Ísafold - 19.06.1897, Blaðsíða 3

167
I'rú Ástriður sál. var atgerviskona mikil, prýði-
lega menntuð, — mælti meðal annars mætavel á
franska tungn og enska, — kvennskörungur, trygg
og vinföst. Heimili þeirra hjóna var um langan
aldnr eitt hið fremsta hjer i hæ að snyrtimennsku
og menntabrag.
Kaupfjclögin.
Hr. Torfi skólastjóri Bjarnason i Ólafsdal hefir
í 31. tbl. ísafoldar þ. á. ásamt í meðfylgjandi Yið-
aukablaði mjög greinilega sýnt hvernig kaupfje-
lag Halamanna hefir rekið verzlun sina árið sem
leið og mismuninn á að verzla i því eða við
kaupmenn i Stykkishólmi og á Borðeyri, og
er höf. mjög ánægður yfir þeim mikla mismun,
sem er á þeim viðskiptum, eða ef þeir hefðu
verzlað hver einstakur við kaupmenn; því að mis-
munurinn er 51,995 kr. á 89,900 króna upphæð.
Hinn heiðraði höf. lætur í ljósi það álit sitt, að
miklu hyggilegra sje að verzla við útlenda umhoðs-
menn en við innlenda kaupmenn. En jeg vil hjer
með henda honum og öðrum á viðskipti Utgerð-
armannafjelagsins við Faxaflóa, sem verlzaði við
Ásgeir kanpmann Sigurðsson siðastliðið ár. f*að
verzlaði einungis fyrir 16,000 kr., og horgaði út-
lendu vöruna við móttöku hennar með peningum;
en af því að sveitabændur brúka ýmsar aðrar vöru-
tegundir en þilskipaútgerðarmenn, þá vil jeg að
eins nefna og hera saman þær vörur, sem hæði
fjeiögin hafa hrúkað, og set vöruverð Útgerðar-
mannnafjelagsins fyrir aptan vöruheitið, en vöru-
verð kaupfjelags Ilalamanna i sviga á eptir. Banka-
hygg (128 pd.) 9,00 (Dalain. 9,66). Hveiti 128 pd#
8,12 (8,14). Hrisgrjón 17,95 (17,35). Færi 4 pd.
2,55 (2,63); færi 3 pd. 2,00 (2,08). Rjóltóbak 1,02
(1,10). Kulla 1,30 (1,43). Kaffi 0,80 (0,87). Ex-
portkaffi 0,38 (0,44). Kandís 0,22^/a (0,27'/2).
Hvitasykur 0,22 (0,25). Skæðaskinn 0,55 (0,78).
Af þvi jeg veit, að mönnum leiðast langar töl-
ur, þá læt jeg hjer staðar numið með samanburð-
inn. En það lýsir sjer þó greinilega, að vöruverð
Útgerðamannafjelagsins hefir verið stórum mun
hetra en hjá kaupfjelagi Dalamanna, og ef um
jafnháan reikning væri að ræða hjá því eins og
Dalamönnum, þá mundu útgerðarmennirnir ekki
þiykjast hafa verzlað vei, hefðu þeir fleygt burtu
þeim þúsundum, sem þeir hefðu tapað, hefðu þeir
verzlað eins og kaupfjelag Dalamanna, þótt þeir
verzluðu við innlendan kaupmann.
Dað sem mælir með þvi að verzla við innlenda
kaupmenn heldur en umhoðsmenn, er einkum það,
að sá kaupmaður, sem lofað hefir að selja útienda
vöru fyrir ákveðið verð, gerir sjer miklu meira
far um að kaupa hana ódýra og góða heldur en
umboðsoiaðurinn; hann veit, að viðtakandi má til
að taka á móti þvi sem iiann sendir, hvernig sem
verðið eða varan er, ef hún er að eins forsvaran-
leg, og enga menn fara Lslendingar eins vel með
eins og þá verzlunarumboðsmenn, sem þeir brúka.
Deir þakka þeim vanalega fyrir alla þeirra frammi-
stöðu, hvort sem hún er þakkar verð eða ekki, og
fá þeim i hendur alla beztu vöruna, en láta kaup-
menn fá það lakasta, og eru þeim sjaldan
þakklátir. En þetta er að sumu leyti eðlilegt,
því Islendingar hafa litið öðru vanizt en reiknings-
verði kaupmanna, en umboðsmenn hafa sjaldan
gert sig að þeim mönnum, að hafa verðið jafn-
hátt, þvi reikningsverð kaupmanna hefir opt líkzt
svo mikið okri, að jafnvel peningaokrarar erlend-
is mundu fyrirverða sig fyrir að taka jafnháa
vexti.
Degar um vöruverð er að ræða, þá ber engu
siður að minnast á gæðin En i þessum saman-
hurði minum kemur það eflaust ekki til greina,
með Jjví vörur Útgerðarmannafjelagsins reyndust
mikið góðar; en vörur Dalamanna hafa og máske
reynzt það lika. Einnig geta sumir álitið, að þannig
löguð kaupmannaverzlun sje hyggð á einu ári og
kaupmenn geri þetta til að afstýra kaupfjelagsskap,
þvi hann er þeim illa við. En svo er ekki, því
Utgerðarmannafjelagið heldur áfram að verzla við
Asgeir Sigurðsson með líkum verzlunarkjörum, og
hann lætur ánægju sína í ljósi yfir slíkri verzlun
segist ábatast á henni, þótt ekki sje mikið.
Með þvi að mynda verzlunarfjelög, eða fá verzl-
unarmagnið hjá einstaklingunum saman í eina heild,
og verzla með það skuldlaust, er stærsta sporið stig-
ið til að fá góða verzlun, hvort sem verzlað er við
umboðsmenn eða kaupmenn, þvi hver sem hefir
t. d. 10,000 kr. vörumagn til að skipta við fyrir
útlenda vöru, mundi víðast á landinu geta fengið
miklu hetri verzlunarkjör en einstaklingurinn.
Dað er öðru nær en jeg með þessum línum sje
að áfellast herra Torfa i Olafsdal eða aðra, sem
gangast fyrir að fá menn i verzlunarfjelög. Jeg
er miklu fremur þakklátur þeim mönnum, sem
brjótast undan hinni ófarsælu vöruskipta- og láns-
verzlun kaupmanna, enda hef jeg áður látið þá
skoðun mina í ljósi, að kaupfjelögin hefðu komið
miklu góðu til leiðar bæði beinlínis og óheinlínis.
En hitt vildi jeg að eins sýna, að árið sem leið
hafa fengizt betri verzlunarkjör hjá islenzkum kaup-
mannni heldur en í kaupfjelagi Dalamanna.
Nesi, 10. júni 1897. — Guðm. FAnarsson.
Smápistlar til ungra fátæklinga.
Eptir
Árna Pálsson frá Narfakoti.
I.
»Því skal ei bera höfab liátt
í heiöurs fátœkt, þrátt fyrir allt?« . . .
Lengi hefi jeg haft mikla ánægju af að lesa blöð.
Dó að þar »kenni margra grasa«, flytja þau þó
öll hin betri ávallt eitthvað nytsamlegt, fróðlegt
og skemmtilegt. Dað er lika von, því þar láta
margir greindustu og reyndustu menn þjóðarinnar
til sin lieyra. »Blöðin eru tungur þjóðanna«.
Með þeim tala menn um allt, er landi og lýð
getur að gagni komið. Með þeim bera menn upp
tillögur um ótal efni, bera saman ráð sin og skoð-
anir og henda á, hvernig þeir ætla að bezt muni
að koma þarflegum umbótum i framkvæmd, en
ryðja því hurt, sem almennri velmegun er til
fyrirstöðu.
Nú segja sumir, að blöðin sjeu of mörg og
ónýt, allur þorrinn. En eigi hygg jeg það vera
rjettan dóm. Hve margar þarfiegar framkvæmdir
vor á meða) eiga ekki rót sina að rekja til hlað.
anna? Hve margt mundi eigi enn ógert, sem
þegar er unnið, ef vjer værum enn blaðalausir,
eins og fram að miðri þessari öld? Dar með er
ekki sagt, að allar hlaðagreinir sjeu til uppbygg-
ingar. En því fleiri nýtir menn, sem láta til sin
heyra um þarfleg málefni, og þvi fleiri, sem
heyra það sem talað er eða ritað, því meiri,
betri og víðtækari verða afleiðingarnar. Hver
maður ætti þvi að lesa með mestu eptirtekt allt
það, sem nýtilegt er í blöðunum, og færa sjer það
i nyt eptir föngum.
Fyrir mörgum á>um ritaði jeg nokkrar greinir
í blöð. Brátt varð jeg þess var, að þær vöktu
talsverða eptirtekt. En hún var nokkuð á annan
veg, en jeg vildi óska; þvi þó einn segði t. d.:
»þetta eru ágætar hugmyndir og mætavel fram-
settar«, þá sögðu ef til vill aðrir: »jú, en hvern
fj........vill hann vera að kenna mönnum að
lifa, hann, sem ekki á bita upp í kj...........á
sjer«, o. s. frv.
Peningarnir eru afl, — ekki einungis þeirra hluta
er gera skal, — heldur einnig þeirra orða, er tala
skal. Eða eru ekki orð auðmannsins áhrifameiri
en hins snauða, þó sama felist í báðum? Jeg
fann sárt til þess, að jeg mundi vera of snauður
að fje til að ávarpa landa mína á prenti, hætti
þvi með öllu og ásetti mjer jafnvel að hreyfa ekki
penna framar i þeim tilgangi.
En nú held jeg að það sje ekki rjett gert af
mjer, að þegja lengur. Lifsreynslan hefir kennt
mjer svo margt siðan, sem mjer virðist ekki rjett
vera að láta falla niður. En jeg skal þegar geta
þess, að hjeðanaf rita jeg ekki fyrir þá, sem »kunna
listina þá að lifa«, heldur að eins fyrir yður,
ungu, fátæku landar minir. Jeg tel það siðferð-
islega skyldu mina, að benda yður á skerin, sem
jeg hefi strandað á, og jafnframt á ýmislegt í dæmi
sjáifs mín, er gæti orðið yður að liði, ef Jiið
vilduð taka það til ihugunar og eptirbreytni.
Dað er skaðlegur misskilningur, að vjer megum
ekki tala hátt. — láta skoðanir vorar í ljósi i
heyranda hljóði, — þótt vjer sjeum fátækir. »Fleiri
menn en auðmenn eru virðingarverðir, og eru
þeir menn litilmótlegir, sem eigi lita á annað en
peningana. Peningar eru varningur og ekkert
annað« (sjá Sparsemi, bls. 136). Andinn getur
verið og á að vera sí-starfandi, þótt aflið vanti
til verklegra framkvæmda. Andlegt ófrelsi og
einurðarleysi dregur oss enn meir niður i eymd
og örbirgð. Notum þvi þjóðtungurnar þægilegu
og tölum hiklaust og einarðlega um málefni vor.
Hvetjum og áminnum hvor annan til hvers konar
þarflegra framkvæmda. Yerum samtaka, að hrista
af oss alla fjötra ófrelsis og fátæktar. Tökum
fúslega bendingum og viðvörunum reyndra manna
og færum oss dæmi þeirra sem bezt í nyt. Dað
hlýtur að bera blessunarrika ávexti fyrir sjálfa
oss, niðja vora og þjóðina alla.
Híifis-voði'áttii greinileg hefir verið hjer
þessa viku, enda sannfrjett um hafis fyrir Vest-
fjörðum í öndv. þ. mán.
Póstskipið (Laura) fer í nótt.
A síða8t liðnu hausti var mjer sent verð
lambs, er selt hafði verið í Miklaholtshreppi
með marki dóttur minnar, sem er s/lt hægra
og geirstýft vinstra. Þetta lamb kannast jeg
eigi við að dóttir mín hafi getað átt, og má
því rjettur eigandi vitja verðsins til mín, að
frádregnum kostnaði við þessa auglysingu.
Um markið verður hann að semja við mig.
Svalbarða í Miðdölum, 1. júní 1897.
Eitiar Guðmundsson.
í Oddakoti í Austur-Landeyjum er grár
hestur í óskilum, með mark: heilrifað biti fr.
h., sýlt v., og getur rjettur eigandi vitjað hans
þangað gegn borgun fyrir hirðinguna og þessa
auglýsingu.
porsteinn Sigurðsson.
Ostur fæst hjá
H- J. Bartels
FUNDIN peningabudda, með peningum
í. .Yitja má á afgreiðslustofu Isafoldar gegn
fundarlaunum.
— - -
Islenzkt smjör
fæst í skiptum fyrir harðfisk, grásleppu,
tros, o. fl. við verzlun
JÓNS þÓRÐAESONAR.
Smjör fsöBt enn þá í verzlun Jóns pórð-
arsonar.
Brúkuö frímerki
keypt háu verði, þannig:
3 a. gul kr. 2,75 16 a rauð... kr. 15,00
5 - blá - 100,00 20 - lifrauð — 40,00
5- græn — 3,00 20 - bla .... - 8,00
5- kaffibrún— 4,50 20- græn.. — 14,00
6- grá — 5,00 40- — .. — 80,00
10- rauð — 2,50 40- lifrauð — 12,00
10- blá — 8,00 50- .— 40,00
16- kaffibrún— 14,00 100- — 75,00
Allt fyrir hundraðið af óskemmdum, þokka-
legum og stimpluðum frímerkjum. Ef þess
verður óskað, fást 2/s hlutar borgunarinnar
með eptir-tilkalli. Annars verður borgun send
með næstu póstferð.
Olaf Grilstad,
Trondhjem, Norge.
Sundmaga
kaupir hæsta verði
Th. Thorsteinsson.
(Liverpool)