Ísafold - 23.02.1895, Blaðsíða 1

Kemur útýmist einu sinni eða
tvisv.íviku. Verö árg.(80arka
minnst) 4 kr., erlendis 5kr. eða
1 i/j doll.; borgist fyrir mibjan
júlí (erlendi^ fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vib
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir l.oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er i
Austurstrœti 8.
Reykjavík, laugardaginn 23. febrúar 1895.
XXII. árg.
Forstöðukonuembættið
•og kennslustörf við kvennaskólann
á Ytriey.
Þessar sýslanir eru lausar og verða
veittar frá 1. október þ. á.:
Forstöðuemba:ttið . . . laun 450 kr.
Sýslan annarar kennslukonu — 200 —
__— þriðju --------- — 200 —
---fjórðu ------------ — 150 —
Auk launa þessara er húsnæði og fæði
m. m, ókeypis.
Eiginhandarrituð umsóknarbrjef þeirra,
«em sækja um sýslanir þessar, eiga að
vera komin til undirritaðs formanns
stjórnarnefndar skólans fyrir 14. maí næst-
komandi.
Af reglugjörð skólans, sem prentuð er í
Stjórnartíðindunum 1889, B bls. 181, geta
umsækjendur sjeð, hvað kunna þarf til að
geta tekizt störf þessi á hendur.
Geitisskarði, 22. janúar 1895.
Á. Á. Þorkelsson.
Með sömu skilyrðum sem verið heflr
Veitir forstöðunefndin námsmeyjum inntöku
1 kvennaskólann á Ytriey. Umsóknarbrjef
sjeu komin til undirskrifaðs fyrir 14. maí
þ. á.
Geitisskarði, 22. janúar 1895.
Á. Á. Þorkelsson.
„Mörg er búmannsraunin”.
Eptir síra Ólaf Ólafsson í Arnarbæli.
I.
Búmannsraunirnar íslenzku eru margar
og margbreyttar, og þær eru ekki hvað
minnstar, sem í haust og það sem af er
vetrinum hafa heimsótt bændur landsins;
önnur geysað um allt land og hin að minnsta
kosti um mestallt Suöurland og Yesturland,
eptir blöðunum að dæma.
Jeg á við bráðapestiua og málnytuskað-
ann á kúm.
Bráðapestin hefir í haust og vetur verið
sú landplðga og meinvættur, að margur
búandi maður mun lengi ekki bíða bætur
þess skaða, sem hann hefir orðið fyrir af
hennar völdum; og sumum hefir hún kom-
ið í þann kút, sem vansjeð er að þeir
nokkurn tíma komist úr.
Skaðinn er margfaldur; það er missir
skepnunnar sjálfrar, ogsvoalls þess gagns,
sem af skepnunni hefði flotið, ef hún hefði
lifað; hann kemur því niður ekki einungis
á þessu ári, heldur og, og það engu síður,
á næstu árum.
Tjónið er eðlilega fyrst og fremst efna-
legt; en það er líka siðferðislegt; því þess
«ru mörg dæmin, að, þá er menn verða
fyrir stórkostlegum eignamissi og atvinnu-
hnekki, þá lamast og dofnar kjarkurinn
og þrekið hjá mörgum manni. Vitaskuld
er, að það bætir ekki úr skák; en það er
núsvona samt hjá sumum; því eins og það
er satt, að »vex hugur, er vel gengnr«,
eins er hitt líka víst, að hugurinn opt þver,
er illa gengur. Tjónið og skaðinn kemur
fram í því, að margur maður er miklu fá-
tækari eptir þetta haust, að landssjóðurinn
mun missa miklar tekjur, því tíundir munu
stórum lækka; og hann kemur líka fram í
því, að margar nytsamlegar framkvæmdir
verða að engu, sem í hefði verið ráðizt,
ef allt hefði gengið vel.
Það væri nú í meira lagi fróðlegt, ef
menn gætu vitað með vissu, hve mikill
skaði sá er, sem bráðapestin hefir gjört
öllu landinu i haust; en því miður mun
ekki þurfa að gera ráð fyrir, að sannar
skýrslur um það birtist nokkru sinni. En
þó að ekki sje hægt að vita það með fullri
vissu, þá er samt gaman að gera sjer um
það sennilega áætlun. Er þá eðlilegast að
miða við þann skaða, sem maður veit, að
orðið hefir að pestinni í meðalsveit; reikna
svo eptir því, en gæta þess að reikna eigi
of hátt.
Jeg veit með vissu, að hjer í sveit eru
dauð yfir 700 fjár; það er fje á öllum aldri,
sauðir, veturgamalt fje og lömb; virðist
því ekki of hátt, að reikna hverja kind á
5 kr. Það verða í þessari sveit að minnsta
kosti 3500 kr. Til þess nú að fara ekki of
hátt, þá vil jeg gjöra, að í meðalsveit hafi
drepizt um 400 fjár. Jeg veit með rökum,
að í mörgum lireppum hefir drepizt rnikið
meira, sumstaðar fullum helmingi meira;
en í sumum smáum hreppum mun það
vera ininna. Samt hefir á einum bæ í
minnsta hreppi sýslunnar drepizt 100 fjár.
A landinu eru taldir um 180 hreppar; 400
X180 gjörir 72000 fjár, og 5X72000 gjörir
360,000 kr.
Þessi upphæð ætti þá að vera stundar-
skaðinn, sem allt landið hefir í haust og
vetur beðið af bráðapestinni.
Þetta eru stórar tölur, og jeg vildi óska,
að þær væru of stórar; en því miður ótt-
ast jeg fremur hitt, að þær sjeu heldur of
iágar en of háar. Helzt vil jeg halda,
að skaðinn nemi yfir iand allt hálfri miljón.
En hvort sem nú þessi reikningur er
nokkrum þúsundum of lágitr eða of hár —
fullkomin vissa um það fæst líklega aldr-
ei — þá er samt eitt víst, og það er það,
að minnkun er að því fyrir alla þjóðina,
ef ekkert verður hjer eptir gjört til þess
að afstýra þessum ósköpum eptirleiðis. Hið
skynsamlegasta virðist vera það, að fá
hingað góðan dýralækni til þess að rann-
saka eðli og aðfarir bráðapestarinnar; væri
ekki horfandi í að kosta til þess nokkr-
um hundruðum króna, ef það mætti verða
að gagni. Ekki mundi honum henta að
sitja í Reykjavík og láta senda sjer á glös-
um blóð úr pestdauðum kindum. Næsta
þing ætti að leggja fram Qeð handa lækn-
18. biað.
inum, en hann ætti að taka sjer aðsetur í
einhverju því hjeraði, þar sem pesthætt er.
Er það ólíklegt, að ekkert gagn yrði að
slíkri tilraun, ef dugandi maður fengist,
Að minnsta kosti er það mannlegra fyrir
þjóðina að gjöra þessa tilraun, heldur en
að horfa á fjeð drepast niður í hundruð-
um og þúsundum, og hafast ekki að. Geti
þetta haust og þessi vetur ekki komið þjóð
og þingi í skilning um, að knýjandi nauð-
syn sje að hefjast handa í þessu máli, þá
er varla sýnilegt, hvað þarf að ganga á
til þess að menn vakni. Á vori kotnanda
verða þingmálafundir um land allt; þá eiga
bændur að muna að vera vakandi og
skora á þingmenn sína að hafa mál þetta
í huga og sinna því vel og röggsamlega.
Það er tilvinnandi fyrir landssjóðinn að
kosta til nokkrum hundruðum króna í þessu
efni, því hann missir miklar tekjur sakir
pestarinnar; það mun bezt sjást í vor, sem
kemur, er bændur fara að telja fram fjen-
að sinn til tíundar. (Níðuri.).
Hin rjetta slátrunaraðferð.
Jeg vil ekki leiða hjá mjer að svara
herra dr. J. Jónassen í annað sinn, vegna
þess að málefnið er svo mikilsvert; hjer
er um það að tefla, að breyta rótgrónum
vana, og gjöra dauðann kvalaminni fyrir
skepnur svo skiptir miljónum.
Dr. J. J. segir, að jeg hafi »ekki hrakið
eitt einasta atriði« í fyrstu greininni hans.
Má vera, að svo sje. Jeg skal ekki þræta
uin það. En jeg vil benda honum á, að
það er ekki hann, sem á að dæma um slíkt,
heldur lesendur blaðsins og þeir menn út
um land, sem slátra skepnum.
Það er lengst frá mjer að gjöra lítið úr
vísindunum. Þau eru mikilsverð þegar
reynslan sannar þau. En svo nefnd vísindi,
sem hafa reynsluna og beilbrigða skynsemi
á móti sjer, eru einkisvirði.
Hinum lærðu mönnum hættir stundum
við, að veifa fyrir sjer svonefndri vísinda-
legri þekkingu, þegar þeir tala við svo-
kallaða ólærða menn. Jeg veit, að dokt-
orinn ætlar að dauðrota mig með vísindum
og líffæraþekkingu, þótt hann að öðru leyti
berjist í móti rotunaraðferðinni; en hjer
vill svo vel til, að í þessu okkar umtals-
efni þarf ekki á visindum að halda ; reynsla
og heilbrigð skynsemi eru einhlítar, til að
geta dæmt rjett í þessu máli. Jeg tala því
hjer við rjettan og sljettan dr. J. Jónassen.
Fyrir minum augum er hann ekkert
»autoritet« í þessu máli. Því, sem reynslan
segir mjer, trúi jeg bezt.
Dr. J. J. »líkar það lakast við mig« að
jeg »haldi að skepna, sem skorin er á háls,
missi ekki meðvitundina fyr en mænan er
skorin sundur«. Jeg hef aldrei sagt þetta
Jeg hef sagt, að hún missi fyr meðvitund.