Ísafold - 21.04.1897, Blaðsíða 3

99
um annara verkamanna í lánsvist lijá þurfa-
manni.
ÞaS er síður en svo, að vjer viljum væna
hina heiSruSu foringja á Heimdalli um vísvit-
andi tómlæti í erindarekstri sínum hjer. Vjer
höfum aS eins haldiS því fram, að þeim hafi
tekizt miður fimlega vörnin hjer fyrir oss það
sem af er vorinu, og synt fram á greinileg
dæmi þess. En vjer skulum vona og óska,
að vjer kunnum önnur tíðindi að flytja af
þeim eptirleiðis.
Af því að því hefir verið varpað fram, að
unnið mundi fyrir gyg að handsama og sekta
botnverpinga fyrir landhelgisbrot, vegna þess,
að slíkar sektir yrðu óðara gefnar upp af
stjórninni í Khöfn, þá er rjett að geta þess,
í sambandi við það sem frá var skýrt í síð-
asta blaði um vægilegri hagnýting nokkurra
fyrirmæla í lögunum frá 10. nóvember 1894,
aS þeirri ráðabreytni stjórnarinnar kvað fylgja
eindregið áform hennar um að gefa nú alls
eigi upp sektir fyrir önnur eSa almenn brot
gegn nefndum lögum.
Þá má og geta þess sem nokkur lconar ný-
mælis, að yfirforinginn á »Heimdalli« fylgir
þeirri reglu um landhelgi, er samþykkt var á
ríkisfulltrúafundi í Haag 6. maí 1882, að því
er Englandshaf (Norðursjóinn) snertir, að land-
helgi skuli í fiskiveiSamálum talin frá ann-
nesjum fyrir þeim fjörðum og víkum, sem
ekki eru breiðari en 2l/2 míla (10 mílufjórð-
ungar), í staS l1/^ mílu áSur. En á þeirri
reglu græða t. d. Faxaflóamenn það, að öll
víkin milli Keilisness og Garðsskaga telst með
innfjörðum, þannig, að landhelgin reiknast s/4
mílu (3000 faðmar) út frá beinni stefnu milli
tjeðra annesja. Vík þessi er sem sje eptir
nýjustu siglingabrjefum (sjókortum) ekki full-
ir 10 mílut'jórSungar. Telja menn það vera
orðna rjettarvenju um nokkur meiri háttar
atriði í nefndri sáttmálagerS í Haag, að fara
eptir þeim einnig utan Englandshafs. En
hvort Bretar viðurkenna þá rjettarvenju, skal
ósagt látið.
Heyleysi ber nú á í meira lagi víðahjer
um sveitir sunnanlands. Einkum sögS brögð
aS því undir Eyjafjöllum, og í sumum sveit-
um á landskjálftasvreðinu, en þar næst hjer í
Mosfellsbveit og upp um BorgarfjörS hingað
og þangað. Fjárfækkun of lítil 1 haust, sak-
ir þess, hve markaðir brugðust, en ásetnings-
dirfska of mikil, svo sem lengi hefir við
brunnið.
ÞaS er í frásögur fært sem dæmi upp á
fíflskulegan ásetning, að bóndi einn hjer nær-
lendis, þjóSkunnur búfræSingur, sem býr á
gjaffeldri jörð, í byggðarlagi, þar sem hæfi-
legt þykir að ætla 2 hesta af heyi handa
hverri sauðkind, ám og lömbum, átti í haust
200 hesta af heyi til vetrarins, nær helming
af hvoru, töðu og útheyi, og setti þar á 100
fjár, lömb og fullorðið, og 4 kýr ásamt 2 vetr-
ungum, og ennfremur 4 hross, auk annara 4,
er hann átti í hagagöngu annarsstaðar og
mátti búast við heim, ef nokkuð harðnaði í
veSri. Hann setti meS öðrum orðum naut-
peninginn og hrossin á alls eigi neitt; því að
kornhár hafði hann ekkert handa skepnum.
Vegna þess, að veturinn var svo vægur, að
hann gat látið fullorðið fje lifa mikið
á útigangi, varð hann ekki heylaus fyr en
með þorra.
Fjárkláða bryddir nú býsna-mikið á,
reglulegum, sóttnæmum, sunnlenzkum fjárkláSa,
ekki einungis um Borgarfjörð og Mýrar, að
vanda, heldur einnig hjer um sveitirnar fyrir
sunnan Hvalfjörð. Fannst nú fyrir páskana á
12 bæjum í Kjósarhreppi, eptir að tvívegis
hafði veriS skoSað þar áður í vetur og baðaS
einu sinni, fyrir og eptir jólin, en því miður
ekki baðað tvisvar, sem öilum kemur saman
um að nauðsynlegt sje, þar sem kláði er fyrir.
En kláðans varð eigi vart þar, fyr en ef það
hefir verið við aðra skoðan, á þorranum, með
því hann á opt að sjer aS brjótast eigi út,
fyr en skepnur fara að leggja til muna af eSa
hrakast. Þá hefir og kláSa orðið vart á
Kjalarnesi, lítilsháttar. í Mosfellssveit sagt
kláðalaust við skoðun snemma í þessum
mánuðu, og fyrirskipaðar almennar baðanir
eigi framkvæmdar þar nema sumstaðar; en
fám dögum eptir þessa skoSun hittist kind
þar á einum bæ úti í haga útsteypt í kláða!
Það er meS öðrum orðum, að jafnvel hjer
um sveitir, gömlu kláðasveitirnar, þar sem
menn kunna mætavel til lækninga á fje og
eru alvanir við baðanir og almennt sannfærðir
um, að þær sjeu þjóðráð, hvort sem kláða
verður vart eða ekki, — jafnvel þar sýna
menn sig hvað eptir annað í því aS vilja leyna
kláða.
Samgöngur viö Vestmannaeyjar. í
frjettagrein úr Yestmannaeyjum í 6. bl. ísafoldar
þ. á. er minnst á samgönguleysi við meginlandið
og að póstar sjeu þá orðnir 4 á landi. Kennir
hrjefritarinn það hirðuleysi mínu sem brjefhirð-
ingarmanns, að póstsendingar hafi ekki komizt til
Eyjanna með síðustu ferðum, er fallið hafi i haust.
En jeg get ekki kannazt við, að hjer hafi verið
neinu hirðuleysi um að kenna frá minni hlið, því
samstundis og vart varð við að Eyjamenn voru
komnir upp i Sandinn, þá sendi jeg á stað með
póstinn, en þegar sendimaður var kominn fram á
miðjan sand, sá hann að skipið var lagt frá landi,
svo út lítur fyrir, að sú ferð hafi verið gjörð til
annars en að sækja póst. En þess hefir hinn
heiðraði brjefritari ekki getið, og ekki heldur
þess, að í 2 daga i senn var bezta leiði, eptir að
2 póstar voru komnir, sem allir töldu vist, að
Eyjamenn mundu nota. Sendi jeg annan daginn
með póstinn að Önundarstöðum og beið sendi-
maðurinn þar fram undir kvöld. Jeg vona því
að öllu þessu athuguðu geti enginn álitið að hjer
þurfi um að kenna hirðuleysi mínu, þó að póst-
urinn yrði fjórfaldur í roðinu.
Sama frjettagrein talar um Ljótarstaði sjeu ó-
hentugur brjefhirðingarstaður, af því að þeir sjeu
langt upp i sveit, og er það spáný kenning; því
að i full 20 ár, sem brjefhirðing er búin að vera
hjer, hefir engin umkvörtun komið um, að stað-
urinn væri illa valinn, eins og greinarhöfundurinn
talar um,
Ljótarstöðum 12. apríl 1897.
Magnús Björnsson.
„Heimdallur“ og botnverpingar.
Því miöur virðast öll veðramerki benda í
þá áttina, að eptirlit varöskipsins danska með
framferöi botnverpinga hjer í flóanum ætli
þetta áriS að reynast svipað og hið síSastliðna,
eða einkisvirði.
Hinn 3. þ. m. kom loksins þetta lengi og
sárþráða varSskip, er allir höfðu gert sjer svo
glæsilegar vonir um, að yrSi til hins mesta
gagns. Botnverpingar voru reyndar komnir
tæpum mánuði áður, og að vanda búnir að
hafa í frammi sitt hóflausa blygðunarleysi,
yfirgang og margítrekuð brot gegn lögum vor-
um og rjettindum. Menn voru orðnir sár-
gramir aðförum þessara erlendu þorpara, og
urSu því eðlilega meira en minna glaðir, þeg-
ar »Heimdallur« loksins renndi inn í flóann,
því betra er seint en aldrei, hugsuðu menn;
það jók heldur ekki lítið á augnabliksgleöina,
að einmitt í það mund, er hann rak nefiö
inn fyrir Sltagann, voru nokkrir botnverping-
ar svo að segja á vegi hans, eða í landhelgi,
fram undan Leiru, Hólmsbergi og Keflavtk,
svo ekki þurfti annaö en að víkja lítið eitt af
beinni og vanalegri leið til þess, að standa
þorpara þá, sem í hlut áttu, að lögbrotsathæf-
inu og taka þá með sjer; meS þessu hefði
skipið unnið þarft verk, og sjer, góðan orð-
stír; en svo leit út sem það hefði ekki tíma
til þess; það brunaSi beint til borgarinnar og
hvíldi sig þar til hins 9. þ. m., að það skauzt
út úr flóanum aptur, án þess að hafa þar
neina dvöl; hefir náttúrlega ekki álitið neitt
athugavert við botnverpingana, enda mjög
sennilegt, að þeir hafi mjakaS sjer út fyrir
landhelgislínuna meðan herskipið gufaði
fram hjá.
Hvernig á nú að skilja þetta háttalag varð-
skipsins? og hvernig verSur slík frámmistaða
kölluð vörn? eða hvað er þessi koma þess
hingað í flóann annað en þýðingarlaus leikur?
leikur sem þessir góSu herrar hefðu átt aS
láta óleikinn, sóma síns og þjóðar sinnar vegna.
SíSan í fyrra sumar hefir hróp og kvein
þeirra manna, er búa hjer við Faxaflóa, og
sem eiga lífsvelferð sína og sinna undir fisk-
afla úr honum, gengiS fjöllunum hærra; allar
mögulegar tilraunir hafa verið hafðar í frammi
til að firra sig þessum vandræðum; fundir
hafa veriö haldnir í þessu skyni, bænarskrár
sendar til landsstjórnarinnar meöal annars um
að hún reyndi að útvega skip hjá stjórninni
í Danmörku til að verja landhelgina hjer í
flóanum; þessu er vel tekið, skipið kemur,
flóinn fullur af botnverpingum, sem daglega
brjóta landslögin fyrir augum vorum, hæða
vanmátt okkar og varnarleysi meS lögleysis-
aðförum sínum í allar áttir; kærurnar yfir
háttalagi þessu — og þó ekki einn hundraðasti
partur kærSur — dynja eins og drífa til yf-
irvaldanna, bæði áður en varðskipiö kemur og
meðan það dvelur í Kvík; en skip þetta, sem
menn vona og skilja svo, að sjerstaklega eigi
að vera á verði hjer í flóanum í öllu falli uni
vetrarvertíðina, gerir ekkert annað en koma,
dvelja í Reykjavík og fara aptur án þess að
gera neina minnstu varnartilraun; rjett eins
og það sje dauðhrætt við þessa þorpara, sem
það á að hrœða-, í öllu falli lítur ekki útfyr-
ir að þeir sjeu sjerlega smeykir við varðskipiö,
því í rauninni hafa þeir sjaldan eða aldrei
verið nærgöngulli en einmitt dagana sem
»Heimdallur« dvaldi í Reykjavík. Meðan dall-
arar lifðu í gleði og glaum höfuSstaðarins,
ljetu verpingar greipar sópa um þorskanet
bænda, drógu burtu og glötuðu alveg hverri
trossunni á fætur annari, eða stykkjum úr
þeim, svo efasamt er, hvort konungsdýrkun-
arveizlurnar þar í höfuðstaðnum hafi numið
hærri fjárupphæð en netaskemmdir botnverp-
inga hjer syðra um það skeið.
Svo sem kunnugt er, eiga botnvörpuskipin
aS hafa segl uppi á eptri siglu meSan þau
draga vörpur sínar; síðan »Heimdallur« kom
í þetta sinn, hafa verpingar lagt þenna sið
niður, að minnsta kosti þá þeir eru i land-
helgi, og hef eg sjeð þá þessa dagana fylgja
þessum nýja sið hjerna þjett utan við höfn-
ina; er þetta efalaust gert til þess að blekkja
varöskipið, ef það einhvern tíma, þegar það
skreppur inn til Rvíkur eða út þaðan, skyldi
af tilviljun sjá þessa sakleysingja hjer inni á