Ísafold - 06.05.1893, Síða 1

Kemur út ýmist einu sinni
eða tvisvar í viku. Verð órg.
(75—80 arka) 4 kr., erlendis
5 kr. et)a l1/* doll.; borgist
fyrir mibjan júlímíin. (erlend-
is fyrir íram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vib
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
berm. Afgroiöslustofa blaðs-
ins er í Austurstrœti 8.
XX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 6. maí 1893.
26. blað.
r
Utlendar frjettir.
Vöruvöndunarmálib.
Koma mnn þurfa við það enn.
Það er hart að þurfa sí og æ að vera
-að tygg.ja í almenning, að bera sig að sjá
•sjálfs sín hag og hleypa eklii frá sjer eða
varpa á glæ hundruðum þúsunda króna á
hverju einasta ári með illri verkun á
verzlunarvöru sínni.
Það var fyrir nokkrum árum í mikið
góðri ritgerð í Andvara (eptir Ólaf Davíðs-
son) talinn saman verðmunur á málsflski
útfluttum frá Reykja.vík og frá ísafirði um
5 ára tímabil. Það var ld1/^ kr. á skip-
pundinu, en nær 300,000 kr. nam verð-
munarupphæðin samanlögð.
Þrjú hundruð þúsund króna skaði. sem
þ>eir Sunnlendingar einir, er í Reykjavik
verzluðu, höfðu gert sjer á fáeinum árum
með óvöndun á einni vörutegund!
Mundi ekki hafa heyrzt liljóð úr horni,
■ef lagður hefði verið annar eins skattur k
þá, á eitt einasta verzlunarhjerað landsins?
Og þó er sá munurinn, að skattsins hefðu
einhverjir haft full not, beztu not, bæði
greiðendur og aðrir landsmenn, en hinu,
vöru-óvöndunar-fúigunni, er alveg fleygt í
sjöinn ; það heflr enginn maður um víða
veröld eins eyris hag af henni; það er
algerlega glatað fje, alveg sama og tekin
hefði verið hjer um bil V4 hluti aflans, er
■á land var komið, og róið með út á sjó
■aptur og sökkt þar niður, helzt fjarri öll-
um flskimiðum. Jú, þeir halda sig kannske
hafa hag af óvöndunínni, sumir sem hana
stunda: spara sjer ómak og fyrirhöfn og
geta þó pínt út fyrir vöruna nærri því
•eins hátt verð hjá skammsýnmu eða í-
stöðulausum kaupmanni, eins oghanngefur
fyrir góða vöru; en sams konar hagur er
það í rauninni eins og að brenna kertið í
báða enda.
Það var talsvert fjör í mönnum í fyrra
kjer um pláss og jafnvel víðar um land í
þessu máli — á pappírnum. Tilefnið var
nánast hið gífurlega verðhrún á Spánar-
fiskinum, er vitanlega var meðfram að
kenna illri verkun, þótt tollurinn ylli mestu
um í það sinn.
En það fara minni sögur af framkvæmd-
unum í því efni, sumstaðar að minnsta
kosti. Og þótt svo kunni að vera, sem
varla mun verða neitað, sem betur fer, að
margir hafi þó gert bragarbót og tek-
ið sjer til muna fram þá, bæði bændurog
kaupmenn, — ætli samt muni eigi mega
búast við einhverju svipuðu og í kláðan-
um sæla? Þá voru bændur upp á síðkast-
ið farnir að komast í skilning um, aö til
vinnandi væri og meira en það að hirða
vel fjeð, bera í það, 0g baða það einu
sinni eða tvisvar á ári. Þeir sáu það þá,
að það var of mikið í veði, væri það lát-
ið ógert. Og þeir sáu meira: þeir sáu,
að þó að engum kláða væri til að dreifa,
þá var samt hagur, stórhagur, að baða
fje á hverju árí; verðgildi skepnunnar jókst
miklu meira en kostnaðinum nam. Þetta
sáu þeir þá, og voru einráðnir í að hag-
nýta sjer þá þekkingu sina, er kláðafar-
aldurinn hafði aflað þeim. En það mun
hafa orðið minna um efndir þessa fagra
ásetnings, er kláðavoðinn var hjá iiðinn
að sinni. Það sýna sögurnar úr Borgar-
íirðinum og víðar núna síðustu missirin.
Eins mun vera valt að treysta því, að
verðhrunsskelkurinn, er knúð heflr menn í
fyrra til þess að vanda fiskverkunina venju
betur, endist til að halda þeim í sömu rás-
inni áfram, nú er verðið heflr stórum lagazt,
af annari orsök iangmest, nefnilega leið-
rjettingunni á tollinum. Er þó raunar alis
eigi sopið kálið þótt í ausuna sje komið;
því að nú heflr verið óminnilegt aflaár í
Norvegi, og það er vant að draga heldur
úr prísum hjer líka.
Það heyrist opt sú viðbára, að þegar
landburður er af fiski, þá sje ómögulegt
að komast yflr að vanda verkun á honum
sem skyldi. En er nokkur ráðdeild í því,
að vera að »bera« meira »á land« en við
verðurkomiðaðgerasjermat úr? Er til nokk-
urs að flytja það á land, sem ef til vill er
síðan gert hið sama við sem að róa með
það fram á sjó aptur og fleygja því þar
útbyrðis, — nefnil. ónýtt í meðferðinni?
Yerkunarpláss-leysi berja menn einnig
við, þegar óvanalega mikið aflast. En hvað
miklu kosta þeir tii, kaupmenn hjer al-
mennt t. a. m., í samanburði við vestflrzku
kaupmennina, til þess að koma sjer upp
nógum verkunarplássum og nógu vönduð-
um, eða öðrum útbúnaði til vandaðrar
fiskverkunar, iullkomnara en sleifaralagið
gamla hefir hjer um bil heigað í þeirra
augum?
Aðaiatriðið er og verður þó allt af, og
eina ráðið til að koma á almennilegri
vöruvöndun, að kaupmenn geri nógu mik-
inn verðmun á vel og illa verkaðri vöru,
— miskunnarlausan verðmun, sem þeir
mundu kalla, er hinu hafa átt að venjast
löngum : að verðmunurinn sje ýmist hafður
enginn(ef maktarmenn eiga í hlut) eða þá
svo hlægilega lítill, að trassarnir og ó-
vöndunar-yfirgangsseggirnir hafa mikið til
síns máls, svona í svip að minnsta kosti,
er þeir segja alls ekki »borga sig« að
verka vöruna öðru vísi en illa. Gætu hinir
meiri háttar kaupmenn orðið vel samtaka
í því efni flestallir, þá væru þeir blátt
áfram landsins velgjörðamenn. Flestallir,—
það er nóg; enda að vísu að ganga um
það, að jafnan verða einhverjir þverhöfðar
til þess að skerast úr leik,auk smáhokrar-
anna, sem allt láta bjóða sjer til þess að
»skaffa sjer umsetning«, er þeir svo kalla.
Kaupmannahöfn 20. apríl 1898.
Danmörk. Enn brast allt er á skyldi
reyna, og fjárlögin komu í samnefnd þing-
deildanna. Estrúpsliðar harma hjer engar
lyktir og búast við betri næsta ár, því
þeim þykir raun gefin um, að miðflokks-
menn geta teygt furðulega úr sjer, er í
sættir skal seilast. Vinstrimenn þykjast
nú eiga betri texta en fyr til ræðufund-
anna, í sumar og vænta, að margir gangi
af sáttatrúnni og verði þeirri uppgjöf frá-
hverfir, sem flestir hinna krefjast. Hjer
verður reyndar enn að sjá hvað setur
til næstu þingloka og kosninganna næstu
(1894).
Þá nýlundu frá Höfn að segja, að hjer
voru nýlega, 28. marz, 7 menn kosnir til
borgarfulltrúa, en 6 þeirra urðu úr frjáls-
lynda liði borgarinnar. Þung harmakvein
í blöðum hægri manna. Meðal hinna kjörnu
er Hermann Trier uppeldisfræðingur og
fólksþingismaður.
Enn er frá þeim húsbruna hjer að segja,
að nóttina milli 19. og 20. marz brann
Vallö-höll niður í grunn, með því nálega
öllu af dýrindum og munum, sem þar
var inni. f Höllin bústaður hefðarmeyja,
sem þar njóta mikilla sældai’kosta./ Þær
12 að tölu, og varð þeim öllum bjargað
og þjónustufólki þeirra — slysalaust að
mestu. Þær höfðu vátryggt muni sína á
150,000 kr. Höllin reist 1581—86, eða
meginpartur hennar.
Frá Höfn þá herfilegu hneyxlasögu að
segja, að fósturkona fátækra drengja á
einu »barnaheimilinu« rjeð jiilti bana, sem
búinn var til fermingar. Hún hafði átt
við hann áður lauslætismök,/ en óttaðist
nú, að hann mundi ekki þagnarinnar gæta,
þegar hann væri á burtu frá heimilinu.
Svíþjóð. Á þingi Svía ekkert markvert
að segja, og það heflr látið allt kyrrt liggja
um konsúla eða önnur sambandsmál, en fyrir
skömmu var þó við þeim hreift í báðum
deildum, og svo á tekið, að allir vildu
fallast á slíkar atgerðir, sem styrktu sam-
bandið og í því jafnstæði beggja landa,
en hjer að ynni tilhliðrunin af Svía hálfu
14. jatiúar, er bókuð var, að fyrir utanrík-
ismálum mætti eins standa norskur maður
og sænskur. Konsúlamálið yrðu hvoru-
tveggja að setja með sjer eptir samkomu-
lagi. Sína leið halda hjer hvorír enn, og
nú verður að sjá, hvaða stefnu konungur
ræðst í, en í fyrra dag kom hann til
Kristjaníu.
Eptirmynd skipsins úr Gokstaðshaugi
við Sandafjörð hafa Norðmenn kallað Vík-
ing og láta bann sigla til Vesturheims
(Chieago). Hjer er einvalalið sjómanna,
12 hásetar, auk stýrimanns (kapteins).