Ísafold - 01.03.1899, Qupperneq 2

50
að koma uppí sambandi við þau bjúgna-
gerð og útsölu á þeim. f>að af kjöt-
inu, sem ekki er lagt í ís eða fryst,
og ekki er soðið niður, er saltaíS og
sent utan. Slátrunin fer aðallega fram
í september og október, eða eftir því,
er hentast þykir. Tilteknir, valdir
menn starfa að slátruninni, og skal
hún fara fram eftir nýjustu og beztu
slátrunarreglum. Auk þess geta eig-
endur fjárins hjálpað til að ymsu leyti
við slátrunina, og lótt þannig undir
vinnukostnaðinn. Vinnulaun, vextir
og afborganir greiðist úr félagsjóði.
Helztu starfsmennirnir þyrftu að hafa
numið erlendis og lært allar helztu að-
ferðir að slátrun á fó, niðursuðu, bjúgna-
gerð o. s. frv. Til þess að læra þetta,
þyrfti að líkindum 6 mánuði.
Hvað þessi slátrunarhús, ásamt ís-
húsi o. fl., mundu kosta, fer auðvitað
eftir stærð félagsins, fjármagni o. s.
frv. Ekki er til neins að vera að
gera hér áætlun um kostnaðinn; enda
er það eigi gert 1 fljótu bragði og
sízt svo, að hægt sé að reiða sig neitt
á. |>að má auðvitað setja upp dæmi;
en slíkt dæmi hlyti að gera í
lausu lofti, meðan ekkert er rannsak-
&ð þessu viðvíkjandi. En það liggur
í augum uppi, að allur tilkostnaður
og árlegur viðhaldskostnaður yrði því
minni tiltölulega, sem hvert félag yrói
Stærra. Fyrir Suðurlandið ætti t. d.
að vera eitt félag, er hefði aðalstöð
sína, slátrunarbús o. s. frv., í Eeykja-
vík. Bændur ættu að geta fengið bæði
vörur og peninga fyrir fé sitt, eða þá
að eins peninga, sem bezt væri af
öllu. f>etta fyrirkomulag hefði, ef
alt væri í lagi og haganlega ráðstaf-
að, þessa kosti:
1. Slátrun fjárins færi fram eftir á-
kveðnum reglum, engin kind skorin
á háls í fullu fjöri, og betur gætt
allrar varúðar, bæði að því er snertir
þrifnað og fleira, heldur en alment á
sér nú stað.
2. Fénu væri slátrað jafnskjótt sem
það kæmi tíl bæjarins, því að þá
þyrfti ekki að vera lengi að leita fyr-
ir sér um kaupanda, og þyrfti þá
ekki að láta það hrekjast marga daga,
hungrað og mætt, áður en því væri
slátrað.
3. Kjötverkunin mundi batna og
öll meðferð bæði á því, gærum o. s. frv.
4. Ekkert færi til ónýtis og öllu
mætti koma í verð, smátt og smátt,
bæði innmeti og öðru.
5. Bændur fengi fé sitt borgað í
peningum, ef þeir hefði ekki tekið út
á það löngu fyrir fram, sem helzt ætti
ekki að við gangast. Einnig mundi
þessi félagsskapur kenna mönnum
sjálfstæði og nema burt tortrygni, og
hefði yfir höfuð bætandi áhrif á hugs-
unarháttinn.
En jafnframt þessu þyrfti landið
að kosta einn verzlunar-umboðsmann
(agent), t. d. í Englandi, sem leið-
beindi Islendingum í verzlunarmálum,
aflaði markaða, og sæi um sölu á
íslenzkum afurðum. Skyldi hann
launaður úr landssjóði, og vera öllum
óháður, svo að hann stæði því
betur að vígi að reka erindi sitt.
Væri það miklu hyggilegra að eiga
slikan mann vísan erlendis, og svar-
aði betur kostnaði, heldur en að
senda einhvern allra snöggvast eitt-
hvað út í lönd, til að skygnast
eftir markaði fyrir íslenzkar afurðir.
|>essi maður, íslenzkur verzlunar-erind-
reki, gæti einnig verið hjálpsamur ís-
lendingum með fleira móti og leið-
beint þeim í mörgu. Hann fengi
einnig tækifæri til að vekja eftirtekt
á Islandi, og gæti ef til vill bæði
beinlínis og óbeinlínis stutt að því,
að fleiri en nú er tæki sér ferð á
hendur til að skoða landið.
Að lokum vil eg minna á hið helzta
sem tekið hefir verið fram í undan
förnum athugasemdum:
1, að nautpeningsræktin og fram-
leiðsla á smjöri verði aukin þar, sem
því verður við komið, og að smjör-
verkunin verði bætt, og helzt af öllu,
að komið sé á fót smátt og smátt
mjólkurbúum, samsvarandi ástæðum
vorum og efnahag;
2, að stofnuð séu félagsslátrunar-
hús, með svipuðu fyrirkomulagi og í
Danmörku, og að í sambandi við þau
sé komið upp íshúsum og niðursuðu-
verksmiðjum, og að gerð sé tilraun
með útflutning á kjöti í ís og niður-
suðu á kjöti;
3, að landið eða landssjóður kosti
einn verzlunarerindreka (agent), er
hafi aðsetur helzt á Englandi, og
fræði landsmenn um verzlunarhag og
horfur erlendis, afli markaða fyrir
innlendar afurðir, og sé yfir höfuð ráðu-
nautur laudsins í öllum verzlunarmál-
um.

^ c*r
2 «

. CO
Oí-
5? “i >_:<ð d oi1
b 2 P- 2 ET * *
A Ö c3 p
0 M *
ít A
^t^0
a> -5' B
?-P 5,
S-TT g
3 § •>
•S
“ öiV
1 “ 5
o » a
.OfiK'

U1 0
50 B
- - 00* 0
0
0
Qt5 *í
° pLc.
p C3 p«r
z* at 2
8-* 5
co
0 -g
>-s o
2. • w-
B
S»
Bj- ■ t
.O t
af 0 IX ’
O-O-S.B
B g ® «
5’ K ’
«
booa
03 ’T- rr co
! 0 P
: of s»:
5 “ 0
rt 2 OO
2 B OJ

B t—k
<+ Ot CO
- rso bo to i o nd ro bO
03^tOC2^0ö02CL
(—I r— t—* 1 lO l
05 ic rf*- o: o <
to 05 CC 00 Q* C« C5 M*-
5.0 “ ~ ■
dbooicc
jöpc
tí>. CC W *■! w w w*
to C O W C IO'
CC05C0CC—icccoO
QC^-COCC-tOCCO
02 o to cr. o ot o
‘ lO IQ
oo-iwoioow
cowDOMOcœco
00 -1 X ^ o o
>“1
Sr*
M t— 02 ÍO to
CCCOOOO'OOO
OH COMMM^O
M M M to M) t—‘
CJt cn 05 CT M05CD
M 12 W O O ^ o “j
m O' to C tö o cc o:
MT" <T
c*
M* to M* ro H
toow qj £ cc c
h— f—• i ^ 1.
CC -1 -3 O' O CC C
tó ►
02 02 t o -I 05 C C- to
^MW-!O^CCCC
M*>—‘t00202rt*-M*C
o: K) M (X co CO IO 02
O2OCOOCOOOO2

02 M* to to 02
o: O m cr O' cji -i Cf
œ
trr
<,
s s
® t/J
ö w
0 T
iL **
*T* fe
&•
w
t*r
•Ö
pj

*d
>
0
M.
V
a>
pr
M*
p
p
N
o
®s
p
00
00
Brauð veitt.
Landshöfðingi veitti 21. þ. m. Svalbarð
í Þistilsfirði síra Páli H. Jónssyni Fjalla-
þingapresti, samkvæmt kosningu safnaðar-
Jarðarför
konsúls Guðbr. Finnbogasons fer fram
á morgnn; hefst kl. 12 á heimili bins fram-
liðna.
Um íslenzkan kvenbúniner
hólt frú Bríet BjaruhéSinsdóttir mikið
fró'ðlegan fyrirlestur á sunnudaginn var,
og var góð skemtun. Hún lysti bún-
ingum kvenna bór á landi alt frá forn-
öld og fram á þennan dag og benti á,
hvaðan hin ýmsa tilbreytni í búningun-
um ætti rót sína að rekja. Nokkura
íslenzka búninga frá síðari öldum sýndi
hún, hafði sumpart fengið þá lánaða af
Forngripasafninu, sumpart látið búa þá
til eftir gömlum myndum, og hefðu
sumir þeirra verið allsnotrir, ef höfuð-
búnaðurinn hefði ekki verið jafnferlegur
eins og hann hefir langoftast verið hér
á landi. Fyrirlesturinn mun eiga að
prenta, enda á hann það skilið, og skal
því ekki frekara skýrt frá efni hans
hér.
Vill hafa sárabætur.
Hann segir sínar farir eigi sléttar, »ís-
lands«-maðurinn, i viðureigninni við ísa-
fold, og vill hafa sárahætur, svo sem eins
og 10,000 kr. í minsta lagil Er að hyrja
málaferli í þvi skyni, eða verið að láta
hann byrja þau, af skuldheimtumönnunum
sjálfsagt; þeim mun nú þykja fokið vera í
flest skjól til féfanga upp i þetta, sem hann
hefir látið þá »blæða«. Hann rekur allan
hrakfarabálk sinn siðan núna eftir nýjárið,
allan óskundann, sem hann telur sig bafa
orðið fyrir af hálfu Isafoldar: »Kynlega
gróðabrallið«, »Leynihlutafélagið«, »Eftir-
mál um Island«, »Landeyðan«, »Kátbros-
legur gorgeir«, »Ekki gefinn bitinn«, »Marg-
kynjað óhróðursbull« m. m. Liggur við
að honum svipi til Hjálmars goggs, þegar
hann var að segja af sér hrakfallasögurn-
ar: »Eg var kraminn, kreistur og marinn«l
mælti hann.
Næsta ráð skuldheimtumannanna til fé-
fanga, þegar þetta bregzt, verður liklega
að sýna gripinn almenningi fyrir peninga,
á leiksviði, svo sem annan fáséðan, klæð-
um flettan og kaunum hlaðinn pislarvott
eða »útkastað hræ úr Reykjavikur bæ«.
Óveitt brauð.
Goðdalir í Skagafirði (Goðdala- og Ar-
bæjarsóknir). Auglýst 25. f. mán., um-
sóknarfrestur til 10. april. Mat. kr. 770,77.
Veðurblíðan
söm og áður, sumri likari' en vetri.
Þorrinn allur og það sem af er góu (1 ‘/a
viku) einir 10 frostdagar alls, og þeir mjög
vægir (—~* ðjjstig mest að degi til), nema
2 fyrstn dagana (um -5- 10). Algerðar
frostleysur um 20 daga samfleytt.
Landskjálfti
fanst hér aðfaranótt mánudags 27. f. m.,
kl. 1—2, þrjár hviður töluverðar og nokk-
ur titringur á milli. 0g vart við lítils-
háttar bræring öðru hverju síðan. Ekki
getið um neitt þess háttar austan yfir fjall.
Lögfræðilegur leiðarvísir.
1574. Bera hreppsnefndarmönnum ekkifæð-
ispeningar fyrir hvern dag, er þeir sitja á
fundum í þarfir sveitarinnar, svo sem sýslu-
nefndarmönnum á sýslufundum, og hvað er
hæfilegt að þeir setji upp um daginn? Og
heyrir sá kostnaður ekki undir »kostnað
við sveitarstjórn«?
Sv.: Hreppsnefndarmönnum bera engir
fæðispeningar.
1575. Eg varásamtpresti og hreppstjóra við
samning verðlagsskráa og sama dag á
skattanefndarfundi. Ber mér þóknun fyrir
það ?
Sv.: Nei.
1576. Mérhefir verið úrskurðað aðgefameð
barni mínu óskilgetnu 50 kr. á ári, til fullra
16 ára aldurs. Nú fer svo, að þegar barn
þetta er 14 ára, er það af allri meðgjöf. —
Höfðu þessar 50 kr. frá mér á ári og upp-
eldishluti móðurinnar nægt til uppeldisins.
Hverjum hera nú þessar tvennar 50 krón-
ur, sem mér er samkvæmt úrskurðinum,
gert að skyldu að borga úr þvi? Ein-
hverjum sveitarsjóði, er amtmaður úrskurð-
aði eftir atvikum í hvert skifti? Eður skal
stofnaður styrktarsjóður handa barninu?
Eður leggjast við styrktarsjóð alþýðu ?
Eður, ef ekkert af þessu,Shvað þá ?
Sv.: Spyrjandi losnar alveg við að
gjalda þessar tvennar 50 kr., með því að
meðgjafarúrskurðinn ber svo að skilja, að
meðgjatarkvöðin baldist því að eins til 16
ára aldurs barnsins, að það þarfnist henn-
ar; annars ekki.
1577. Eg á heima i sveit, og geng á skóla
að vetrinum. Nú þegar prestar taka manntal
er eg bæði skrifaður í kirkjubók þess
prestakalls, er lögheimili mitt er, og eins
þess þar sem skólinn stendur. Getur nú
þetta ekki orðið villandi fyrir fóikstalið?
Ber þessum umrædda nemanda að borga
sönggjald til kirkjunnar í sveitinni, þar sem
hann á heima á sumrum ?
Sv.: Spyrjanda á að rita þar í kirkju-
bók, sein hann er heimilisfastur í árslokin.
Hann er laus við sönggjald til sveitar-
kirkjunnar.
157S. Eg erjvinnumaður, og flyt áburð á
hesti fyrirhúsbónda minnúr kaupstað. Núvill
svo óheppilega til, að hesturinn hryggbrotn-
ar á leiðinni, svo það verður að lóga hon-
um á staðnum. Er það nú ekki ranglátt
af húsbóndanum, þó hann sé eigandi hests-
ins, að fara fram á að eg borgi hestinn,
eður er það skylda mín að taka þátt í
skaðanum?
Svarið er undir þvi komið, hvort slysið
er að kenna vitaverðri ógætni vinnumanns-
ins eða ekki.
Hitt og þetta.
Fyrsta heims-sýning í París vap
1856. |>ar voru 24000 sýnendur og 5
miljón gestir eða skoðendur.
Næsta sýning var haldin 1867. Hún
kostaði 23 milj. franka eða 16 milj.
krónur. Heimsækjendur 11 miljónir.
|>á béldu Frakkar hina þriðju heims-
sýning í París árið 1878. Hún kost-
aði 56 milj. franka. Heimsækjendur
16 miljónir; vantaði þó 30 milj. franka
upp í kostnaðinn.
Aftur græddist fé á 4. sýningunni,
1889, þótc hún kostaði 50 milj. franka;
því að heimsækjendur voru 28 miljón-
ir. f>ar voru sýnendur 61,000.
Fimtu heimssýninguna ætla Frakk-
ar að hafa árið 1900, í París, og kost-
ar 100 miljónir franka eða 72 milj.
krónur, að á er ætlað. Upp í þann
geysikostnað leggur ríkissjóður fram
20 miljónir franka og bæjarsjóður Par-
ísar 10 milj. franka.
Nú eru ríkisskuldir Frakka orðnar
30,400 milj. franka eða 22,000 rniljón-
ir króna (22 miljarðar kr.). f>ær voru
fyrir nær 20 árum (1880) ekki nema
24,000 milj. franka, og 1869, síðustu
mi8sirin, sem Napóleon III. réð ríkj-
um; ekki nema 13,000 milj. f>aðfara
1250 milj. franka á ári til þess að
standast vaxtagreiðslu m. m. af ríkis-
skuldunum.
Bretar búa töluvert betur, þótt mikl-
ar séu ríkisskuldir þeirra líka. Og sá
er munurinn, að þeir grynna ávalt á
þeim, en hinir bæta við. f>ær voru,
brezku ríkisskuldirnar, nær 15,000
milj. fyrir rúmum 80 árum, en eru
nú komnar ofan í 10,000 mílj, krónur
(554 milj. pd. sterl.).
Af skuldakröggum Frakka hefir það
leitt, að þeir hafa ekki haft í hálfu
tré við grannana fyrir norðan sundið
að auka og bæta herskipastól sinn.
Fyrir 100 árum áttu Frakkar jafn-
góðan skipastól eins og Bretar. Árið
1880 var hann orðinn þriðjungi minni.
En nú er munurinn orðinn svo mikill,
að skipastóll Breta er tvöfaldur á við
hinna. Hafa þó Frakkar kepst við
af fremsta megni að halda í við Breta
í þessari grein, en ekki risið undir
því vegna skuldafargsins.
Lampahjálma (»kúpla«) er bezt að
hreinsa með sápuvatni. Séu fitublett-
ir á þeim, er bezt að hafa soda í
vatninu, og sé það ekki nóg, þá ter-
pentínu.
»Niú hefirðu verið í áflogum úti,
Nonni; það bregzt mér ekki; eg sé
það á augunum í þér«.
Nonni fór að bera það af sér og
sagði: »En þá hefðirðu átt að sjá
augun í hinum strákunum, mamma«.