Ísafold - 23.09.1899, Page 2

250
nokkurn hdtt í bága hvor við annan.
Annar er nákvænaari en hinn; það er
alt og sumt. þó að amtmaður skrifí
ótal greinar í »f>jóðólf«, skal honum
aldrei takast að flækja jafn-einfalt mál.
Mælingin
Amtmaður telur það heimsku mikla,
að það hafi gert nokkuð til eða frá,
að Waardahl skipstjóri stóð hjá skóla-
stjóranum og horfði á, meðan hann
mældi fjarlægðina frá landi. Fyrir
bragðið getur hann þó vitanlega um
það borið, að Markús F. Bjarnason,
maður, sem hefir útskrifað undir 100
manns í stýrimannafræði og verið for-
stöðumaður stýrimannaskólans 14 ár,
hafi mælt. Og fyrir bragðið getur
' hann sömuleiðis borið um það, að mæl-
ingin hafi farið fram á réttan hátt,
því að skólastjórinn sýndi honum
staðina, er hann ætlaði að mæla fjar-
lægðina milli þeirra, og kom sér sam-
an um þá við hann. Viti amtmaður
nokkuð, hvað hann er sjálfur að skrifa,
þá hefir hann líka við þetta kannast,
því að bæði 1 bréfi hans til ísafoldar
og í »f>jóðólfs«-grein hans stendur, að
þeir Markús F. Bjarnason og Sören
Waardahl hafi athurjað mœlinguna á
afsthðu skipsins.
Um hvað er þá maðurinn að þrátta?
Var þörf á mælingu.
Tvent þykir amtmammi skemtilegt,
í athugasemdum ísafoldar. Annað er
þau ummæli, að naumast hafi verið
þörf á nokkurri mœlingn. það telur
amtmaður frámunalega fjarstæðu.
Dettur þá amtmanni í hug, að þörf
væri á mælingu, ef botnvörpuskip væri
að veiðum hér inná milli eyjanna fyrir
augum alls bæjarins? Eða ef það væri
inni á svo sem 1200 faðma breiðum
firði?
í þessu máli voru sannanirnar al-
veg jafn-órækar.
Af gufubátnum »Beykjavík«, þar sem
hann lá við Gerðahólma, um 100
faðma frá landi, sást með berum aug-
um dufl botnverpinganna, duflið, sem
þeir sigldu langt inn fyrir. Og af
sama gufubátnum mátti lesa, í ein-
földum, heldur lélegum skipskíki,
númerin á botnvörpuskipunum og nafn-
ið á bæjunum, sem þau voru frá.
Hvert mannsbarn gat því séð, án
nokkurrar mælingar, að skipin voru
í landhelgi — jafn-áreiðanlega eins og
ef þau hefðu verið hér inn á milli
eyjanna.
Hver þörf var þá á mælingu?
Engin — alls engin! |>etta skil-
ur hver maður á landinu — nema
amtmaðurinn.
Amtmaður og Molbuar.
Hitt atriðið, sem amtmanni þykir
skemtilejt, er sú staðhæfing Isafoldar,
að unt hafi verið að finna aftur blett-
inn, sem botnverpingarnir voru á, og
mæla hann eftir á.
|>á kastar nú fyrst tólfunum!
Amtmaður ímyndar Bér, eða lætur
sem hann geri sér í hugarlund, að
ekki sé unt að finna nokkurn stað á
sjó með ströndum fram, án mælingar.
f>au ummæli hans hafa, að sögn,
vakið meira gaman meðal sjómanna
hér síðustu viku, heldur en nokkuð
annað, sem þeir minnast að hafi fyrir
augu sín borið. f>eir hafa verið að
spyrja hver annan, hvernig amtmað-
ur mundi hugsa sér að þeir færu að
því að finna netin sín. Eða hvort amt-
maður mundi ekki hafa heyrt þess
getið, að net væru lögð í sjó — og
fyndust aftur!
Til þess að gera þessa fáránlegu fá-
kænsku enn átakanlegri, minnist amt-
maður á sögu um Molbúana, sem söktu
kirkjuklukkunni sinni í sjó út — og
kemur því svo upp um sig, að hann
skilur ekki púðrið í sögunni. Hann
heldur, að heimska þeirra hafi verið
í því fólgin, að þeir ímynduðu sér,
að unt væri að finnastaðinn, þar sem
þeir höfðu sökt klukkunni. Vitanlega
var hún fólgin í alt öðru — og von-
andi verður amtmaður farinn að skilja
söguna, — ekki þyngri en hún er —,
þegar hann skrifar í »f>jóðólf« næst.
Sannleikurinn er sá, að Molbúarnir
voru það betur að sér en amtmaður-
inn, að þeir vissu, að eitthvert ráð
var til þess að finna stað á sjó með
ströndum fram, án nokkurra mælinga.
f>eir höfðu að eins gleymt því, hvert
ráðið var.
En er nú ekki nokkuð grunsamlegt,
að þessi fákænska amtmanns sé upp-
gerð? Um þessar mundir er mál hér
fyrir landsyfirréttinum gegn Einari í
Sandgerði. Hann var kærður fyrir að
hafa verið við stýri á botnvörpuskipi
innan landhelgi. Sú kæra studdist
ekki við neina mælingu, heldur var að
eins sagt til staðarins eftir miðum.
Hvað gerir svo amtmaður?
Hann ýyrirskipar að fjarlœgð þessa
staðar frá landi skuli mœld — ná-
kvæmlega eins og ísafold hefir fram
haldið að gera mætti. f>á — þegar
hann gerir þessa fyrirskipun —
er hann í engum vafa um að finna
megi stað úti á sjó eftir miðum. Get-
ur maðurinn verið búinn að gleyma
því nú?
En nú kann einhver skynsamur
maður að segja:
•Vitanlega er vandalaust að finna
stað á sjó eftir miðum. En var þá
unt að finna þennan stað, sem botn-
vörpuskipin voru á? Veit nokkur
miðin?*
Á því er enginn vafi. Fjöldi kunn-
ugra manna voru úti við skipin. f>au
voru að veiðum á grynstu fiskileitum,
einmitt þar sem sömu mennirnir, sem
nú voru úti við skipin, höfðu verið að
draga fisk 2 næstu dagana á undan
og aflað ágætlega. Engum blöðum er
því um það að fletta, að þeir hafa
vitað og vita enn, hvar staðurinn er.
Og margsinnis var boðið að senda
gufubátinn »Reykjavík« eftir hvað
mörgum af þessum vitnum, sem vildi.
En það var ekki þegið.
Harðyrðí amtmanns.
f>ar með er »röksemdum« amtmanns
lokið. f>ví að með röksemdum teljum
vér ekki hnífilyrðin f garð Einars
Hjörleifssonar —- harðyrði, sem amt-
manni kynni að þykja örðugt að eiga
að standa við fyrir dómstólunum.
f>angað væri þeim vitanlega vísað,
ef ísafold hefði nokkura löngun til að
troða illsakar við amtmann persónu-
lega. En því er ekki svo farið. Vór
lítum svo á — og í því efni er alveg
vafalaust öll þjóðin oss samdóma —
sem hér sé að ræða um alveg óvenju-
lega embættis-yfirsjón, sem vanséð er
enn, hve mikinn dilk getur dregiðeft-
ir sér. Víst er um það, að verði úr-
skurðurinn skoðaður sem fordæmi
(præcedens), girðir hann fyrir það
margsinnis á ókominni tíð, að þjóðin
geti náð rétti sínum á ránsmönnunum,
sem á botnvörpuskipunum eru. Og
eins vafalausc er hitt, að hann kem-
ur valdstjórn vorri í fyrirlitning hjá
þeim. Fyrir þá sök — og þá sök
eina — hefir Isafold talið skyldu sína
að taka í strenginr jafn-eindregið og
rækilega og hún hefir gert. En það
er ekki sprottið af kala til nokkurs
manns.
Hnúturnar til E. H. persónulega
verða því ekki gerðar að deilueÍDÍ.
Amtmaður neitar um skjölin
En miunast verður samt á það að
lyktum, sem amtmaður segir um van-
þekking ísafoldar á rnálinu. Hún
á að stafa af því, að ritstj. hefir ekki
séð prófsútskriftirnar í málinu.
Amtmaður hefir ekki einu sinni
reynt að hagga minstu vitund við
skýrslu Isafoldar um málavexti. Og
hann hefir ekki bent á nokkurt atriði
í málinu, sem Isafold hefir ekki tekið
til nákvæmrar íhugunar. Hann segir
að eins: Isafold þekkir ekkert til
þessa máls, því að hún hefir ekki séð
prófsútskriftirnar.
Til þess nú að láta ekki á sér standa,
láta einskis ófreistað til þess að geta
skýrt almenningi þjóðar vorrar svo
nákvæmlega og rétt frá málinu, sem
amtmaður sjálfur getur framast á kos-
ið, hefir Isafold beðið amtmann um
þessi skjöl.
En hann hefir þverneitað!
f>ar sem nú amtmaður leiðréttir
ekkert og er ófáanlegur til að láta
skjölin af hendi, telur ísafold sig al-
búna til þe8s að leggja málið undir
dóm þjóðarinnar.
Misskilningur meistarans.
Eiríkur meistari Magnússon getur
ekki stilt sig um að þjarka við þá, er
létta vilja forntungnaáþjáninni af lærða
skólanum. En hvenær sem hann
tekur á penna í því skyni, vinst hon-
um það eitt á, að koma með nýja
sönnun þess, hve hrapallega skilnings-
laus hann er á málstað andstæðinga
sinna í því máli.
Hann ritar í þjóðólf — sem auðvit-
að tekur fegins hendi iillum afturhalds-
prédikunum, af hverju tægi sem þær
eru — greinarstúf, sem hann kallar
»Opið bréf til Forntungnadólga*.
Efnið er í stuttu máli þetta:
f>eir, sem létta vilja af þeirri áþján,
krefjist þess, að úr íslandi skuli rek-
in kunnátta í grísku oglatínu. Hvergi
nema á Islandi séu til menn, er geti
látið sér detta í hug, »að mæla með
því að reka nám forntungnanna úr
landi sínu«. Og svo gefur meistarinn,
með sinni venjulegu góðgirni, fyllilega
í skyn, að það sé af óráðvendni,
manndómsleysi og ódrengskap, að ls-
lendingar hafa bent á stórmerka menn
útlenda, sem hafa viljað og vilja létta
forntungnaáþjáninni af skólunum í
sínum löndum.
Gallinn á röksemdaleiðslu meistar-
ans er sá, að enginn maður hefir sagt
nokkurt orð í þá átt, að hann vildi
reka nám forntungnanna héðan úr
landi. Enginn maður hefir við því
ama8t, að þeim mönnum sé gerður
kostur á að nema forntungurnar, sem
þess æskja. Að gera mönnum kost á
slíku er alt annað en að neyða hvert
stúdentsefni til að sóa afarmiklum
hluta af sínum dýrmæta námstíma
í forntungnanám, sem svo er lélegt,
að það kemur að engu haldi.
Onnur atriðin í þessu »opna bréfi«
meistarans eru bygð á þessum mis-
skilningi, sem nú hefir verið á bent.
Bréfið er því ekkert annað en vitleysa
— og hún miður góðgirnisleg.
Póstskipið »Ceres«
kom frá útlöndum og austurlandi í
gær, tveim dögum á eftir áætlun.
Hafði tafist eystra við að sækjaverka-
fólk til Vopnafjarðar. Frá útlöndum
kom með því síra Jón Helgason, af
stúdentafundinum, sem haldinn var í
Noregi í sumar.
Veturinn kominn,
áður en sumarið hefir byrjað hér sunn-
anlauds, liggur manni við að segja.
Eftir stöðugan kalsa um langan tíma,
varð jörð alhvít ofan að sjó í gær..
Og svo var alt harðgaddað í morgun.
Gufubátiirinn »Skálholt«
kom norðan og vestan um land 19.
þ. m., alveg troðinn af kaupafólki og
öðrum ferðamönnum. f>ar á meðal
voru kaupmennirnir P. J. Thorsteins-
son í Bíldudal, L. A. Snorrason á Ísa-
firði og Chr. Gram á þingeyri.
Svívirðing mikil
er og verður það fyrir afturhalds-
málgagnið, að geta ekki látið þá í friði,
vestanprestana, síra Jón Bjarnason og
síra Friðrik J. Bergmann. Ollu lúa-
legri blaðamensku er ekki unt að
hugsa sér en þá, að geta ekki látið ó-
áreitta helztu skörunga þjóðar vorrar
vestan hafs, fyrirtaks rithöfunda, ein-
hverja mestu andans mennina, sem
þjóð vor á nú til í eigu sinni, þegar
þeir koma hingað heim í þvf skyni að
heimsækja frændur sfna og vini og
leita sér hvíldar og hressingar á ætt-
jörðinni. En það er ekki í fyrsta og
verður fráleitt í síðasta sinn, sem aft-
urhaldsdrusla þessi gerir þjóð vorri ó-
virðing.
Trúinálafuudurlnn,
sem boðaður var í síðasta blaði, var
afarfjölsóttur, húsið troðfult fyrir fund-
ar byrjun og fjöldi manna varð frá að
hverfa. Síra Jón Bjarnason hóf um-
ræðurnar með langri og rækilegri ræðu,
og svo tóku þátt í þeim, auk hans,
dómkirkjupresturinn, síra Friðrik J.
Bergmann, síra Friðrik Hallgrímsson,
síra Jens Pálsson, Einar Hjörleifsson,
Hjálmar Sigurðsson og Jón Olafsson.
Biskupinn sótti fundinn, en treysti sér
ekki til að taka til máls vegna all-
mikils lasleika. Umræðurnar stóðu
fram undir miðnætti og hlustaði fólkið
á þær með hinni mestu athygli. Að
því loknu flutti síra Friðrik J. Berg-
mann mjög fagra bæn.
í hádegisguðsþjónustunni
á morgun stígur síra Jón Bjarnason
í stólinn í dómkirkjunni.
Um 40 botnvörpuskip
segjamenn, að séu um þessar mund-
ir fram með ströndunum 'hér í Faxa-
flóa sunnanverðum. Nú lætur þeim
lífíð. »Heimdalur« farínn til fulls og
alls, svo ekki er hann að óttast. Vin-
áttan óslitin við þá íslendinga, er
gera sér að atvinnu að leiðbeina botn-
verpingum. Og eftir amtmanns-úr-
skurðinum, sem mest hefir verið um
rætt, dettur auðvitað engum lifandi
manni í hug að kæra, þó að björgin
sé tekin frá landsmönnum alveg uppí
_ landssteinum, því að allir vita, a&
ekki er það til nokkurs hlutar. Eng-
inn fátæklingur er nú óhultari í kar-
töflugörðunum sínum á landi, heldur
en botnverpingar rétt fyrir framan
fjöruborðið. Og jafnframt þessu at-
hæfi fram með ströndunum sjá lands-
menn þar ekki fram á annað en hungur
fyrir sig og börn sín og landauðn, hve-
nær sem færi gefst!
375,000 pund sterling
var áætlað að kostnaðurinn yrði við
að leiða rafurmagn úr fossum í Sog-
inu ofan að sjó, sbr. grein f síðustu
Isafold með fyrirsögninni: »Verksmiðj-
ur væntanlegar«.
Enskt herskip
mjög stórt, kom hingað í gær. J>að
heitir »Spanker«, og á að taka við