Ísafold - 24.08.1895, Side 1

KemnrBtýmisteinusinni eða
tvisv. í viku. Verð árg.(80arka
minnst)4kr., eriendis 5 kr. eða
1 */a doll.; borgist fyrir rBÍðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD
[Jppsögn(skrifleg)bundin við
áramót, ógild nema, komin sje
til útgefanda fyrir 1. oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXII. árg.
Reykjavík, laugardagina 24 ágúst 1896
Útlendar frjettir.
K iiöín 5. agúst 895.J
(Niðurlag).
Bolgaraland. Þar, í höfuðborg laiidsins,
Sotíu, urðu þau tíðindi 1 miðjum júlí, sem
öllum varð hverit við. Morðingjar með grím-
um, þrír eða fjórir, runnu að vagni Stefáns
Stambúlofís um kveldtíma (15. júlí) og veittu
honurn með skotum og stungum þá áverka,
sem leiddu hann til bana þrem dögum síðar-
Öllum ber saman um, að þar hafl mesti og
nýtasti skörungur þessa lands orðið tyrir ot-
boðslegum fovlögum, en því verður ekki neit-
að, að hann á valdadögum sínum hali iátið
marga hörðu sæta, og hvorki sparað pynting-
ar nje aftökur við þá, sem hann sakaði eða
grunaði um fortölur og undirróður í þjónustu
Rússa. Með þessu hatði hann bakað sjer það
hatur og heíndarhug margra marina, hjá svo
lítið siðaðri þjóð, sem Bolgarar eru, að hann
mátti aldrei nm frjálst höfuð strjúka. Minn-
ast mú átilræði í marz 1891,þegar hann komst
með lífi undan, en fjármálaráðherrann Belt-
sjefí* hlaut bana. Hann þekkti ýmsa þeirra,
sem um líf hans sátu, og skilríki eru fyrir
því fundiri að hann bafi beiðzt i brjefi
af Ferndínandi fnrsta, að þeir menn yrðu í
varðhald settir, en engin andsvör fengið. Því
þótti og nndarlega við víkja, er stjórnin neit-
aði Stambúloff um fararieyfi til Þýzkaiands að
leita sjer heilsubótar i baðvist. Um þetta
mjög breytilega talað í blöðum, og ekki laust
við, að furstanum sje bendlað við hefndarráð-
in, sem hjer komu fram. Ekkja Stambúloffs
vísaði aptur boðum og brjefunr furstans, en
tók við œörgum kveðjum tiginna manna, er
tjáðu henni samhryggð sína. Blendinn lýðbrag
Bolgara þótti þaðvotta, er fjandmenn Stambú
loffs hjeldu húvaðaf'und þar nálægt, er hann
var jarðsettur, og Ijetu skrílmenni trufla lik-
fylgdina og hafa þar frammi sorpkast og
barningar. Ssgt, að tveir eða þrir af movð-
ingjnnum sje höndlaðir, en sá, Halú Arnant
að nafni, ekki meðal þeirra, sem hafði hótað
Stambirlofí bana, og menn setla þar mesthafa
að unnið. Stambúioff varð ekki eldri en rúm-
lega fertugur.
Meðan þetta íór fram i Sofíu var furstinn
t baðvist í Carlsbad í Bæheimi, og styggðist
svo við óvildarorð ekkjunnar, að hann kvað
sig afsakaðan í brjefi til Stóíloffs stjórnarfor-
seta, þótt bann yrði að banna ráðherranum
alla hlutdeild r úttör StambúioíFs. Um sörrru
mundir var sendiuefnd i Pjetnrsborg frá Bolg-
aralandi, en fyrir henni tveir yfirklerkar, og
annar þeirra var Clement biskup. sem Starn-
búloff hatði baldið í varðhaldi langan tíma
fyrir mök hans við Itússavini. Erindið kall
að, að leggja gullsveig á kistu Alexanders
keisara þriðji, en bráðum varð kunnugt, að
þeir fundu bæði Lóbauoff, ráðberra utan-
ríkismála, og keisarann sjálfan að máli, þágu
af honum veizluboð, fluttu þar lofsamlegar
þakkir fyrir lausnina úr hlekkjum Tyrkja, og
blutu þar i móti Ijúfleg fyrirheit um vernd og
vináttu framvegis Bolgörum til handa. Margs
«r til getið um, hvað nú fari að böndum á
Bolgaralandi og um forlög Eerdínands fursta,
en líklegast þykir, að land og hötðingja reiði
svo undir ráðaskjól Bússa, sem þeir hafa lengi
krafizt.
Tyrkjaveldi. Soldán hefír að því leyti
byrjað að bæta ráð sitt í Armeníu, að hann
hefir veitt fjölda manna nppgjafir saka, en
heitiö þeim ráðstöfunum, »svo skjótt sem við
msetti komast (!)«, er stórveldin bafa fastast
eptir gengið.
Frá öðrum löndum. Frá Þýzkalandi
ekkert nýstárlegt að bera. Eptir leiðarskurðs
vígsiuna hjeit Vilhjálmnr keisari á fund Svía-
konungs, sigldi síðan með ströndum og gisti
ýmsa hafnarbæi, seinast Visbý á Gotlandi. Af
merkismönnum þýzkum eru látnir: Beichens-
berger, eínn af forustuskörungum miðflokks-
ins á alríkisþinginu, 87 ára að aldri, og sagn-
arritarrnn frægi Heinricb v. Sybel, sem varð
ári eidri.—I Belgtu stendnr i stríðum viður-
eignum bæði á þinginu og á mannfundum um
allt laud út af nýju skólaírumvarpi, sem legg-
ur barnakennsluna ailsendis í blekki klerk-
anna. Seinasti mannfundurinn sóttur fyrir
skömmu með miklum fánaburði í Bryssel af
100 þúsnnd manna. JÞar fór allt skaplega,
en opt hefir brytt á óeirðum bæði þar og í
öðrum borgum, en stundum æpt að konungi
er han ók eptir strætum, eða var annarstaöar
úti staddur. Hinir áköfustu í foringjaflokki
frelsisvina hafa líkaáfundnm baft í heitingum
um uppreisn, ef ekki yrði undan látið. Stjórn-
in hefir nógan afia til sigurs á þinginu, en
sumir efast þó um, aðkonungur staðfesti þau
nýmæli. — Á Frakklandi eru kosningar til
fylkjaþinga nýlega um garð gengnar, og þser
þjóðveldismönunm í vil í íyilsta lagi. — Frá
Ítalíu er það bezt í frjettum að segja, að nú
er hlje á þinghríðunum eptir að lokið var við
rjárhagsmálið, en seinasti fundurinn, sem svo
margur á undan, með rifrildi, heitingum og
hnefastælingum. -Frá Oúba hafa frjettirnar h ing-
að til borið fieira af mótlæti en aírekum Spán-
verja. Fyrir ekki löngu slapp höfuðforinginn
sjálfur, Martinez Campös, úr mestu kröggum
eptir allmikla og mannskæða orustu, og sið-
an eða tyrir fám dögum á nýr bardagi að hafa
staðið, þar sem ekkeit vannst á, en af »pest-
inni gulu« eiga að hafa sýkzt nm SOOOmanna
af liði hans. Eptir sumarrigningarnar, sem
að vénjn haldast ti! októbermánaðar, segja
Spánarblöðin að sendar skuli vestur 80 þús-
undir hermauna. Svo skyldi þó kostað til
meira árangurs en margir spá.
Þingsályktunartillaga » Skúlamáls « -
neíndarinnar.
Það varð heldur lítið úr því höggiim,
þótt hátt væri reitt. TilJaga nefndarinnar
fór í þá átt ekki að eins að lýsa megnri
óánægju yfir aðgerðum stjórnarinnar, sjer
i lagi landshöfðingja í málinu, heldur
og skora á ráðgjafa íslands, að hafa
mikla varúð við, áður en haun samþykki
tillögur hins núverandi landshöfðingja í
samskonar málum, ef þau kynnu að koma
fyrir framvegis.
Oliu fjandsamlegri í landshöfðingja garð
gat þingsályktunin naumast verið, enda
lýsti Guðl. Guðmundsson henni á fundin-
um á fimmtudagskvöldið svo, sem meiri
vanvirða væri fyrir þmgdeildina en stjórn-
arvöldin, ef slik þingsályktun yrði sam-
71. bhað
þykkt. Og nefndin hafði sýnilega sjálf
veður af því, að deildin í heild sinni
mundi vera á sömu skoðun í þvi efni sem
Guðl. Guðmundsson, því að þegar í fundar-
byrjun afhenti hún forseta tiilögu til rök-
studdrar dagskrár, er koma skyldi í stað
þingsályktunarinnar, og var þar með öllu
sleppt síðara liðnum, aðvöruninni til ráð-
gjafans út af væntanlegum afskiptum
iandshöfðingja af samskonar máium.
Munu þess fá dæmi, að nokkur nefnd
hafi sýnt jafn-augljóslega, að hún stæði
tæpt að vígi með niðuvstöðu sina.
Ræða landshöf’ðingjans var stutt. Hann
sýndi fram á, að hjer væri uin lögfræðis-
legt mál að ræða, og að nefndina, sem
deildin hefði sett í málið, skorti með öllu
þá þekkingu, sem hún hefði orðið að hafa
tii þess að vera fæf um að hafa siíka
ránnsókn með höndum. í henni hefðu
verið 2 prófastar, 2 bændur og 1 læknir,
og slík nefnd gæti ekki rannsakað »júr-
idisk« mál. Enda hefði hún Hka gengið
fram hjá þeim skjölum, sem hefðu inni
að halda helztu upplýsingarnar í málinu,
dómskjölunum. Undir dóm, sem byggður
væri á slíkri rannsókn, kvaðst hann með
engu móti geta lagt gjörðir sínar nje
stjórnarinnar, og ekki ætla að verja sig
gagnvart slíkum dómendum, heldur mót-
mæla nefndarálitinu. Sjerstaklega mót-
mælti hann því áiiti nefndarinnar, að
stjórnin hefði gert sig seka í stjórnar-
skrárbroti með því að ákveða eptirlaun
Sk. Th. eptir 1. gr. eptirlaunalaganna I
stað 6. gr. Eptir því sem hæstarjettardómar
hefðu fallið í líkum málum, mundi miklu
fremur hafa verið unnt að koma fram á-
byrgð á liendur stjórninni, et' hún hefði
ákveðið eptirlaunin samkvæmt 6. gr.
Ekki fjekk nefndin betri útreið hjá
Guðl. Guðmundssyni. Hann hafði alls
ekki ætlað að tala í málinu, en Guðjón
Guðlaugsson kom honum af stað með
hrottaiegum getsökum til lögfræðinganna
í deildinni, — 2 sýslumanna og 1 yfirdóm-
ara — um að þeir hefðu verið óhafandi
í nefndinni, með því að þeir sjeu undir
sannfæringarfargi stjórnarinnar og þori
ekki að segja það sem þeim búií brjósti.
Hann kvað báðar nefndirnar, sem settar
hefðu verið í Skúlamálinu, 1893 og 1895,
hafa sýnt það, að þær het'ðu ekki haft
hugmynd um það vald, sem þær hefðu
haí't, nje hvernig þær ættu að beita því.
Einkum hefði það þó orðið augljóst af
frammistöðu þessarar nefndar. Aldrei
hefði hún kallað landshöfðingjann fyrir
sig, en með því hefði þó mátt fá þýðing-
armiklar skýringar á málinu. Og enga
tilraun hefði hún gert til að komast
að aðalatriðinu, því sem sje, hvern-
ig málið hefði horft við ákœruvald-
inu l byrjun, þegar rannsókn var haíin