Ísafold - 21.10.1891, Side 2

»Uppblástursmenn«.
Kand. Særn. Eyólfsson fer svofelldum
Snjöllurn orðum um suma íslenzka fram-
farmenn, í mikið góðri hugvekju, er hann
hefir ritað í síðasta árg. Búnaðarritsins:
»Sumir framfaramenn eru í raun og veru
uppblástursmenn. J>eir treysta að vísu fram-
förum landsins, af því þá dreymir um þá
krapta, sem eigi eru til, og svo reisa
þeir glæsilega loptkastala; en þeir sjá
eigi þá krapta, sem til eru, þeir sjá eigi
hin sönnu gæði landsins, og þess vegna van-
treysta þeir því, sem skynsamlegt er að
treysta. þeir segja að vísu, að þeir unni
framförum og elski föðurlandið,-—en »hlut-
aðeigandU föðurland hefir svo sárlítið gagn
af framfaraást þessara föðurlandsvina.— —
En þessi hamslausi gauragangur, sem
sumir menn hafa í frammi, þessi hvíldar-
lausi bardagi við sinn eigin skugga, þessir
ráðlausu draumórar, þessar æðisgengnu öfg-
ar, þessar framfarakenningar og umbótatil-
raunir, sem ekki eiga skylt við neina skyn-
semi,—allt þetta gjörir eigi annað en trufla
og spilla fyrir hinum sönnu og varanlegu
framförum; allt þetta styður og eflir upp-
blástursandann, en spillir fyrir framförum
landsins, hversu fögrum nöfnum sem það
skreytir sig með, hvort sem það er xþjóð-
viljú eða nþjóðfrelsiswhiskyn.
(Búnaðarrit V. 5—6).
Orgelsjóðurinn.
Hr. Birni Kristjánssyni þykir auðsjáan-
lega í »Ej.konunni« í gær leitt, að jeg skuli
ekki þola það þegjandi, þegar rjettu máli
er hallað. Jeg dirfðist í sumar að leiðrjetta
fundarskýrslu, að því er viðkom landsbank-
anum, og nii nýlega hef jeg leiðrjett urn-
mæli hans um orgelsjóðinn.
Jeg get ekki að því gjört, þótt hr. B. Kr.
kveini; ómögulega get jeg borið ábyrgð á
því, þótt sumt af því, sem hann ritar, sje
svo lagað, að sannleikans vegna þurfi að
reka það ofan í hann.
það er auðvitað ekkert skemtilegt, þetta,
að þurfa að leiðrjetta á preuti mishermingar
hr. B. Kr., en með tilliti til þess, að það
er þó ekki þyngri maður á metunum en
þetta, sem jeg leiðrjetti, býst jeg ekki við
neinum »ómakslaunum« fyrir. Hinu síðasta
sem jeg rak ofan í hr. B. Kr., »að tekið
hafi verið í fyrra af orgelsjóðnum 95 kr.«.,
f>essu hefur hann nú kyngt þegjandi, og er
það góðra gjalda vert.
Aptur á móti er hann í gær í »Fj.konunni«
að reyna að sanna það: að Stgr. Johnsen
og hann hafi einir stofnað þennan sjóð, að
þeir hafi einir komið honum á vöxtu, að
þeir hafi einir haft og hafi vald yfir sjóðn-
um.
Náttúrlega eru ástœðurnar fyrir þessu
einmitt beint á móti því.
þannig segir hr. B. Kr., að peningunum
sem inn komu fyrir sönginn, hafi verið var-
ið til að stofna með þennan orgelsjóð, með
nsamþyklci söngflokksins«. En, megum vjer
spyrja, hvar i ósköpunum þurftu þeir tveir
herrar á »samþykki söngflokksins® að halda,
ef þeir einir hafa átt peningana, sem inn
komu?
Svona er nú hr. 'B. Kr. »lógiskur«.
það getur vel verið að hr. B. Kr. haíi á-
litið þá — eins og hann sýnis álíta nú, —
meðlimi söngflokksins dauða hluti, »instru-
ment«, sem hann geti látið syngja fyrir pen-
inga, bara til til að útvega sjálfum sjer »ó-
makslaum, og svo geti hann gefið þessi »ó-
makslaun* hvert sem hann vill. En jeg bið
að hafa mig afsakaðan og mótmæli þeirri
skoðun fyrir hönd söngflokksins; og jeg get
þess um leið, að mörgum af meðlimurn
söngflokksins mun hafa fundizt, að söngstjórn
hr. B. Kr. hafi fiemur verðskuldað »með-
gjöf« en »laun«.
Auk þess sem þessi skoðun hr. B. Kr. á
peningum þeim, sem inn komu fyrir söng-
inn, er þvert ofan í almenna hugsun, þá er
ræða er um fje, sem viss flokkur manna
vmnur inn — og kemur líka í bága við B.
Kr. eigin orð, eins og sýnt var að framan
— svo kemur hún í bága við orðalagið í
brjefum [iþeim, er um þetta fóru á milli
stiptsyfirvaldanna og Stgr. J. og B. Kr.
hins vegar.
í brjefum dags. u ’84, 3r° ’85, V3 ’85,
Y ’86, votta stiptsyfirvöldin »yður (o: Stgr.
J. og B. Kr.) og sung-fjelagi yðar alúðar-
! fullt þakklæti sitt» fyrir peningana.
: í brjefi þ ’84 biðja þeir herra Stgr. J. og
1 B. Kr. stiptsyfirvöldin »að skoða fje þetta
j eins og nokkurs konar samskotafje«.
I brjefi XT2 ’86 biðja þeir sömu herrar
stiptsyfirvöldin að »gefa oss og söngfjelagi
voru leyfii til að hafa söngæfingar í dóm-
kirkjunnú.
Svo er það einnig rangt, að þeir herrar
hafi komið einir sjóð þessum á vöxtu. þeir
hafa sem sje alls ekki komið honum á vöxtu,
heldur stiptsyfirvöldin.
Af öllu þe8su er auðsætt, að þeir herrar
Stgr. J. og B. Kr. höfðu aldrei upphaflega
þótzt hafa einir vald yfir sjóðnum, og hafa
ekki haft það, og úr því að þeir eru búnir
að afhenda stiptsyfirvöldunum hann í þess-
um vissa tilgangi »samkvæmt samþykki söng-
flokksins«, hafa þeir alls ekkert vald yfir
1 sjóðnum. þeir hvorki gátu án »satnþykkis
söngflokksins« áskilið sjer nje heldur áskildu
I sjer nokkurn meðstjórnarrjett yfir sjóðnum.
Hann er að sjálfsögðu, eins og aðrir slíkir
sjóðir, á ábyrgð og undir stjórn stiptsyfir-
valdanna, úr því hann var þeim afhentur.
Allar tilraunir hr. B. Kr. til þess að »for-
gylla« sjálfan sig með þessum peningum eru
því afarámátlegar.
Halldór Jóksson.
Jarðræktarfjelag Reykjavíkur- Svo
heitir nýtt fjelag hjer í bænum, stofnað á
| fundi 17. þ. rn., »til að efla og auka jarð-
J rækt í landi bæjarins, hvort heldur er garð-
rækt eða grasrækt«. Arstillag 1 kr., og get-
ur hver fullveðja bæjarmaður, hvort heldur
er karl eða kona, fengið inntöku í fjelagið.
Bráðabirgðar8tjórn: Eir. Briem, H. Kr. Erið-
riksson, þórh. Bjarnarson.
Prestskosning. I Höskuldsstaðapresta-
kalli hafa sóknarnefndir lýst því yfir, að
söfnuðirnir ætli eigi að nota kjörrjett sinn
við hinn eina umsækjanda um brauðið,
prestaskólakandídat Jón Pálsson, er því
mun óefað fá veitingu fyrir því.
Fjárverzlun. Heldur er að draga úr
henni hjer um pláss. Sveitamenn láta sjer
hægt með fjársölu, því heyin hafa þeir nóg.
Hjer í bænum er sauðakjöt heldur að hækka
í verði, 22, 20 og 18 a. pundið; var 2 a.
lægra áður pundið. Mör og gærur af vænu
fje 30 a. pundið.
Thyra ókomin enn.
Skaptafellssýslu miðri8. okt. »Síðan
jeg skrifaði síðast hefir optast verið vætutíð;
þó hefir yfir tekið síðan 2. þ. m., því síðan
hafa rigningar verið aftakamiklar með köfl-
um. Verzlunarstjórinn á Papós, Eggert
Benidiktsson, hjelt fjármarkaði í Austur-
Skaptafellssýslu um miðjan f. m., byrjaði á
Svínafelli í Oræfum 15. sept. og hjelt svo á-
frain austur eptir sveitunum: Suðursveit,.
Mýrum og Nesjum, og fekk í þessum 4;-
sveitum rúm 10 hndr. fjár. Sauði tók hann
til jafnaðar á 11 kr., en ær frá 6—8 kr.;.
vetur gamalt tók hann líkt og ær.
Heyskapur varð alstaðar með bezta móti,
f sýslunni.
Heilbrigði er hjer almenn«.
Kyrtill Krists. Eins og áður hefir
verið drepið á í blaði þessu, þóttust Frakk-
ar eiga líka kyrtil Krists og hafa hann-
geymdan þar, í borginni Argenteuil, en vildn
halda þann, er þjóðverjar hafa nú til sýnis,.
hjá sjer í Trier og fólk streymir þangað til
| að skoða svo hundruðum þúsunda skiptir,.
vera svikinn eða falsaðan. Til þess að skera,
úr þeirri þrætu tókust þrír klerkar frá Ar-
genteuil ferð á hendur austur í Trier í sum-
ar og höfðu með sjer dálitla pjötlu af kyrt-
| linum í Argenteuil, til samanburðar við efnið>
j í þeim 1 Trier. þeir báru þá vandlega sam-
an, og vatð niðurstaðan sú, sern betur fór,
að hvorugur kyrtillinn væri falsaður, heldur-
hefði Kristur átt báða kyrtlana og gengið t
þeim, en haft sinn um hvort leyti, þann í Ar-
genteuil áður en hann var krossfestur, en,
sá í Trier væri sá, er hann hafði á kross-
göngunni til Golgatha og hermennirnir urpu.
hluckesti um!
Kyrtillinn í Trier á að hafa flutzt þang-
að með Helenu hinni helgu, móður Kon-
stantíns keisara hins mikla. Var hann,
haldinn snemma á öldum hinn dýrmætasti
helgur dómur þeirrar borgar, jafnvel fyrir-
1000 árum, að því er fróðir menn hafa upp
grafið. Arið 1196 vígði Jóhann erkibiskup-
háaltarið í austurkórnum f dómkirkjunni í
Trier, og lagði hann þá kyrtilinn inn í það, og
þar lá hann til þess árið 1512, er Maxi-
milian keisarihinnfyrsti ljetsýna sjerhann, en,
eptir það var hann hafður almenningi til:
sýnis um stund. Hann var síðan marg-
sinnis hafður á burt úr borginni á ófriðar-
tímum; en síðan 1810 hefir hann verið-
geymdur alla tíð í dómkirkjunni, og hafður
almenningi til sýnis við og við, síðast árið
1844. þá rigndi niður ritlingum um kyrtilinn,.
hvort hann væri ekta eða óekta, bæði með„
og móti. Eigi að síður þótti nú í sumar
erkibiskupnum í Trier, er Korum heitir,.
tími til kominn, að hafa kyrtilinn almenn-
ingi til sýnis, til þess að styrkja trúna og
efla trúarlífið í kaþólskum söfnuði. Sýningin.
hófst 19. ágúst. Athöfnin byrjaði með stór-
kostlegri hátfðarviðhöfn. Var haldin veg-
leg guðsþjónusta í dómkirkjunni. Eptir-
prjedikun gekk erkibiskup að skápnum, þar
sem kyrtillinn var geymdur, gerði þar bæn
sína á hnjánum og dró tjaldið frá, er skýldi
hinu helga fati. Allir viðstaddir fjellu á.
knje.
Kyrtillinn er líkur skyrtu, með stuttum
og víðum ermum, mógrár að lit og hvergi,
saumaður. Annars sjest eigi mikið af sjálf-
um kyrtlinum, með því að höfð er silki-
slæða yfir honum, til hlffðar, en smágöt og
rifur á, svo að trúaðir menn megi líta þar
í gegn kyrtilinn sjálfan. þeir ganga þar
fram hjá í endalausri halarófu, en klerkar
standa á verði til beggja handa og takavið,
talnaböndum pílagríma og öðrum munum,
og stinga inn í skápinn, svo að komi við
kyrtilinn; þá er sá hlutur hálfhelgur orðinn
og verndargripur eiganda upp frá því. Páfi;
hefir veitt erkibiskupi vald til að heita
hverjum þeim kaþólskum manni 7 ára
syndalausn, er kemur og lítur kyrtilinn; en
í kirkjunni eru 3 peningaskríni, eitt handa
páfa sjálfum, annað handa erkibiskupi og
þriðja handa fátækum; og er enginn svo
blásnauður, að hann beri sig eigi að leggja
sitt lítið í hverja þessa guðskistu, um leið-
og hann gengur inn kirkjuna. En »safnast
þegar saman kemur«; því pflagrímarnir munu
skipta miljónum.
Samskipti við himintunglin. í
borginni Pau á Frakklandi andaðist í sum-
ar gömul kona allvel fjáð, er hafði hin síð-
ari ár æfi sinnar hugsað mildð um það,
hvort eigi mundi mega koma á einhverjum,