Ísafold - 03.06.1899, Page 1

Kemur ut vmist einu sinni e?5a
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 */» doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
Reykjavík, laugardaginm 3. júní 1899.
XXVI. ársr.
I. 0 0. F. 81629.
xix, xfxj txfX, .xfx .xtx, ,xfx, ,xfx. xfx, ,xfx. .x+x.xtx. ,xfx. xfx,
Fomyrvpasafn opiðravd.og ld. ki.Xl—12.
Land-xbankinn opinn bvern virkan dag
kl. 11—2. Bankastjóri við 12—2, annvr
gæzlustjóri 12—1.
Landsbökasafn opið hvern virkan dag
Kl. 12—2, og einni stundu lengur (til kl 3)
md., mvd. og Id. til útlóna.
Póstskipin Laura væntanl. 6. júní, Ce-
res leggnr á stað 7. júní, vestur um land
og norður.
Strandferðabátarnir væntanl. 6. júní.
.xfx. xfX, xfX.,xfx,,xfx,,xfx ,xfx„xfx,,xfx,,xfx„xfx, xfx, xfx,
"xjx' 'xjv.' 'xjx 'xjx’ Vjx' 'xjx"xix"xj> ■ 'xjx' 'xjx'' xjx'' xjx'' X jx'
Álþýðan borgar.
Hver ætli borgi brúsanD, ef mót-
etöðumönnum stjórnartilboðsins tekst
að spilla fyrir þeirri einu stjórnarbót,
sem oss er unt að fá að sinni? .
Ekki skulu menn halda, að það
verði öllum að kostnaðarlausu.
Enginn gerir sér víst í hugarlund,
að þrefið á hverju þinginu eftir ann-
að sé kostnaðarlaust. þetta stöðuga
stjórnarskrár-þras, þing eftir þing, lang-
mest gersamlega einskisverðar bolla-
leggingar, sem engan árangur hafa
borið, hefir þegar kostað stórfé. Ó-
hugsanlegt er, að þeim kostnaði linni,
fyr en einhver endir, að minsta kosti
til bráðabirgða, veiður á stjórnarmáhð
bundinn.
Hver borgar nú þann kostnað?
f>eir bera hann ef til vill eingöngu,
mennirnir, sem fyrir hvern mun vilja
halda þrasinu við, mennirnir, sem eru
að ginna þjóðina til að binda ekki
enda á deiluna?
Ónei — það er alþýðan, sem borgar.
Vitanlega er þó þessi beini kostn-
aður smáræði eitt í samanburði við
óbeina kostnaðinn — óhaginn átakan-
lega, sem þjóð vor hefir af því, að
engin samvinna kemst á milli þings
og stjórnar, svo að sumpart dragast
nauðsynjamál hennar von úr viti, sum
part er þeim neitað staðfestingar,
sumpart eru þau aldrei nefnd á nafn,
og atvinnuvegir vorir eru f rústum.
Hver borgar þann kostDað?
Ætli þeir borgi hann allan, menn-
irnir, sem nú eru farnir að telja þjóð
vorri tru um, að leitun sé á betra
stjórnarástandi en vér eigum nú við
að búa, og eru að reyna að ginna hana
til þess að halda öllu í sama horfinu?
Ónei —það er alþýðan, sem borgar—
borgar fyrir að gerast ginningarfífl þess-
ara manna, sem klappa henni ogkja&a
bana eingöngu í því skyni að geta
sjálfir flotið ofan á, og hælast um yfir
því, ef þeir geta flekað hana til að
halda föstum á sér byrðunum, sem eru
að boygja hana niður í duftið.
Gerum svo ráð fyrir, að afturhalds-
mennírnir fengju framgengt þeirri
stjórnarbót, sem þeir þykjast vera að
vonast eftir, ábyrgðarlausum landstjóra
með ráðaneyti, öllu því stjórnarbákni,
sem benedizkan heldur fram.
f>að þarf reyndar ekki ráð fyrir slíku
að gera. Óllum mönnum er það vit-
anlegt, Ben. Sveinssyni ekki síður en
öðrum, að engin von er um að slíkt
fáist, að það er, að minsta kosti í
fyrirsjáanlegri framtíð, með öllu óhugs-
anlegt.
En gerum s a m t ráð fyrir því.
Öllum kemur saman um, að kæm-
ist sú stjórnarbreyting á, sem bene-
dizkan heldur fram, þá gæti árlegur
kostnaðarauki ekki numið minna en
30—40 þúsundum. |>ar við bætist á-
litleg fúlga til landstjórabústaðar m. m.,
sem búast má við yrði eitthvað á
2. hundrað þúsunda.
Hverjum væri nú ætlað að borga
þennan kostnað?
Hverjum skyldi vera ætlað að borga
hann, nema fslenzkri aiþýðu?
Og svo hefir engínn maður enn fært
mínstu rök að því, að þetta dýra
stjórnarfyrirkomulag yrði oss á nokk-
urn hátt hagkvæmara né liappasælla
fyrst um sinn en sú breyting, sem oss
er boðin, og ekki kostar 083 nokkurn
eyri!
Nú er eftir að vita, hvort íslenzkum
bændum þykir hag sínurn svo faríð
um þessar mundir, að þeirn finnist
tíminn hentugur til að stofna fram-
faravonum þjóðarinnar í. hættu og
leika sér með tugi og hundruð þúsundai
Eða hvort þeim finst það til vinnandi
til þess að geta geðjast mönnum, sem
ganga með hugann fullan af gremju
út af því, að þeirra eigin stjórnarbót-
ar-tilraunir hafa reynst einskis nýtar,
og geta fyrir þá sök ekki unt þjóðinui
umbóta á tilfiunanlegustu stjórnarfars-
göllunum.
Þingmálafundir.
Seyðfibðingab.
Miðvikudaginn 24, maí var þing-
málafundur haldinn í Seyðisfjarðar-
kaupstað og hafði verið til hans boð-
að með auglýsingu í «Bjarka». þ>að
voru kjósendurnir, sem hér kvöddu
þingmenn sína til viðtals, og var ann-
ar þeirra, Jón Jónsson frá Sleðbrjót, á
fundinum. En síra F.inar gat ekki
komið. Ritstjóri »Bjarka« hafði skorað
sérstaklega a bróður Skafta að koma
á fundinn, og verja benidizkuna, ef
hann treystist til. Skafti kom ekki.
Fundurinn var annars allvel sóttur,
sitthvað um 70 manna, en af þeim
voru 37 atkvæðisbærir. Fundinum
stýrði sýslum. og bæjarfógeti Jóhannes
Jóhannesson.
Stjórnarskrármdlið kom fyrst til um-
ræðu, og hóf ritstjóri Bjarka umræð-
urnar með snjallri og ekki of langri
ræðu. Fáir tóku þátt í umræðum um
það mál. Engin rödd héyrðist þar
móti stjórnartilboðinu frá fundarmönn-
um; en þingmaðurinn lýsti yfir því, að
hann gæti ekki greitt atkvæði með
stjórnartilboðinu í sumar; hefði verið
kosinn upp á »miðlun«(?) og vildi styðja
hana, en gæti ekki að svo stöddu sagt,
hve langt hann gæti frekast farið í
»miðlunaráttina«.
Svo látandi fundarályktun var sam-
þykt með 36 samhljóða atkv.:
Fundurinn skorar á pingmennina, að
stuðla að því, að þingið taki stjórnar-
tilboði því, sem þirugm. Vestmanneyinga
flutti á þirgi 1897, með umbót þeirri
er efri deild gerði á frumvarpinu, en
táti þó enga viðleitni ónotaða til að fá
allar ríflegri bcetur á stjórnarskránni,
sem stjórnin eða umboðsmaður hennar
samþykkir.
Fundarályktunin var samþykt með
öllum atkvæðum atkvæðisbærra manna
á fundinum, nema einu. Einn fund-
armanna greiddi sem sé ekki atkvæði.
Eitsíminn. Um það mál urðu litl-
ar umræður. Fundarályktun samþ. í
einu hljóði, svo látandi:
Fundurinn skorar á þingmennina,
að styðja að svo miklum tillögum úr
landsjóði til ritsíma til landsins og
um það, eins og efni vor með nokkuru
móti Leyfa; en þó með því móti, að
ritsímmn komi öllu landinu sem fyrst
og að sem b ztum notum.
Fjármál og tollmál urðu nokkurar
umræður um. Með meginþorra at-
kvæða var samþ. fundarályktun í þá
átt, að afnema tíund af lausafé og
sömuleiðis útflutningsgjald af fiski.
Aftur skyldi lagður tollur á glysvarn-
ing, kramvöru, all skonar gosdrykki og
(afarhár) á alls konar kynjalyf og
»bittera«. Ennfremur útflutningstollur
á hvala-afurðir.
Til spítalans á Seyðisflrði vildi fund-
urinn láta veita að minsta kosti
5000 kr. úr landssjóði.
Fossasala og fossaleiga. Fundurinn
skorar á þingmennina að vinna að
því með frumvarpi á þingi, að fossar
og önnur nytjaítök á íslandi megi
ekki selja öðrum en innlendum mönn-
um, og alls ekki hlutafélögum. Og eigi
selja þau á leigu nema um stuttan,
fa8tákveðinn tíma.
Kirkjumál bar og á góma, og var
skorað á þingmennina, að stuðla til
þess, »að réttur og gjaldfrelsi þeirra
manna, sem ekki eru í þjóðkirkjunni
né öðrum trúarfélögum, verði ákveð-
iun með lögum«.
Um lœknamál var gerð sú fundar-
ályktun, að skora á þingmennina, að
taka upp aftnr læknamálið frá sein-
asta þingi, og sveigja svo til við stjórn-
ina um eftirlauna-atriðið, að saman
gæti gengið, svo að málinu verði ráð-
ið til lykta á þingi í sumar. J.
Frá útlöndum
ofur fréttalítið fram í rniðjan f. mán.,
er »Ceres« lagði á stað hingað.
Bandaríkjamenn eiga enn í harða
höggi við eyjarskeggja í Filippseyjum
og síður en svo, að þeir hafi bitið úr
nálinni við þá enn.
Friðarfundinn í Haag, er hefja skyldi
20. f. mán., sækja 108 fulltrúar frá 26
ríkjum.
Við dómi búist í Dreyfussmálinu nú
þessa dagana (3.—4. júní), loksins.
Mælt er, að dómararnir séu nú allir
á því að ónýta beri sektardóm hans,
en nokkur vafi um hitt, hvort hæsti-
réttur eigi með að kveða upp nýjan
dóm í máliuu, sýknudóm, eða því beri
að vísa fyrir nýjan hermannadóm til
endurskoðunar.
Freycinet hermálaráðherra farinn
frá embætti, fyrir þá sök að mælt er,
að hann vildi hlífast heldur mikið við
varmenni þau, er mestu hafa valdið
um níðingsatferlið gegn Dreyfus.
Nokkrar viðsjár með Bretum og
36. blað.
Transval-búum; en líkur til að jafnast
mum.
Eirikur Jónsson Garðprófastur í
Khöfn látinn 30. apríl. Verður minst
frekat næBt.
Tilraun l>jóðólfs
til þess að Seka Bangæinga.
Eins og við mátti búast, telur »J>jóð-
ólfur« það aðalverk sitt um þessar
mundir, að villa sjónir fyrir Rangæ-
ingum. Ekki þó með því að reyna að
ræða það aðalmál, sem þar liggur
fyrir til úrskurðar. Svo langt er þjóð-
ólfur auðsjáanlega kominn í sjálfs-
þekkingunni, að hann veit, að það er
honum með öllu ofvaxið. Heldur með
því að reyna að æsa kjósendur þar
eystra upp til reiði með einberum Jié-
góma, koma þeim til að missa sjónar
á stjórnarmálinu sjálfu, en spana þá
upp í æsing út af illri meðferð á fyr-
verandi þingmanni þeirra á sýslufundi
í vor.
Vitanlega er það ekkert a,nnað en
heilaspuni, að á nokkurn hátt hafi
verið farið að hr. Sighv. Arnasyni öðru-
vísi en góðum drengjum sómdi. |>að
vill svo vel til, að Isafold getur fært
áreiðanlcga aögu af því, er á fundi
þessum gerðist og í nokkuru sambandi
stendur við þingmenskuafsögn S. A.
í fundarlok kom eÍDn sýslunefndar-
maðurinn með þá fyrirspurn til Sig-
hvats, hvort það væri satt, sem frézt
hefði, að hann ætlaði að leggja niður
þingmensku. Annar sýslunefndarmað-
ur lýsti þá yfir því, að honum fyrir
sitt leyti þætti ekkert að því, ef þetta
væri satt, og sarna væri um fleiri að
segja, og væri það eingöngu fyrir
framkomu hans í stjórnarskrármálinu á
síða8ta þingi. f>á tók sýslumaður það
fram, að enginn gæti til þess ætlast,
að þingmaðurinn svaraði þessari mála-
leitan þar á fundinum. Enda gerði
Sighvatur það ekki, sagði hvorki af né á.
f>órður alþingismaður Guðmundsson
var farinn, þegar þetta gerðist. En
tveir syslunefndarmennirnir höfðu áður
sagt honum, að þessu máli mundi verða
hreyft, og að minsta kosti annar þeirra
spurt hann, hvort hann væri því nokk-
uð mótfallinn, að þess yrði farið á
leit við Sighvat, að hann legði niður
þingmensku. pórður þverneitaði því,
að sér vceri þoð á nokkurn hátt ó-
geðfelt.
f>etta er nú allur sannleikurinn í
róginum um harðneskjuna, sem beitt
á að hafa verið gegn Sighvati — og
það á laun við f>órð, líklega í því
skyni, að hann gæti ekki afstýrt þeim
ósköpum(!), sem í vændum voru.
Heimskur má »f>jóðólfur« vera, ef
hann hyggur hann muni fá æst Rang-
æinga út af öðru eins.
f>arna eru saman komnir allmargir
af helztu mönnum sýslunnar með þing
manni sínum. f>eir vita, að stjórn-
málastefna þingmannsins - er ógeðfeld
miklum meiri hluta sýslubúa og þeir
nota tækifærið til þess að fara þess á
leit við hann, að hann leggi niður
þingmensku. Hann er vitanlega með
öllu sjálfráður, hvort hann sinnir þeirri
málaleitan eða ekki. Hann svarar