Ísafold - 23.06.1897, Blaðsíða 1

Ísafold - 23.06.1897, Blaðsíða 1
Kemur nt ýmist einu sinnieða tvisv.i viku. Verð árg.(90arka minnst) 4kr.,erlendis5kr.eða 1 */* dol I.; borgist í'yrir miðjan júlí (erlendis fyrir f'ram). ISAFOLD o Uppsögn (skrifleg)bundm við áramót, ógild nema komin sje til útgetanda fyrir 1. október. Afgraiðslustot'a blaðsins er i Austurnt.rœti 8. XXIV árg. jj Reykjavík, miðvikudaginn 23- júní 1897- 43. blað. Tvisvar í viku kemur ísafold út, miðvikudaga og laugardaga. Brezk skýrsla urn bagi vora. I skyrslum utanríkisstjórnarinnar brezku fyrir 1896 stendur rjettorð og fróSleg ritgerð eptir hr. W. G. Spence I’aterson konsúl um verzlun Islendinga og hag þeirra að ýmsu leyti. Vjer þýðum tvo kafla greinarinnar lauslega. »Um þessar mundir virðist verzlun Islands vera að breytast, gamla lánsverzlunin og vöru- skiptin aS hverfa, en í þeirra stað að koma borgun í peningum. Fyrir 15 til 20 árum voru mjög litlir peningar í umferS manna á meða,l á Islandi. Kaupmenn lánuðu bændum og sjómönnum þær vörur, sem þeir þörfnuð- ust, og þeim var borgað í íslenzkum vörum einu sinni á ári, þegar sá tími var kominn, að flytja mætti út ullina, fiskinn og aðrar vörur landsmanna. Afleiðingin varð sú, að allur þorri manna var stöSugt í skuld, og kaupmenn neyddust til að setja hátt verð á innfluttu vörurnar til þess að sjá sjer borgið. Að hinu leytinu borguðu kaupmenn opt meira eu markaðsverð fyrir íslenzkar vörur, til þess að laða að sjer skiptavini, sköðuðust á inn- lendu vörunum, en náðu sjer svo aptur niSri meS hinum mikla ágóða, sem þeir höfðu á út- lendu vörunum. Verðið á hvorumtveggju vör- unum, innfluttum og útfluttum, var þannig aö nafninu til miklu hærra en það hefði átt aS vera. Þetta fyrirkomulag helzt enn við að nokkru leyti, því að opt borgar íslenzki kaup- maðurinn 7—14 aurum meira fyrir ullina, heldur en hann getur fyrir hana fengiS á Eng- landi, og sjómenn fá opt heldur meira fyrir fisk sinn hjer heldur en kaupmaöurinn getur fengið fyrir hann á Spáni eða Stórbretalandi. En kaupmaSurinn býst við aS fá skaða sinn bættan með verðinu á útlendu vörunum, sem hann lætur í skiptum. Þetta fyrirkomulag er áreiðanlega óhollt og óhagkvæmt fyrir alla hlut- aSeigendur, og einkum tefur það fyrir beinum útflutningsviSskiptum. Tilraunir, sem brezkir kaupmenn hafa við og við gert til þess að kaupa íslenzkar vörur fyrir peninga, hafa ekki tekizt vel, af því að þeir hafa ekki staðið sig við að borga með peningum þetta háa verð, sem íslenzku kaupmennirnir hafa borgað með vörum, og bændum hefir ekki getað skilizt það, að þeir gætu haft hag af að fá vörur sínar borgaöar lágu verði með peningum í stað- inn fyrir hátt verð í vörum. Um langan tíma voru engar útflutningsvörur borgaðar með pen- ingum, nema sauðfje og hestar, og sú verzl- un var rekin af einum eða tveimur verzlunar- húsum, sem aldrei fengust við vöruskipti. En nú er orðin töluverð breyting á þessu, miklu meira keypt og selt fyrir peninga en áður, og vöruverðiö er ekki eins gegndarlaust og þaö hefir veriS. AS nokkru leyti er þessi breyt- ing því að þakka, að myndazt hafa kaupfje- lög- um allt landið, bændur og sjómenn haft samtök um aS senda sauði sína, hesta, ull, fisk o. s. *frv. til annara landa og láta um- boðsmenn selja vörur sínar þar, og kaupa svo aptur í stórkaupum birgðir af útlendum vör- um, sem fjelagsmenn skipta síðan á milli sín. Vafasamt er hvort þessi kaupfjelagsskapur reynist vel, þegar til lengdar lætur; hann vantar þá staöfestu, sem mundi verða sam- fara safnfje og reynslu í verzlunarefnum, en sem ekki er til að dreifa hjá tiltölulega fátæk- um bændum og sjómönnum. En enginn vafi er á því, að þessi breyting hefir komið miklu góðu til leiðar, með því að hún hefir komið mönnum í skilning um betra verzlunarlag en átt hefir stað að undanförnu. Það annað, er valdið hefir umbótum á verzl- unarfyrirkomulaginu og stuðlað að framförum landsins yfirleitt, er Landsbanki Islands, sem stofnaður var með lögum frá alþingi árið 1885; var bankanum gert heimilt að gefa út seðla fyrir 500,000 kr., en landssjóður ábyrgðist. Þessi smávaxna stofnun hefir dafnað og grætt og mjög greitt fyrir viðskiptum manna og stuSlað að framförum landsins. Banki Islands stendur í sambandi við þjóðbanka Skotlands, með Landmandsbankanum í Kaupmannahöfn sem millilið, og gerir mönnum þannig kost á, aS koma peningum milli landanna, sem áður var bagalega öröugt«. Frá botnvörpuveiðunum segir höf. á þessa leiS: »Fyrir þremur eSa fjórum árum fóru brezk gufuskip að veiöa heilagfiski og kola með botnvörpum fyrir aixstur- og suðurströndum landsins. Islendingar hafa ávallt kvartað undan því, að útlend skip fiskuðu ólöglega í land- helgi viS Island, og sjerstaklega er þeim illa við botnvörpuskip viS strendur sínar. I til- efni af því voru sjerstök lög gefin út árið 1894, sem bönnuðu með öllu botnvörpuveiöar í landhelgi, að viS lögöum þungum sektum (1,000 til 10,000 kr. sektir og veiði og veiö- arfæri upptæk), og ákváðu jafnvel háar sektir (200 til 2000 kr. fyrir fyrsta brot og allt að' 10,000 kr. fyrir síðari brot og' veiöarfæri upp- tæk) fyrir að vera í landhelgi með botnvörpu- veiðarfæri, enda þótt ekki sje þar neitt við veiSi fengizt. Þessi lög eru enn í gildi, og það er áreiðanlega óráölegt fyrir skip með botnvörpuveiðarfærum að fara inn á íslenzkar hafnir, nema nauður reki til, eða að vera innan þriggja mílna undan landi. Helzta yeiðistöðin við ísland er í sunnan- verðum Faxaflóa. Meira en þriðjungur alls þess fisks, sem út er fluttur frá Islandi, kemur þaSan, og landsmenn fram með flóan- um, sem eru hjer um bil V? hluti allra Is- lendinga, lifa að mestu leyti af fiskiveiðum. Faxaflói er all-stór, um 60 mílur á breidd og 40 mílur á lengd, en grunnur tiltölulega eptir stærSinni, og sunnan til í honum, þar sem fiskimiðin liggja, er stórt. svæði, sem ekki er unnt að fiska á, af því að hraunbotn er þar undir. Verða þá eptir tiltölulega litlar sand- og leirgiynningar og sund milli þeirra til fiskiveiðanna. Arið 1895 komu fáein brezk botnvörpuskip ■ inn í Faxaflóa, og höfðu útlend fiskiskip ekki vanið þangað komur sínar fyrr. Þau fundu þar | mikið af heilagfiski og kola, svo miklu fleiri | komu í fyrra, er sagt, að þá hafi verið yfir I 20 botnvörpuskip í flóanum í einu, en í ár | (1897) er búizt við, að þau verði mikln fleiri. Svo virSist, sem að íslenzkum sjómönnum sje mjög mikil hætta búin af þessu, því að reyudin varð sú í fyrra, að fiskimiðin í Faxaflóa eru ekki svo stór, aS hvorirtveggju komist þar fvrir, bátarnir og botnvörpuskipin, og með því að Islendingar eru minni máttar, bíða þeir lægra hlut. ÞaS liggur í augurn uppi, að þegar fjöldi botnvörpuskipa er þarna á ferðinni fram ©g aptur og dregur botnvörpur sínar eptir jafn-litlum fiskimiSum, þá geta landsmenn gengiS aS því vísu, að færum þeirra og netum verði svipt burt, ef þeir eru með þau á sömu miöunum. Hjá því verSur ekki komizt, hve mikil varkárni sem í frammi er höfð af beggja hálfu. Með því að meiri hluti fiskimiðanna í Faxaflóa eru utan landhelgi, þá verða landsmenn að stunda veiðar utan henn- ar. Annars yrðu þeir að haítta við fiskiveiöar algert, og með því að fólkið hefir svo að segja ekkert annaS á að lifa, þá legðist hjeraðið með því algerlega í eyði«. Bókmenntir. VALDIMAR BRIEM: BIBLÍU LJOD. I. 1896. Kostnaðarm.: Sigurður Kristjáusson. 414 + X bls. Merkur menntamaður hefir fyrir skömmu minnzt á Ijóð þessi hjer i blaðinu í því skyni aS taka málstað þeirra. Þrátt fyrir það virð- ist eltki illa til fundið, að ísafold geti þeirra með nokkrum orðum t’rá eigin brjósti, þar sem um syo tilkomumikið skáldrit er að ræða, skáldrit, sem auk þess stendur að ýmsu leyti svo einstakt í bókmenntum vorum á þessari öld. Höf. tekur fram í formálanum, að sjer sje það full-ljóst, að margir staðir sjeu í biblíu- unni, sem hafi meiri þýðingn fyrir trúarbrögðin en sumt af því, sem liann hafi tekiö fyrir yrkisefni, og í annan stað ýmislegt þar, sem fullt eins vel sje fallið til skáldlegrar með- ferðar. »SömuleiSis dylst mjer það ekki«, segir hann, »að margt af því, sem jeg hef tekiö, hefði mátt gjöra skáldlegra nieð því, að fara fljótara yfir efni, en leggja meira til frá sjálfum mjer. En tilgangurinn var hvorki að gjöra sálma nje hugleiðingar í ljóðum, nje heldur að koma fram nokkrum sjerstökum skoðunum, heldur aS eins að gjöra söguleg kvæSi . . . Jeg bið lesendurna að hafa þetta hugfast, og ekki ætlast til annars eða meira af kvæðjim þessum en þau eiga að vera, það er að segja: söguleg biblíukvæði eða nokkurs kouar hiblíusögur í ljóðum«. Oss virðist höf. gera hjer uokkuð ófullkomna grein fyrir því, sem hlýtur að hafa valcað fyrir honum. Manni verður ósjálfrátt að spyrja:

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.