Ísafold - 09.12.1891, Page 2

890
sje því að skipta, þá vill sjálfseignin verða
stopul, helzt kannske tíð kaupanda, en
sjaldnast Iengur; erfingjar og skuldheimtu-
menn selja hana hæstbjóðanda.
Líkt mundi fara um kirkjujarðir, ef seld-
ar væru.
Hugsum oss allar þjóðjarðir seldar og
allar kirkjujarðir. Mundi það eigi rýra mjög
lánstraust landsins? En bagalegt gæti
það orðið, ef þau færu að tíðkast, hin
breiðu spjótin, að landssjóður tæki stórkost-
leg lán, jafnvel svo miljónum skiptir, til
hinna og þessara »framfara«-fyrirtækja.
— Vel á við, að rætt sje til frekari hlít-
ar mál þetta, er prestur hefir nxi hreift, og
eru stjettarbræður hans sjálfkjörnir á það
málþing og heimilt til þess hæfilegt rxxm í
blaði þessu, sem og hverjum öðrum, er það
vill það skoða frá ýmsum hliðum. J>að
rennur mjög saman við launamál presta í
einu lagi.
Alitlegt hölðingjaefni. Hinn alkunni
Parísar-tíðindaritari blaðsins Times í Lund-
únum, er Blowitz heitir, hefir lýst nýlega
keisaraefni Austurríkismanna og Ungverja
á þessa leið:
þá er Rúðólfur krónprinz, ríkiserfingi á
Austurríki og Ungverjalandi, hafði fyrir-
farið sjer (1889), var faðir hans Franz Jósep
keisari barnlaus eptir. Samkvæmt ríkis-
erfðalögunum bar þá ríkið undir syni Karls
Loðvíks bróður hans. Franz Ferdinand
heitir sá, er þeirra er elztur, og hann stend-
ur nú til arfs að þessu mikla veldi eptir
föðurbróður sinn.
Franz Ferdinand hefir nú átta um tvítugt.
Eigi hefir hann kvongazt, og eigi á hann
vingott við nokkurn mann nje konu, svo að
kunnugt sje. Hann er síður en eigi til-
komumikill eða höfðinglegur ásýndum.
Hann hefir ættarmót af þeim Habsbyrging-
um, langfeðgum sínum. Hann er toginleit-
ur og fölur í andliti, með fáráðlegt og kjark-
laust yfirbragð, og fjörlaust augnaráð.
Hugleysi, undirferli og hrekkvísi skín út úr
honum. þunglamalegur er hann í öllum
hreyfingum. Hann starfar ekki annað en
aka í vagni sjer til skemmtunar eða ríða
eða vera á veiðum. Fráleitt er það, að
nokkur þjóðarhöfðingi nú á dögum sje jafn-
fákunnandi og hann. Móðurmál sitt getur
hann trauðlega skrifað lýtalítið. I frakk-
nesku er hann mjög illa að sjer. I ensku
kann hann alls ekkert, enda skilur hann og
eigi hinar ýmsu tungur, sem talaðar eru í
löndum þeim, er lúta Austurríkis-keisara.
þá er hann var orðinn átján vetra og kom-
inn til lögaldurs, brenndi hann allar bækur
sínar og strengdi þess heit, að snerta aldrei
framar á nokkurri bók. það heit hefir hann
trúlega efnt.
Eitt sinn dvaldi hann um hríð með setu-
liðsdeild .nokkurri í Linz. Bauð hann þá
nokknim herforingjum til morgunverðar og
var þar óspart drukkið. Síðan reið hetnn
út með þeim. A leiðinni mættu þeir fjór-
um bændum, er báru líkkistu. Prinzinn
bauð þeim að láta niður lfkkistuna, og ljek
sjer síðan að því að láta hestinn stökkva
yfir hana, en burðarmennirnir horfðu á leik
þenna með skelfing og gremju. f>etta at-
ferli prinzins var kært fyrir biskupi og
biskup sendi síðan keisaranum skýrslu um
málið. Keisarinn stefndi þá frænda sínum
á fund sinn, lúbarði hann og ljet hann
greiða 3000 kr. bætur til aðstandenda hins
dána og 3000 kr. sekt til kirkjunnar, og
gerði hann útlægan frá hirðinni í tólf
máuuði.
Nýlega hefir verið gjörð tilraun til að fá
hann til að kvongast, en það hefir komið
fyrir ekki, því hann hefir enga rænu á því,
en er þrákálfur hinn mesti. Keisarinn hefir
látið sjer mjög annt um að láta kenna
honum stjórnvísindi. þegar búið var að
reyna við hann í heilt ár, þótti útsjeð um,
að nokkru yrði í hann troðið, og var svo
hætt við það. I'
það er ekki annað sýnna, en að þessi
einræningslegi, tilfinningarsljóvi og mennt-
unarsnauði bjálfi, er ekkert hefir viljað
nema, engan viljað þýðast og eigi á annað
en fyrirlitning skilda, verði drottinn Aust-
urríkis og Ungverjalands og annara þeirra
landa og fylkja, alls fram undir 20, er sama
höfðingja lúta; en þar búa, sem kunnugt
er, margvíslegar þjóðir, er eigi eru allsendis
sáttar sín í millum, svo sem Magýarar og
Czekar, Transylvanar og Kárnthar, lllyríu-
menn og Týrólar, þjóðverjar og Króatar.
það virðist liggja 1 augum uppi, að hann
muni eigi fá samþýtt hið sundurleita þjóð-
erni þegnanna eða haldið saman hinum
ósamkynja og ósamlyndu hlutum rikisins.
það er því eigi við öðru að búast, þá er
rfkið ber undir hann, en að stjórnbylting
og sundran þessa veldis fari í hönd. Margt
hefir ólíklegra að borizt en það, að J>jóð-
verjar, Rússar og Italir kæmi sjer saman
um að skipta upp á milli sín erfðalöndum
Habsborgarhöfðingja. Menn vita, að grunnt
er á hinu góða á milli Frakka og þjóðverja.
þó er eigi svo hætt við, að Elsass-Lothring-
en verði þeim að ófriðar-kveikjuefni. En
það var þá, er skot það reið af, er banaði
Rúdólfi keisaraefni, þá dró upp þá bliku, er
■uta þykir á stórfenglega styrjöld um alla
Norðurálfu.
Maður svelti SÍg í sumar í 50 daga,
Jaques að nafni, í Lundúnum. Til þess að
sýna, að hann væri eigi að þrotum kominn
á eptir, tók hann mann á herðar sjer og
bar tvívegis hringinn í kring í salnum, þar
sem hann hafðist við, fyrir augum rnikils
sægs af áhorfendum.
Snjór á tunglinu. Holdern prófessor
við Licks stjörnuhús í Kaliforníu hefir tek-
izt að ná ljósmyndum af tunglinu, betri en
áður hefir gerzt. þar má sjá hvíta bletti
á fjallatindum í tunglinu, er út lítur fyrir
að vera muni snjór. Sje svo, hlýtur að
vera gufuhvolf umhverfis tunglið, eins og
jörðina, en það hafa stjörnufræðingar viljað
rengja.
Hvalurinn er að deyja út- 8vo er
skrifað frá London í haust: Fyrirfarandi
vikur hafa nokkur bvalveiðaskip frá Dundee,
Peterhead og öðrum skozkum bæjum verið
að tínast heim úr veiðileiðangrnm sínum
norður í heimaskautahöfunum. Ollum ber
saman um, að þetta ár hafi veiðin verið
mjög rýr. f>að er helzt svo að sjá, að eigi
muni á löngu b'ða, áður en hvalurinn deyr
út, og að hvalveiðamenn verði að fara að
litast um eptir annari atvinnu, er borgar
sig^ betur.
I skozku blaði er þess getið, að hvala-
veiðin fari ár frá ári þveirandi, og sje það
ærið ískyggilegt fyrir eigendur hvalveiða-
skipa og áböfn þeirra. |>ví er og við bætt,
að við því hafi mátt búast, að svona mundi
fara.
þessi atvinnugrein, hvalaveiðin, hefir alla
stund verið fremur takmörkuð. I mestum
blóma var hiín áður en eimskip og skutla-
fallbyssur komu til sögunnar. En eptir er
farið var að elta hvalina á eimskipum langt
norður í ísinn á þær stöðvar, er þeir hafa
hæli, allt þangað er kannendur heimskauts-
hafsins hafa trautt komizt, þá var eigi við
öðru að búast, en takast mundi að útrýma
þeim. Og nú sétlar það að rætast.
Hið afarháa verð á hvalskíðum mun stór-
um hækka, þá er hvalaveiðum verður hætt,
nema tekizt geti að finna eitthvað, er geti
komið í þeirra stað.
Eptir þeim skýrslum, er oss hafdf síðast
borizt, var boðið f 1 smálest (2000 pd.) af
hvalskíðum kr. 42,470; sama sem rúml. 21
kr. pundið. Allar horfur eru á, að öll hvala-
veiðin við Grænland þetta ár gefi eigi svo
mikið af sjer af hvalskíðum, sem 1 smálest.
f>að er því auðsætt, að hvalskíðaverzlunin
er þegar á förum, nema menn finni aðrar
hvalveiða8töðvar.
X J>að hefir komið til orða sfðari árin, að
freista, hvort ekki kynni að takast að veiða
hvali í suðurheimshöfunum. I norðurhluta
Kyrrahafsins stunda Ameríkumenn veiðina
með slíkri áfergju, að henni mun þar bráð-
um Iokið.
Fyrir tveim tugum ára liðnum þóttu það
tfðindi mikil í Dundee, er hvalveiðamenn
komu heim þangað. Ymsir af skipstjórum
hvalveiðaskipanna áunnu sjer orðstír á borð
við kannendur heimskautshafanna, og mikið
þótti varið í reynslu þeirra og ráð.
Nú eru margir þeirra undir lok liðnir,
þótt eigi sjeu þeir með öllu gleymdir. Aðr-
ir hafa hætt við þessa atvinnu, er eigi
borgar sig framar, hversu mikinn dugnað
sem menn sýna af sjer við rekstur hennar.
í raun rjettri er dugnaður þeirra orsök í,
að'atvinnuvegur þessi þrífst eigi framar.
Hefðu þeir látið sjer nægja að við hafa
veiðiaðferð feðra sinna, þá hefði enn verið
lífs von bæði fyrir sjálfa þá við hvalaveiðar
og fyrir—hvalina.
Skaptafellssýsln miðri 19. nóv.: „T'ð hefir ver-
ið ágæt optast í haust.
Hinn 1. þ. m. hljóp upp hvalur, 28 álna lang-
ur, á Viðborðsfjörum á Mýrum, við Hornafjörð..
Hann var samstundis skorinn upp og fluttur
heim. Sagt er, að eigendur hafi ekkert selt af
honum, en mikið gefið, bæði í Mýrasveit, og
einnig úrsveitis".
Mannalát. Hinn 5. f. m. andaðist merkis-
bóndinn Siguröur Ingimundarson á Fagurhóls-
mýri i Örætum. Verður hans betur minnzt síð-
ar. Hinn 10. s. m. andaðist parsteinn bóndi
Bjarnason á Skaptafelli i sömu sveit, tengdafaðir
Magnúsar bónda Sigurðssonar á SkaptafellL
Hinn 25. s. m. andaðist einn af lærisveinum
Flensborgarskólans, Eyvindur nákovarson,óöa\s-
bónda Eyjólfssonar á Stafnesi, „bezta mannsefni
og hvers manns hugljúfi; er það 10. barnið, er
þau hjón hafa orðið að sjá á bak“.
Leiðarvisir ísafoldar.
883. Verð jeg sektaður, ef jeg drep fugl &
helgum degi, og hve mikilli sekt varðar það?
Sv.: Sektaður, ef einhver kærir, en sektina
ákveður dðmarinn eptir málavöxtum.
884. Jeg er búsettur i litlu kauptúni, og þar
er smiðuð kirkja af nýju. Hefir nú sóknarnefnd-
in leyfi til þess, að taka einn stól i kirkjunni og
læsa honum, einungis til þess að bjóða inn i
hann á messudögum þeim, sem henni eru
þóknanlegastir? Hafa þá ekki allar tjölskyldur
í sókninni jafnt tilkall til þess, að fá stóla í
kirkjunni, og jafnframt leyfi til að loka þeim
fyrir öðrum?
Sv.: Eigi er það lögbannað að hafa lokaða
stóla 5 kirkjunni, og verður slíkt að vera á valdi
sóknarnefndar, ef söfnuðurinn hefir á hendi fje-
mál kirkjunnar, en frjáslegra væri að gera þaú
eptir samþykki safnaðarfundar. Ef einstakar
fjölskyldur safnaðarins fengi að hafa lokbekki
fyrir sig, væri vel til fallið, að það kæmi kirkj-
unni til góða á þann hátt. að þeir borguðu eitt-
hvað til hennar fyrir leyfið.
886. Ef tómthúsmaður sezt að í einhverjum
hreppi án leyfis hreppsnefndarinnar, ber þá
hreppsnefndinni að kæra hann til sekta? eð»
missir tómthúsmaðurínn rjett sinn til sveitfestu,
þótt hann dvelji í hreppnum, eptir að hann hef-
ir verið kærður ti) sekta? eða nægir að honum
8Je byggt út með missirisfyrirvara til þess hann
missi sveitfesturjett sinn, þó hann dvelji lengur
í hreppnum?
Sv.: Tómthúsmaður öðlast aldrei framfæris-
rjett í dvalarhreppi sínum, ef sannað verður, aú
dvöl hans þar hafi verið ólöglega stofnuð. Ráð-
legt er fyrir hreppsnefnd að kæra þann húsmann
sem fyrst um ólöglega dvöl, er sezt að í heim-
ildarleysi f einhverjum hreppi, þvf ella er hætt
við, að henni geti gengið tregt að sanna, að>
dvöl hans sje stofnuð á ólöglegau hátt.