför mundi það hafa orðið. f>egar leið
á daginn, fór ísinn að greiðast 1 sundur meira en áður, og
flaug þeim þá í hug, að fleygja stafnum í sjóinn, með letrinu
á, í þeirri harla völtu von, að hann mundi reka að landi svo