Ísafold - 02.02.1897, Side 1

Kemur út ýmist einu sinnieða
wisy.í viku. Yerð árg.(90arka
ffimnst) 4kr.,erlendis5 kr.eða
1 /s doll.; borgist fyrir miðjan
,]úlí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrilieg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXIV árg.
Reykjavífe, þriðjudaginn 2. febr. 1897.
6. blað.
Rjupur kanpir C. Zimsen.
Útlendar frjettir.
Khöfn 15. jan. 1897.
Veðrátta. Vetrar lítiS enn kennt ú norS-
urlöndum, en stundum frjett af frostum og
s"jókomum frá syðri löndum álfu vorrar,
eiukum fjall-lendis-sviðum hennar.
Yflrlitsatriði (friðarhorf,austrœnamál
lð °- fl ). Á nýjársdag hafa sumir stórvelda-
höfðingjar — t. d. Faure á Frakklandi —
flirið fögrum orðurn um afrek ársins umliðna
i friðarstefnu, og spáð hinu hezta þar um
jVT’r n/ja. Hjer er sjer í lagi litið á,að
storveldunum hafi tekizt að stilla svo um, að
a Vor komst ekki í hál út af austræna
malinu, þrátt fyrir öll stórhneyxlin í Tyrkja-
e di. Svo mun hjer rjett litið á, að Rússar
,!.1Ul m<!® atfy!gi Frakka náð meginstöð í
ou. F.n um leið og þeir þræða stefnu-
■ ö F'Unalla áforma um yfirburði Rússaveld-
f)ar ey^ra, fara þeir að ráðinu gamla:
estina lente« þ. e. »áfram, áfram, en í hægð-
nx< Um tíma þótti með rjettu, sem Eng-
tn íngai hcittust fyrir þrýstingunum í Mikla-
garðl’ d' Þ°gar umskiptin urðu á Krít, en
an hafa þeir meir hugsað til fylgis en
orustu. Hitt eru öfgar einar, þegar þýzk
.° 'unkum Bismarcks-blÖðin — tala um
emangursstöð Englands í þessu máli, en það
er annað mal, að Englendingar sjá sjer holl-
ast, sem Rússar, að fara sem varlegast. Hvað
Russa snertir, verða þeir að miða tiltektir
smar við stórveldin í Asíu, framsókn og út-
færslu valda sinna á austurvegum hennar og
ollum svæðum, og að svo stöddu hefir þeim
°g Englendingum tekizt að semja hjer margt
uæð sjer, sem á milli vildi bera. Þegar Salis-
knry skýrir í höfuðræðum sínum frá heims-
®alastöðvum Englands, tekur hann ávallt fram
samkomulagið við Rússland. Sínar tiltektir í
austræna málinu verða Englendingar sjerlega
að miða við stöðvar sínar í Afríku, og þ0
einkum og sjer í lagi við varðstöðina á Egipta-
laudi. Þeir eru hjer heitum sínum háðir við
storveldin, að halda á burt í tækan tíma. Það
ei'u einkum Frakkar, sem minna á rnálið, og
vilja tryggja sjer atfylgi vina sinna Rússa.
Hussar vilja og hjer fara varlega, því þeir
''ita, að Englendingar eiga hjer til mikils að
gseta, ekki að eins til hagsmuna skjólstæðinga
sinna(Egipta), heldurogtil leiðarsundsins (Suez-
skurðarins); en hlutabrjef þess fleiri f þeirra
köndum en annara, ,er þeir keyptu að Ismail
ja-rli. Nú hafa Englendingar mikilræði
fyrir höndum, er þeir sækja þau lönd aptur
undir skjólstæðinga sína, sem þeir misstu við
fall (xordons. »Bragðvíslegt ráð« kalla sumir
það, og haft til að rökstyðja lengri dvöl á
Englandi. »Náttúrlegt ráð«, geta Euglend-
mgar sagt, »uppreistarráð fyrir ófarir, sem
vjer biðum 1885, og þar 8em oss migar svo
storkostlega fram að sunnan eptir Afríku, því
skyldum vjer halda með öllu kyrru fyrir
norður frá?«. Líkast er til, að Rússar ráði
vinum sínum á Frakklandi til hófs og þolin-
mæði, því þeir vita, að verði Englendingar
hörðu beittir á Egiptalandi, meðan þeir eiga
þar syðra við vanda að snúast, þá stofna
þeir til geigvænlegustu styrjaldar, er því
vilja fram fylgja. — Að því friðar- og rlkja-
horf snertir verður að láta þá nýnæmisfrjett
fylgja að niðurlagi, að Murawiew greifi hefir
tekið við forstöðu utanríkismála á Rússlandi.
Hann hefir um nokkur ár rekið erindin í
París, og stutt sem kappsamlegast samdrátt-
inn með Frökkum og Rússum; hann er talinn
Þjóðverjum heldur móthverfur, eu tilleiðan-
legur til samkomulags við Austurríki. Sum
blöð spá því þegar, að vart líði á löngu áður
en los kemst á þríveldasambandið, en hitt
þegar á góðan rekspöl komið, að Italir sýna
sig búna til samninga við Rússland, hvarsem
þeir sjá sjer hag í.
Danmörk. Carl prinz og kona hans komin
til Hafnar og búa í höll Georgs Grikkjakon-
ungs, bústað Ferdinands prinz í fyrri daga.
Á þinginu mörg mik.ilvæg nýmæli upp bor-
in og þeim til nefnda vísað, meðal þeirra
breytingar á 3 greinum ríkislaganna (25., 48.,
49.). Litlar vonir þykja til að þeim verði
framgengt. Af frumvörpum frá stjórninnimá
nefna þau um breyting tolla og skatta, og
ennfremur breytingarnýmæli á 200. og 203.
grein hegningarlaganna um frumhlaup og á-
rásir. Þá frá þingmönnum frumvarp um hjú-
skap án kirkjuvígslu, en þeim móthverft tek-
ið af ráðherra kirkjumálanna (Bardenfleth).
Því var vel tekið, er ráðherra utanríkismál-
anna bað menn trúa sjer til, að Danmerkur-
ríki væri engum skuldbindingum háð um
bandalag, ef stríð bæri að höndum í Evrópu,
og stjórninni væri um fram allt einráðið að
halda landinu utan við allan ófrið. En rit-
lend, einkum þýzk blöð minna Dani á, að
mestu mundi sæta, ef þeir flýttu sjer að fá
samþykktir og yfirlýsing stórveldanna til, að
Danmörk komist í sömu hlutleysisstöð sem
Sviss og Belgía. Um þetta góð og skýr grein
í mánaðarritinu Tilskueren fyrir skemmstu.
Landi vor Niels Finsen beitir nú sólgeisla-
lækningum sínum móti húðmeinum í nefi
og andliti (lupus). Handa honum við
velvildarfull samskot skóli reistur, á lóð Al-
menningsspítalans, og er þangað allmikil til-
sókn.
Af látnum mönnum er að nefna A. (Ásgeir
S. (Snæbjörn) N. Stadfeldt, lækni við fæðing-
arstofnunina, mikilsmetinn mann fyrir dugn-
að og mannkosti. Hann var kynjaður frá Is-
landi. Hann var 66 ára að aldri. Þá skal
nefna fyrirtaks- málfræðing, Karl Verner, víð-
frægan þegar orðinn af uppgötvun þess lög-
máls germanskra mála, er hefir ráðið hljóða-
og stafabreytingum, sem stafa frá tónastöðum
og áherzlu þeirra mála á fyrri eða fyrstu
tímum. Hann dó 6. nóv., um fimmtugt að
aldri.
Svíar og Norðmenn. í samnefnd þeirra
til endurskoðunar tollmálum vill margt á
milli bera, en engum út í frá er neitt kunn-
ugt um, hvað fram fer í sambandslaganefnd-
inni. Sumir búast við að hjer komist ekkert
í kring fyr en eptir aldamótin. Blöðum vinstri
manna í Noregi lízt ekki á blikuna.
Látins hefði fyr mátt geta, eða í haust, -
Alfreds Nobels, mauns af sænsku kyni, upp-
götvara spreugitundurs og seinna reyklauss
púðurs. Á uppgötvunarárunum bjó hann lengst
í Parls, en seinustu árin bæði þar og í Stokk-
bólmi. Láti hans fylgir það til stórvægilegr-
ar minningar, að hann ljet eptir sig kynjamik-
inn auð — 35 milj. kr. —, en leigunum skal
að mestum hluta varið til heiðursverðlauna
handa vísindamönnum og uppgötvurum, hveir-
ar þjóðar sem eru. Þeim skipt í 5 hluti, on
hver þeirra ekki minni en á 200 þúsunda.
Þrír þeirra handa skörungum í náttúru- og
líffærafræðum. N. fæddist 1833.
Bngland Þaðan fremst að flytja, að
England og Norður-Amerika hafa bæði fallizt
á, að landamæraþrætan við Venezuela skuli
sett í gerðardóm og ennfremur fyrir skömmu
(11. þ. m.), að svo skuli úr slíta í öllu, þar
sem þessi ríki reiði í bága.
Höfuðatriði sáttmálans svo látandi: Þegar
ágreiningurinn verður um gjald eða bóta-
kröfu upp að 100,000 pd. st., aefna hvor um
sig einn dómenda, en þessir tveir oddamann.
Sje upphæðin meiri, verða dómendur 5, og
atkvæðaafl ræður lyktum. Verði krafan land-
eignir, kemur hún í 6 manna dóm, þriggja
lögfræðisskörunga frá hvorum, og þegar 5
fallast hjer á dóminn, er máli lokið; en ef
færi atkvæði fara saman, geta hvorir tveggja
neikvætt dóminum, og skorað á eitt af vina:
ríkjum beggja að miðla málum. Þar sern
dómendunum — tveim eða fjórum — semur
ekki um oddamanninn í fjárskaðamálum, skal
hann kosinn af hæstarjetti Bandaríkjanna og
lögfræðingum í leyndarráði Bretadrottuingar.
Gangi enn ekki saman, skal oddamaðurinn
kosinn af Svíakonungi. Samningurinn stend-
ur í 5 ár; honum má þó upp segja eptir ósk-
um, en með eins árs fresti. — Við úrslitin í
Venezuela-málinu er eitt hið athugaverðasta,
að Englendingar fallast á Monroe-kenninguna,
eða á kröfu Bandaríkjanna um tilhlutunar-
rjett fyrir hvert Amerlkuríki, sem kernst í
deilur við eitt eða fleiri af Evrópuríkjum.
Jameson varð veikur í varðhaldinu og er
honum nú sleppt lausum. Nú er innan
skamms von á Cecil Rhodes til Lundúna, því
hann vill og leggja sína hlutdeild í innrása-
málinu (í Transvaal) undir rannsókn. Hann
kemur heim sem sigurvegari frá Matabela-
landi, og svo hefir lionum verið hátíðlega
fagnað í bæjum Suður-Afríku, og seinast í
Kapstað sjálfum, aðsetri stjórnar og þings, að
Transvalingum og Kriiger gamla hefir þótt
meira on nóg um þau hátíðahöld. í fyrstu
tóku ensku blöðin líka misjafnt á þeim, en
nú ber hjer minna á, því Englendingar hafa