Ísafold - 29.05.1895, Síða 2

182
Atvinnugrein þessi, sem þegar heflr á j
svo stórskorinn hátt sýnt krapta sína til !
að efla framfarir íslands, og einskis óskar |
framar en að láta gott af sjer leiða fyrir ,
þjóðfjelagið, að fá að leggja sitt unga og
breiða bak, ásamt öðrum atvinnugreinum
iands vors, undir hinar sameiginlegu byrð j
ar, og hvergi hefir látið ve'giörð til hins
opinbera eða einstakra manna undir höfuð
leggjast, þar sem henni hefir orðið við
komið — hún á alit annað skilið af' þjóð og
þingi en að hún sje gerð að því olnboga-
barni, að iöggjafarvaldið verði notað til að
ofsækja hana með lagaákvæðum, er eigi
miða að eins til að leggja höpt á vöxt
hennar og viðgang, heldur einnig skerða
atvinnufrelsi og eignarrjett þeirra er við-
skipti eiga við hana.
Iíval’eifalögin, sem urðu til fyrir rang-
ar skýrslur og ósanna lýsingu á vilja þess
almennings, sem nokkuð hefir af hvalleif-
um að segja, eru dauð og verða vonandi
ekki vakin upp framar«.
Hin dönsku póstskip
á flækingnum
milii Granton, Færeyja og íslands.
Eptir S ail o r.
I. Hvernig á að losast við þau.
Þegar jeg las grein hr. E(inars) H(jör-
leifssonar) í ísafold 15. maí síðastl. um
»Póstskipið okkar«, sem er mjög sanngjarn-
lega skrifuð, fannst mjer hjer vera um
svo mikiisvert mál að fjalia, að eigi veítti
af að rita enn ýtarlegar um það, til þess
að reyna að vekja alvarlegt athygli sem
fiestra á því.
Með því fyrirkomulagi, sem nú er, er
íslendingum svo mjög stíað frá öðrum
þjóðum og öðrum þjóðum frá íslandi, að
furðu sætir, á seinasta áratug 19. aldar>
þegar gufuskip sveima svo þúsundum
skiptir milli landa hinna siðuðu þjóða, og
talsvert af þeim á Congo ánni, og á Victoria
Nyanza, — já, jafnvel kringum hina smáu
dönsku eyja snepla sveima gufabátar
hundraðutn saman. En til íslands — og
Færeyja með — synda endur og sinnum
tveir gufa-»bollar«, þannig = einn til
Færeyja og einn til íslands! Ferðir »bolla«
þessara eru náttúrlega svo strjálar, að heil
keisarariki gætu verið horfin fyrir styrjöld
eða úr kóleru og búið að semja, gefa út
og lesa um það sögu í mörgum bindum,
og láta bindin upp á háa hillu, áður vjer
frjettum þetta.
Stjórnir hinna menntuðu þjóða gera allt,
sem þær geta, til þess, að styðja að sem
tíðustum og hagfeldustum samgöngum,
bæði innanríkis og við útlönd, og horfa
eigi í að veita til þess stórfje, sem stund-
um verður, að meiru eða minna leyti, að
taka til láns, og hafa þjóðirnar jafnan
þakkað stjórnendum sínum fyrir sjerhverja
framtakssemi í þessa átt, og auðmenn hafa
optast staðið boðnir og búnir til að styðja
slík fyrirtæki, og sumir þeirra hafa barizt
fyrir þeim og iagt fram stórfje og tíma til
þeirr.a*, en hjer á íslandi eru að eins fáir
*) Hjer má t. d. minnast á Samúel sáluga
Cunard, kaupmann frá Halifax, Nova Scotia,
er varö fyrstur til að berjast fyrir því og
menn, sein hugsa alvarlega um þetta, og
vilja leggja fje til þess. Stjórnarsinnar
vilja sofa í örmum Dana og láta þá eina
ráða hjer öllu sem í fleiru, þótt frammi
staða þeirra í þessu máli hafl bakað íslandi
skaða og óvirðing, og hneppt Islendinga
bak við eins konar kínverskan garð.
Hvað mundi nú tiltækilegast að gera til
þess að ráða bót á þessum samgöngu-
vandræðum ?
Auðvitað er það allra rjettasta, að
kaupa skip og það nýtt, eða að minnsta
kosti nýlegt.
ísland stendur ekki í neinni skuld; það
á hægt með að kaupa nægilega stórt gufu-
skip, án þess að taka lán.
Skip, sem líkur eru til að Island kæmist
af með í bráð til utanlandsferða, þyrfti
liklega ekki að vers meira en 1,000 smá-
lestir, eða um 300 smálestum stærra en
Laura. í því mætti koma fyrir töluvert
rúmbétri káetum en í henni. Auðvitað
yrði loptleiðsla og hreinsunartæki (t. d.
vatnsrennsli, í pípum, frá vjel skipsins),
til hreinsunar þvottakera, salerna o. s. frv.,
raeira nýmóðins en í 13—14 ára gömlu
skipi. Skipið gæti og flutt talsvert meiri
farm. í því ætti stórlestin að vera líkt
útbúin, sem á hinum svo kölluðu »emi
granta«-skipum, með gluggum á báðum
hliðum, og lausum fletstæðum, er slá mætti
i skyndi upp og taka óskemmd niður, á
fám mínútum — þó er þetta enn nauðsyn-
legra á strandferðaskipi. — Fletstæðin eru
ætluð 3. rúms farþegjum, og ættu að vera
með strigabotni, svo í þeim mætti liggja
án rúmfata, en gluggarnir til þess, að
menn þurfl ekki að vera í svartholi eins
og nú gerist fyrir svo kölluðum þilju
farþegum.
Káeturnar virðist mjer mættu vera
skrautlítlar, t. d. svipað því, sem er í
Lauru, en svefnherbergi rúmlegri og al-
staðar loptbetra, hentugri (sjerstök) sæti,
og einfalt þilfars herbergi (Rygesalon«)
fyrir 2. káetu farþega.
(Niðurl.).
Árnessýslu (Þorlákshöfn) 17. maí:
Þá er vertiðin hjer á enda fyrir nokkrurn
dögum og mun hún ein sú minnisstæðasta
nú um mörg ár. Hrakningurinn 16. marz
síðastl., sem getið hefir verið um í blöð-
unum, mun seint líða ur minni þeirra, er
horfðu á þær svaðilfarir. Beri slíkt optar
að hendi, að margir þurfl að leita hingað
þrautalendingar, væri gott, að menn hefðu
það í huga, að hegða sjer nokkurn veginn
sómasamlega, en því miður inátti segja um
suma hina sjóhröktu þenna dag, að þeir
hafl ekki gert það.
Afli var hjer ágætur í vetur, betri en
nokkru sinni áður nú i mörg ár; hæstan
hlut fjekk dugnaðarmaðurinn Jón hrepp
stjóri á Hlíðarenda, 1320 flska; minnstur
hlutur varð tæk500; meðalhlutur um 920.
koma þvi leiðar, 1840, að gufuskip byrjuðu að
sveima ylir hið breiða sund, er aðskilur Ev-
rópu og Ameriku. Við þenna ágæta fram-
kvæmdamann er kennd hin heimskunna »Cun-
ard Line« (aðalstöð Liverpool). Hin seinustu
skip, er hún hefir smiða látið, eru »Campania»
og »Lucania«, smíðuð 1891—93, hvort 12,950
smál. og með 30,000 hesta afli; lengd 620 fet,
hraði í vökunni 22'/2—24 mílur; hið minna
(2272) móti stórsjó. Annars þessa skips hefir,
að mestu rjett, áður verið getið í íslenzkum
blöðum.
Eptir því sem jeg hefl næst komizt, hafa
komið hjer á land í vetur 308,000 fiskar,
þar af nál. þriðjungur þorskur. Alls var
róið í 30 daga, en opt tvisvar, þrisvar eða
fjórum sinnum á dag. Atján skip gengu
til fiskjar úr veiðistöðunni.
All-laglegt hókasafn var stofnað hjer í
fyrra, til afnota fyrir sjómenn, með góðra
manna stuðning innanhjeraðs og utan.
Var safnið notaö fremur vel í vetur, en
margir sjómenn gengu úr liði og vildu
alls ekki skeyta fjelaginu; þó má segja,
að sjómenn fái bækurnar endurgjaldslaust
til lesturs. Er slikt frámunalegt rænuleysi,
að vilja heldur styðja búðarborðið eða
eyða tímanum í spilum, heldur en að afla
sjer gagns og sóma af góðum bókum.
Við Ölfusingar lifum yfir hðfuð í góðu
gengi, fylgjumst með í flestu, — en ekki
höfum við miklar mætur á þjóðfrelsis-
glömrurunum, sem gjalla svo hátt um alls
konar aukið frelsi rjett út í bláin’i.
II. J.
„Klippt var þaö“.
Jeg get ekki að því gert, mjer finnst
lokleysur Þjóðólfs út af heimkomu minn'i
og hag Vestur íslendinga stöðngt verðá
skrítnari og skrítnari.
Eins og menn ef til vill muna, gerði
ritstjóri blaðsins þá athugasemd við heim-
komu mína, nokkuð löngu áður en jeg
kom heim. að hún væri sönnun fyrir því,
að Vestur-íslendingum liði illa. Jeg mót-
mælti. Af vonzku út af þeim mótmælum
lætur svo ritstjóri Þjóðólfs í blað sitt
hrakyrða samsetning frá Vesturheimi Um
mig og mín einka málefni, samsetning, sem
hann sjálfur segist hafa gert apturreka frá
blaði sínu. Jeg bendi lionum svo á, að
með þessum hrakyrðum um mig persónu-
lega sje nokkuð lítil sönnun færð fyrir
8ambandinu, sem hann hafði staðhæft, að
væri milli heimkomu minnar og hags Is-
lendínga í Vesturheimi. I síðasta blaði
sínu lýsir liann svo yfir því, að hann hafi
aldrei ætlað sjer að deila um það við mig,
að hve miklu leyti heimkoma mín sje
sönnun iyrir því, að íslendingum vestan
hafs vegni vel eða illa. Með öðrum orð-
um: Þegar hann var að staðhæfa-það, að
hcimkoma mín væri sönnun fyrir almennri
eymd Vestur íslendinga, þá datt honum
ekki í hug, eptir því sem hann sjálfur
segir, að færa rök fyrir þeirri einkennilegu
staðhæfing!
Með þeirri yfirlýsing mætti ætla, að
bundinn væri endir á deiluna milli min
og Þjóðólfs út af þessu atriði. .Þegar
komið er með nýstárlega staðhæfing, henni
svo er mótmælt með ástæðum, og staðhæf-
andi lýsir yfir því, að hann hnfi aldrei
ætlað sjer, að færa rök fyrir henni, þá
liggur óneitanlega beinast við, að láta talið
detta niður, eða fara að tala um eitthvað
annað.
En hún verður eilíflega sönn sagan um
kerlinguna, sem hjelt því fram, að grasið
á þúfnakollinum hefði verið klippt. »Klippt
var það«, sagði hún, þangað til hún sökk
niður í undirdjúpin. Það má undarlegt
heita, ef jafn ættfróður maður og ritstjóri
Þjóðólfs er, getur ekki rakið ætt sína til
þeirrar gáfukonu.
Því í stað þess að hætta bullinu kemur
hann í síðasta blaði með þessa óviðjafnan-
legu sctningu :
»Vjer viljum að eins benda E. Hjörl. á