Ísafold - 09.05.1894, Síða 1

Kemur út ýmist emu sinni
eða tvisvar í viku. Ver?) árg
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
B kr. eða l1/* doll.; borgist
fyrirmibjan júlimán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD

Uppsögn(skriflog)bundin vilV
Aramót. ógild nema komin
s je til útgefanda fyrir l.októ-
berm. AfgreiBslustofft blabs-
ins er i Austurntrœti b
Reykjavík, miðvikiidaginn 9. nxai 1894.
XXI. árg.
Gufubaturinn „ELIN“ fer þ J<--
frá Reykjavík til Borgarness maí 11„ 17. og
'20.; júní 1., 5.. 9.. 19. og 25.; júli 3., 9., 18. og
-30.; sépt. 4„ 11.. 17., 22. og 29.; oktbr. 2. og 6,—
frá Borgarnesi til Reykjavíknr maí 11.,
17. og 20.; júni 1 . ö.. 10.. 20 og 26.; júlí
4., 10., 19. og'30.; sept. 5, 12., 18., 22. og 30.;
oktbr. 3. og 7. —
frá Reykjavík til Kefiavíluu- tnaí 3., 12.. 19. og
24.; júní 3.. 7.. 22 og 28.; júlí5.; ágúst 9; sept.
6. og 13.; oktbr. 4. og 9, —
frá Keflavík til Reykjavikur maí 4.. 10.12.,
19. og 27 ; júni 4., 8.. og 23.; júlí 1. og 6.; ágúst
12.; sept. 7. og 13.; oktbr. 5. og 10.
Sjá ab öðru aðaláætlunina.
Þirtgmá! í sumar.
III.
4. Innlendur brunabútasjóður. Það mál,
um stofnun brunabótasjóðs, var fyrst borið
Tipp á þingi 1891 (af Indriða Einarssyni),
frumvarpið athugað þar vandlega og um-
bætt í vel skipaðri nefnd í neðri deild og
samþykkt þar til fullnaðar í einu hljóði
(með 21 atkv.), en síðan fellt í einu hljóði(!)
í efri deild. í fyrra (1893) bar Ólafur
Briem málið upp aptur, nokkuð breytt.
Það fjekk þá og mikið góðan byr í neðri
deild, frumvarpið samþykkt þar með lítils
háttar breytingum nær í einu hljóði, en
-dagaði uppi í efri; var þó samþykkt þar
við 1. umr. með 7 : 2 atkv. — Þetta er mjög
mikilsvert mál, mun talið fullkomið nauð-
synjamál fyrir landið von bráðar. Því
það sannast, að það fer að verða frágangs-
sök að vátryggja húseignir í erlendum fje-
lögum, fyrir margra hluta sakir, nema
kannske hjer í höfuðstaðnum; en magnlaus
yrði innlend vátryggingarstofnun, ef Reykja-
vík gengi undan. En óvátryggðar húseign-
ir eru völt eign, svo mikið fje sem í þeim
’liggur, og má jafnfátæk þjóð sizt við því,
að hætta svo reitum sínum. Yeðgengar
•eru þær og eigi, og því fáum kleyft að
koma þeim upp, en rækileg hýbýlabót eitt
mikilsvert skilyrði fyrir góðum þjóðþrifum.
Hugmyndin er, að landssjóður taki að sjer
ábyrgðina fyrst i stað, meðan vátrygging-
arsjóður er að safnast af árlegum iðgjöld-
um, gegn endurgjaldi af þeim sjóði síðar.
Það þýkir sumum ægileg áhætta fyrir
landssjóð; en engan stuðning hefir sá ótti
í undanfarlnni reynslu hjer, og annað er
■ hitt, að beri mikinn voða að höndum, t. d.
að heill kaupstaður brenni, hlýtur lands-
sjóður hvort sem er að lilaupa þar undir
bagga, þótt engin lagaskylda knýi hann.
Hættuná má og hæglega minnka mikið
með því að endurtryggja nokkrar hinar
stærstu huseignir erlendis. Að ganga skuli
fyrir hvers manns dyr — hvers húseig-
anda — áður en vátryggingarkvöðin sje á
lögð og leitað þeirra samþykkis, nær engri
átt og væri þvert ofan í það sem tíðkazt
hefir annarsstaðar. Rjett skoðað horfir
>kvöð sú til almennings heilla og hefir því
viðlíka heimild fyrir sjer og skattar og
gjöld til landssjóðs.
5. Varnarþing í skuldamAlum. Það
hefir og verið á dagskrá á nokkrum þing-
um undanförnum, en sætt megnri mót-
spyrnu frá einstökum mönnum, einkum í
efri deild. Hin áformaða rjettarbót í því
atriði er það, að skuldunantur skuli eiga
þar varnarþing, er skuld er stofnuð, eins
og t. d. nú er í lögum, er málaferli verða
út úr fasteign, að þá er varnarþingið í
þeirri þinghá, þar sem fasteignin liggur.
Þó skal þetta eigi ná til allra skulda,
heldur að eins kaupstaðarskulda, bóka- og
blaðaskulda og fáeinna annara. — Rjettast
mundi, að láta það eins ná til kaupstað-
arskulda. Þær yfirgnæfa svo langsamlega
allar aðrar skuldir, eru svo margfalt meira
mein en allt annað viðskiptaólag hjer, að
við þær á ekki að horfa í beizka inntöku.
En það mun almenningi þessi varnarþings-
afbrigði finnast og því fara talsvert gæti-
legar og samvizkusamlegar í lántökur en
nú gerist. Því hjegómi er það, sem heyrzt
hefir bæði á þingi og utan þings, að það
sjeu kaupmenn, er almennt oti fram iánum,
og því sje þeim maklegt að hljóta af því
skell. Níu tíundu hlutar af verulegum
kaupstaðarskuldum almennings eru stofn-
aðar fyrir eptirgangsmuni lánþiggjanda,
en ekki lánveitanda (kaupmanna). Hitt
er eigi síður bæði vanhugsað mjög og
vottur um ástæðulausa óvild til kaupmanna-
stjettarinnar, að ætlast til að kaupmönnum
hefnist fyrir lánveitingarnar með skulda-
missihjá fjarlægumóreiðumönnum. Hefndin
kemur sem sje ekki niður á þeim almennt,
heldur á skilvísum viðskiptamönnum þeirra;
það eru þeir, sem »borga gildið«, með því
að greiða miklu meira fyrir vörur sínar
en ella mundi, — ef minna væri um van-
skil og vanskilamenn. Enn er á það að
líta, að skuldunaut er raunar stórum mun
kostnaðarminna að mæta — f kauptíð, eins
og frumvarpið gerir ráð fyrir — eða mæta
láta fyrir sig á skuldarstaðnum, en að
greiða ferðakostnað málfærslumanns heim
til sín eptir skuldinni m. m. Rjett á litið
er því rjettarbót þessi öllu fremur í al-
mennings þágu en kaupmanna. Og það
er til lítils að vera að fárast sí og æ um
hið mikla kaupstaðarskulda-þjóðmein, en
mega ekki heyra nefnt líklegt ráð til að
draga úr þeim og almenningi hagvænlegt,
heldur amast við því á allar lundir, eins
og sumir gerðu á síðasta þingi með nauða-
hjegómlcgum ástæðum og vanhugsuðum,
eins og t. d. þeirri, að kaupmenn mundu,
ef þeir fengju slik lög, rjúka til og stefna
viðskiptamönnum sínum tugum og hundr-
uðuin sarnan, hvað lítið sem þeir skulduðu
þeim. Eins og nokkur kaupmaður með
heilbrigðri skynsemi fari að baka sjer
25. blað.
óvild almennings, sem hann á að lifa af
viðskiptum við, með óþörfum lögsóknum.
Enginn hygginn maður í þeirri stöðu beitir
slíku fyr en í síðustu lög.
Frú Sigríður Magnussen,
fulltrúi Islands á friðarsamkomunni.
Norskt blað í Chicago, Skandinaven,
flutti í fyrra sumar svo látandi grein :
»Það var einn af síðust dðgum friðar-
samkomunnar (»Fredskongressen«). Það
var einhver hátíðabiær yfir öllu, af því að
menn vissu, að allt mundi bráðum á enda,
þeir, sem nú daglega höfðu kynnzt hjer
við, yrðu nú bráðum að skilja, og að lík-
indum aldrei sjást aptur. En í hópinn
var kominn nýr gestur: það var kona, að
líkindum um fertugt, lág vexti, en fremur
þrekin; á andliti hennar skein heilbrigðin
sjálf. Það var kyrrðarleg hátign yflr konu
þessari, hvar sem á hana var litið.
Hver var hún, þessi kona? Hún var
klædd sem konur af hennar þjóð. Sam-
fellan var af svörtu klæði, með breiðum
borðum af brandgulu silki, upphluturinn
(Bistykke) af flöieli svörtu yfir hvítu líni,
með gullvírs-baldýringu ríkulegri, belti
með silfurpörum frá fornöld, og mátti það
heita meistaraverk. Kona þessi hlaut að
vera af Norðurlöndum. Það er allt annað
efni í körlum og konum frá hinum sól-
vermdu löndum.
Hún reis á fætur og hjelt á pappír i
hendi sjer. Málrómurinn var skír og skil-
merkilegur, efni ræðunnar gagnort og skor-
inort og minnti menn á sögumálið forna.
Hún las um Island, hvernig hin danska
stjórn reyndi að koma á hermannavaldi
á hinu friðsama eylandi(!). Danskt herskip
var á höfninni, það hafði lagafrumvarpið
meðferðis. Ein hersveit (Regiment) af
dönskum hermönnum var gengin á land.
Islenzkar mæður grjetu(!), en karlmanna-
lýðurinn hjelt fund á fund ofan, en Jfund-
arforsetinn var »Islands bezti og fríðasti
maður«, SvensonJ). Svo kom sá dagur,
er setja skyldi alþingið í hátíðasal latinu-
skólans í Reykjavík. Salurinn var innan
skreyttur sem til hátíðahalds, en úti fyrir
sat öll Reykjavík með hryggðarsvip(l). Tutt-
ugu og fjórir danskir hermenn stóðu til
beggja handa þar sem gengið var inn í
latínuskólann. Kapelláninn las bæn-
ina áður þingið var sett, og gat varla
komið upp orði(!). Þá stóð upp stiptamt-
maður (Guvernör) og las upp lagafrum-
varp stjórnarinnar með slyjálfandi röddu(!).
A meðan var dauðaþögn yfir öllum, en síðan
spratt SvensonJ) á fætur og mælti: »í guðs
nafni og þjóðarinnar mótmæli jeg laga-
frumvarpi þessu!« Stiptamtmaður greip
hendi til alþingisbjöllunnar, en Svenson
upp aptur eins og örskot og mælti: »í guðs
nafni og þjóðarinnar, ekkert ofríki gegn
þessum friðsamlega mannfundi«. , . .
A þessa tölu hlustuðu fundarmenn með
mesta athygli, og þegar menn heyrðu að
lagafrumvarp stjórnarinnar var eigi sam-
þykkt, þá ljetti þeim heldur en ekki fyrir
hjartanu. Danska stjórnin var svo hyggin,
að gera ekki frumvarpið að lögum«.
Þegar frú Magnússen lauk tali sínu voru
tár í margs manns auga. Forsetinn, Alfred.
Love, sneri sjer þá að hinum danska full-
trúa, Niko Bech-Meyer: »Segið oss eitthvað
frá íslandi«. Fornöld þess, mikilmennska