Ísafold - 11.03.1891, Blaðsíða 2

78
Enn um Búnaðarritið
III.—IV. drg.
„Saimleikanum verður
hver 8árreiðastur“.
Svo hefir farið fyrir manni þeim, er rokið
hefir í »f>jóðólf« nr. 8. þ. á. með vanhugsað
reiðisvar út af grein minni um Búnaðarritið
í »ísafold« nr. 100 f. á. (1890) og kallar sig
»alþýðumann« til að villa heimildir á sjer.
Firtnin og rithátturinn sver hann í aðra
ætt.
Sá, sem hefur lesið fyrirlestra Tuxens,
þarf ekki að lesa mjög nákvæmlega »Agrip
af jarðvegsfræði#, það er stendur í síðasta
bindi Búnaðarritsins, til að sjá, hvaðan
megnið af því er runnið. En þetta gjörir
auðvitað minnst til, því þó að allt væri
þýtt úr útlendum bókum, sem í Búnaðar-
ritinu stendur, gæti það allt verið gott og
blessað fyrir það, ef það væri vel valið. —
(En úr því nú þessi »alþýðumaður« er svo
vel að sjer um, hvað nágranna þjóðir vorar
helzt lesa, þá ætti hann að vita, hvern dóm
jarðvegsfræði Tuxens fjekk, er hún kom út).
En má jeg nú spyrja: hvaða gagn hefur
íslenzk alþýða af öðrum eins grúa og er í
áminnztri ritgjörð í Búnaðarritinu af rann-
sóknum á dönskum jörðum, og náttúrlega
með dönsku loptslagi og allt danskt fyrir
augum sjer ? f>að er þó ekki líklegt, að
vjer förum nokkurn tíma að yrkja danskar
jarðir, úr því ekki varð af flutningnum
hjerna um árið suður á Jótlandsheiðar.
Auðvitað er í ritgjörðinni það lítið sem
kunnugt er um íslenzka jörð. Helzt er jeg
á því, svona þegar öllu er á botninn hvolft,
að ritgjörðin hafi ekki svo ákaflega mikla
vísindalega þýðingu, en þá hefur hún þó
enn þá minni verklega þýðingu fyrir oss.
En eins og jeg hef áður sagt, má nota
hana við kennslu í jarðveg3fræði, og á
kennslubókum höfum vjer þörf, eins í því
sem öðru ; en það er nú eins og »alþýðu-
maðurinn« eigi bágt með að skilja eður gjöra
greinarmun á alþýðlegu tímariti og skóla-
bókum, og þá eins á alþýðlegum og alveg
vísindalegum bókum um eitthvert víst efni;
hann vitnar því til rita Darwins og hvað
þau sjeu víða lesin ; en hvernig eru nú þær
útgáfur af ritum Darwins, sem alþýða í
öðrum löndum les, alþýða, sem litla eður
enga þekking hefir á undirstöðu-atriðum
náttúruvísindanna ?
|>að er hægra að segja satt, en að láta
þá trúa, sem ekki vilja trúa. En langt um
fleiri hef jeg heyrt kvarta um, að þeir hefðu
lítil not af »Um fóðrun búpenings«, þó rit-
gjörðin í sjálfu sjer kunni góð að vera,
heldur en hina.
Mjer dettur ekki í hug að niðra hinum
íslenzku höf. (eður þýðendum) fyrir það,
því þeir hafa leyst verk sitt af hendi von-
um framar, enda eru til góðar ritgjörðir
eptir þá um ýmislegt annað og jafnvel um
lík efni; en það er öll von, að annað eins
efni og þeir taka fyrir sig í þessum rit-
gjörðum, verði þeim sumstaðar erfitt, mönn-
um, er sárlítið hafa fengizt við vísindalegar
rannsóknir, og ef það er nokkuð. þá hið
allra einfaldasta.
J>að er annars gott, ef þessum »alþýðu-
manni« fer ekki líkt og manninum forð-
um, er var við íslenzka og danska messu
í Reykjavíkurdómkirkju sama daginn, hina
íslenzku á undan. Hann var spurður á
eptir, hvor honum hefði þótt betri, íslenzka
eður danska ræðan. Hann svaraði : »Tölu-
vert betri sú seinni«. En hann skildi ekk-
ert orð í dönsku ; þó hjelt hann, að prest-
urinn hefði lesið faðirvor. Ætli »alþýðu-
maðurinn« sje nú ekki eins, að honum þyki
það bezt í Búnaðarritinu, er hann skilur
sízt, — ef það skyldi annars vera alþýðu-
maður?
það sem á eptir kemur í grein »alþýðu-
mannsins« er mest útúrsnúningur, því hann
kemst all-víðast að sömu niðurstöðu sem
jeg, t. d. um garðyrkju. j?ar kemur hann
alveg með hið sama, nfl. hvað feikimikið
gagn megi hafa af góðum görðum. Annað
nefnir hann ekki til gildis greininni um
hana í Bún.rit., og er það heldur ekki
hægt, því það er aðalínntakið, og ímynda
jeg mjer að það sje það sem höf. vill gjöra
alþýðu kunnugt, enda er það hóg.
þessum efnafræðislegu rannsóknum, sem
»alþýðumaðurinn« gjörir svo mikið úr, og
metur daglega reynslu einskis hjá þeirn, og
eru nú góðar með öðru góðu, — þeim get
jeg ekki gert svo mikið úr, nema því að
eins jeg viti meira, t. d. hvernig efnin eru
xnnbyrðis sameinuð, hver hlutföllin eru (í
fæðunni þegar búið er að blanda hana og
matreiða), hvað mikið meltingarfærin geta
hagnýtt sjer af þeim, o. s. frv. það lítur
annars svo út, sem »alþýðumaðurinn« sje
ánægður með, að þessi eður hiu efni sjeu
fyrir hendi, í hvaða ásigkomulagi sem þau
svo eru; en með því móti getur hann, ef
til vill, fengið stein fyrir brauð; en — hann
um það.
Einmitt af þvf, að efnafræðiu er reynslu-
vísindi, er hin daglega reynsla svo mikils
virði fyrir hana, og hvorug getur til lengdar
verið hinni andstæð. j>ær verða eins og að
haldast í höndur, ef vel á að fara, einkum
þar sem um næringargildi og not matvæla
er að ræða. Einmitt þess vegna óskaði jeg,
að sem flestir ljetu álit sitt í ljósi um,
hver matvaran væri kostnaðarminnst; eður
ér nokkuð á móti því, að fleiri en einn láti
álit sitt í Ijósi um sama efni? (í niðurlagi
greinar sinnar ímyndar »alþýðumaðurinn«
sjer alla alþýðu meistara í reikningslist !).
Jeg skil annars ekkert í, hvernig þessi
alþýðumaður hefur farið að draga þá álykt-
un af grein minni í Isafold, sem hann gjörir:
að jeg væri að niðra Búnaðarritiuu, — þó
jeg segði satt um það —. Jeg sem einmitt
óskaði, að það væri keypt og lesið, og sagði,
að meira kvæði að kostunum en ókostunum.
Og jeg óska, að ritið komi út enn á ný og
sem optast, og gjöri sem mest gagn. En
mjer finnst það ekki tiltökumál, þó gallar
sjeu á því, og að að þeim sje fundið, og
það er jeg að vona að höfundunum og út-
gefanda ritsins þyki ekki heldur.
Læt jeg svo útrætt um þetta mál, og má
alþýðumaðurinn gjarna eiga síðasta orðið
fyrir mjer.
Ölafur.
Skiptapi varð í Garðsjó fimmtudag 5.
þ. m. Fórst skip með 6 mönnum á upp-
siglingu úr róðri í dimmviðrisfjúki og ofsa-
veðri á norðan með talsverðu frosti. Höfðu
að eins tvennir róið, því sjóveður var illt
þegar að morgni; höfðu hinir land inni í
Leiru. Skipið rak í land samdægurs með,
einum manninum í dauðum, við Gerða í
Garði, þaðan sem þeir höföu róið, og er
haldið að þeir hafi rekizt á flúð í myrkrinu
eða lcollsiglt sig skammt undan. Skipið var
úr Reykjavík, eign Einars bónda Arasonar
á Tóttum, og skipverjar allir hjer úr bæn-
um, vinnumenn og lausamenn, ungir og
ókvæntir. Formaður Benidikt Hannesson
frá Tóttum, og hásetar : Sumarliði Rögn-
valdsson, Sigurjón Gíslason í Sölvhól, Franz
Meyer í Kasthúsum, Jón Bjarnason í Veg-
húsum og Guðmundur Pálsson á Bergstöð-
um.
Einn af sjómönnum þessum, Sumarliði
Rögnvaldsson, hafði keypt sjer lífsábyrgð,
1000 króna, fyrir nokkrum missirum, en
vanrækt að halda henni við með 3kilvísri
iðgjaldagreiðslu og glatað þar með öllum
rjetti eptir sig látinn. Er slíkt hraparleg
forsómun, og kvað þó vera eigi svo fátíð
hjer.
i Hinn 8. þ. ljezt enn einn af lærisvein-
um hins lærða skóla, Ásmundur Eiríhsson,
úr Reykjavík, sjerlega efnilegur piltur fyrir
gáfna sakir og siðprýði, kominn í III. bekk.
Hann dó úr brjóstveiki.
Fyrirlestur hjelt hr. kand. Jóhannes
Sigfússon, kennari við Flensborgarskóla, í
Kennarafjelaginu, hjer í Rvík 7. þ. m.,
um kennarafundinn norræua í Khöfn í
sumar, miltið fróðlegan og nytsamlegan.
Kemur hann að líkindum á prent í Upp-
eldistímariti þeirra fjelaga.
Aflabrögð mikið góð enn í Garðsjó, þá
sjaldan á sjó gefur. Sömuleiðis farið að fisk-
ast vel á Miðnesi.—Ur Grindavík skrifað 6. þ,
m.: »Fyrsti róður í dag á þessari blessuðu vetr-
arvertíð ; óráðið veður framan af degi, vind-
ur af útnorðri, norðri og landnorðri fram
undir mitt á milli nóns og miðaptans. Róið
með færi og var fiskur fyrir, þorskur, ýsa
og keyla, en mjög tregt. þorskurinn óvana-
lega feitur, vall úr honum lifrin. — þorskur
gaf sig til að eins um flóðið, 5 í hlut.— þeir
sem á eptir komu, voru með lóð, og við eitt
kast sýndi sig örfiski á hana, um 20 í hlut;
væn ýsa og þorskvart, einnig lúðu- og skötu-
vart, en ekki áfæri. Kl. ðje. m. gjörði aust-
ansjó og kl. 6$ var kominn stormur á austan
með öldu. Frostharkan mjög mikil. Fraus
allt sem inn kom. Alít jeg mikinn fisk fyrir
og þorskur vænn og feitur, venju fremur.
Gæftir svo sjaldan og hættar, að menn muna
ekki sama; einlægir stormar og foráttubrim.
O. V. G.»
Míeom 2. marz : »Tíð hefur verið það
sem af er þessum vetri mjög storma- og
rosasöm, með feiknarúrkomum, rigningum og
kaföldum á víxl, en þó optast auð jörð og
klakalaus. Skepnuhöld yfir höfuð máttheita
góð. þó hefir bráðapest gjört í mesta lagi
! vart við sig, en hvergi drepið mikið, þetta
í 2—10 á bæ ; aptur á móti hafa nokkuð víða
I farizt kýr af kálfsburði.
j Hagur fólks virðist yfir höfuð vera heldur
I á viðrjettingarvegi. Nú er sagt, að flestar
jarðir í Miklaholtshreppi og Staðarsveit sjeu
byggðar, sein í eyði hafa verið hingað til».
Snæfbllsnesi, 20. febr.: Veðrafar
hefir mátt heita milt og gott síðan að eg
skrifaði síðast; sífeld sunnanátt og þíður.