Ísafold - 31.01.1900, Page 2

2d
bera vitni utn sem mesta stefnufestu.
Að líkindum verður aðalorrustan
háð um fjárlögin, nú eins og venju-
lega endranær í þingsögu Dana á síð
ari áratugum. Búist er við, að vinstri-
menn í fólksþinginu mvni beita því
ráði, að strika út öll aukaútgjöld til
landvarna. Vitanlega getur stjórnin
ekki látið sér slíkt lynda.
Hitt er aftur á móti vafamál, bvað
til bragðs verður tekið.
Ein úrræðin eru þau,— sem stjórn-
málamenn Dana eru nafnkendastir
fyrir á síðari árum — að gefa út bráða-
birgðafjárlög. Enginn virðist við því
búast, að Hörrings-ráðaneytið muni
beita því bragði. Til slíkra örþrifs-
ráða þarf stjórnin að vera afarföst í
sessinum og hafa algerlega emdregið
traust sinna flokksmanna, eins og
Bstrup hafði og hans félagar.
Annar vegurinn er sá, að reyna að
koma á svo nefndri samsteypustjórn,
taka nokkura ráðgjafana úr flokki
hægri manna, aðra úr flokki vinstri-
manna. Að sögn hefir stjórnin í
hyggju að reyna þetta. og nokkurar
umræður hafa orðið um þá væntanlegu
tilraun. Bn litlar líkur þykja til þess
að hún muni takast. Að minsta kosti
vara sum vinstriblöðin flokksmenn sína
fastlega við allri slíkri lagsmensku við
hægrimenn, telja langtum réttara að
bíða með stillingu, þangað til sigurinn
berist þeim upp í hendurnar heill og
óskertur; euda geti þess ekki verið
langt að bíða.
þriðju úrræðin eru, að hægrimenn
sleppi nú loks stjórntaumunum við
flokk vinstrimanna. Sannast að segja
virðist nú tími til þess kominn frá
sjónarmiði hægrimanna sjálfra. Flokk-
ur þeirra hefir um nokkurn tíma sýni-
lega veikst ár frá ári, einmitt fyrír það,
að þeir sitja við völdin, þangað til nú
er svo komið, að þeir geta ekki einu
sinni lagt til menn í öll ráðgjafaem-
bættin. Margir hægri manna sjá þetta
líka og halda því fast að flokki sín-
um Bæði í ræðum og ritum. Bnjafn-
framt er og í flokkinum megn mót-
spyrna gegn þessari nýbreytni. Og
gvo virðist sem það séu einmitt hinir
helztu menn flokksms, sem eru henni
öndverðir.
Á fulltrúaflokksfundi, sem hægri-
menn héldu í síðastl. desembermán-
uði, mælti prófessor Matzen mjög af-
dráttarlaust móti henni, kvaðst ekki
skilja þessi óp og köll um að vinstri-
mannastjórn ætti nú að taka við.
Hægrimenn á þingi mundu forðast á-
greiningsefnin af fremsta megni. Bn
yrðu andstæðingarnir svo áleitnir, að
ekki yrði unt aó forðast árekstur, »þá
flýjum vér ekki frá því, sem vér höf-
um áður varið af öllum mætti*. —
þessum ummælum prófessorsins tók
fundurinn með hinum mestu fagnað-
arlátum.
Um sömu mundir átti sá hluti
hægrmannaflokksins, sem hefir fyrv.
kirkju- og kenslumálaráðherra Scaven-
ius að leiðtoga, fund með sér í Kaup-
mannahöfn. Á þeim fundi tók Sea-
venius í sama strenginn eins og pró-
fessor Matzen, að því er vinstrimanna-
stjórn snerti. Hana vildi hann með
engu móti þýðast; hún kynni að geta
orðið svo voldug, að landsþingið hefði
ekki bolmagn til þess að veita henni
viðnám, og haldið völdunum um margra
ára skeið. — þessi ummæli eru mjög
einkennileg og eftirtektarverð, þegar
þau eru borin saman við röksemda-
færslu hægrimanna meðan á deilunni
miklu stóó á stjórnarárum Bstrups.
þá töldu þeir vinstrimenn ekkert er-
indi eiga í stjórnarsessinn, með því að
landsþingið yrði þeim ekki síðurfjand-
samlegt en fólksþingið hægrimönnuui,
svo þeir mundu ekki fá við neitt ráð-
ið. Nú er afsökunin orðm sú, að
vinstrimenn muni ná of ríku tangar-
haldi á þjóðinni, og þar á meðal á
landsþinginu, ef þeir komist til valda.
þ>að leynir sér þvíekki, í hverra hend-
ur stjórnartaumarnir eru að færast.
En hvort þeir færast þangað nú í
vetur, eða ekki fyr en eftir nokkura
liríð enn, veit að líkindum enginn mað-
ur að svo stöddu. Hugsanlegt, að tek-
in verði fjórðu úrræðin — ef úrræði
skal kalla —- þau að tildra upp einu
ráðaneytinu enn úr flokki hægrimanna,
ráðaneyti, sem hægrimenn sjálfir virða
lítils og vinstrimenn einskis, ráðaneyti,
sem því gæti ekki orðið tjaldað með
nema til einnar nætur.
í Danmorku er þessi stjórnarbreyting
vitanlega áhuga- og áhyggjuefni margra
manna, sem láta sér ant um stjórnmál
þjóðarinnar. Einkennilegt er aftur á
móti, hve hún liggur oss íslendingum í
litlu rúmi — hve undurlítils oss jafn-
an hefir þótt um það vert, hverjir
stjórnarsætin skipa í Danmörku, jafn-
vel þótt einum þeirra sé gefið feikna-
vald yfir oss sjálfum.
En svo einkennilegt sem það tómlæti
er, er það ofur- eðlilegt. l’ví að lítil lík-
indi eru til annars en að oss megi á
sama standa, svona hér um bil að minsta
kosti, að því er vor mál snertir.
Auðvitað er hneykslið ekki ávalt jafn-
frámunalegt. Það er virðulegra, að tví-
menna en að fjórmenna. En að því, er
kemur til gagnsins, sem vér höfum af
íslandsráðgjafanum, verður munurinn
ekki ýkja-mikill, hvernig sem með hann
er farið, — þangað til vór fáum hann
út af fyrir oss.
Hægrimenn höfum vér nú reynt til
þrautar í ráðgjafasessinum. Þeir vilja
oss vel — mikil ósköp! En kunnug-
leikanum, áhuganum, framkvæmdarsem-
inni þarf ekki að lýsa. Og engin á-
stæða er til þess að búast við því, að
vinstrimenn mundu reynast oss betur
með sama stjórnarfyrirkomulagi. Ráð-
gjafar þeirra mundu li'ta á mál vor al-
veg eins og þeir, sem vér höfum hing-
að til feógið, með augum ábyrgðarlausra
embættismanna, að svo miklu leyti sem
þeir líta ekki á þá aldönskum augum.
Það er stjórnarfyrirkomulagið íslenzka,
sem þarf að breytast. Allar aðrar stjórn-
arbreytingar eru oss vitanlega einskis-
verðar.
Jarðræktarféln g
Reykjavíkur hélt ársfund sinn í
fyrra kveld, 29. þ. m. Unnar jarða-
bætur félagsmanna síðastliðið ár námu
um 3000 dagsverkum. Sléctað var 22£
dagsl. Félagið átti í sjóði í árslokin
825 kr., auk geymsluskúrs og áhalda.
Félagsmenn 82 að tölu. Úr félagssjóði
hafði verið varið fullum 500 kr. til að
styrkja menn til jarðabóta, auk þess
sem áhöld félagsins voru lánuð ókeyp-
is.
Flest dagsver’k höfðu unnið á liðnu
ári: W. O. Breiðfjörð kaupmaður 472,
jpórh. lektor Bjarnarson 201, Vilhjálm-
ur Bjarnarson á Rauðará 191, jporleifur
J. Jónsson í Mjóstræti 113, landlækn-
ir dr. J. Jónassen 109, bókhaldari H.
Zoéga 98, Kr. Ó þorgrímsson kaup-
maður 91, hótelhaldari E. Zoega 77,
Bjarni Björnsson á Bergi 72, Jón Tó-
masson á Grímstaðaholti 71, Guðmund-
ur Guðmundsson á Vegamótum 70,
H. Andersen skraddari 66, Sturla
Jónsson kaupmaður 61, barón Boilleau
57, Jóhann prófastur þorkelsson 57,
Bojesen dróttstjórí 56, bankastjóri Tr.
Gunnarsson 55, þórður Markússon í
Hólabrekku 53, Jón Guðmundsson
póstur 50.
Uppörvun til plægingar og herfingar
hafði enn borið fremur lítinn ávöxt;
stendur mest á hestum. Nýi plógur-
inn sænski frá Storebro Aktiebolag í
Svíþjóð gafst einkar-vel; þó má eigi
beita honum í grýtta jörð; kostaði
hingað kominn 22 kr. Heitið var
sama styrk og áður til plægingar og
herfingar þ. á. Samþykt var að verja
600 kr. á þessu ári úr félagssjóði til
vinnustyrks með sömu skilyrðum og
áður, nema hvað félagsmenn sjálfir
réðu verkamenn, og skyldi það á á-
byrgð stjórnarinnar, ef hún borgaði
út vinnustyrkinn áður en komið væri
vottorð frá skoðunarmanni. Bf félags-
maður þarfnast aðstoðar búfræðings
til hallamælinga eða áætlana, sem eigi
eru annara færi, má greiða hálfan
kostnað úr félagssjóði. Rætt var um
útsæðiskaup handa félagsmönnum, og
8tjórninni falið að gangast fyrir þeim
kaupum, og heimilað að leggja út fé í
bili til þess.
Starfsraenn félagsins voru allir end-
urkosnir, í stjórnina lektor þórhallur
Bjarnarson (formaður), docent Biríkur
Briem (skrifari), bánkagjaldkeri Hall-
dór Jónsson (gjaldkeri), og endurskoð-
unarmenn ritstjóri Björn Jónsson og
yfirdómari Jón Jensson.
Ráðgjört var að hafa innan skamms
umræðufund í félaginu um meðferð
og ræktun á útjörð Reykjavíkurbæjar.
Vöruverð
var þetta í Khöfn um miðjan þ. mán.:
Norðlenzk vorull hvít bezta 65—66 a.
----— — lakari 55 —
Sunnl. vorull hvít og vestfirzk 50—53 —
Mislit vorull og svört . . 43— 45 —■-
Hvít hauetull óþvegin . . 40—42 —
Mislit haustull .... 30—32 —
Stór saltfiskur óhnakkakýldur,
skpd. .... . 65—68 kr.
MiSlungs saltfiskur óhn. o o 1
Ýsa . . . 45 -
Langa . . 60 -
Hnakkakýldur saltfiskur vand-
aður . . . . o ! Oi !
Heilsokkar ísl . 50—55 a.
Hálfsokkar ísl. . . . ... 45 -
Vetlingar ísl ... 30 -
Æðardúnn . llj—12 kr.
Bankabygg, 100 pd. . . . . 775 a.
Bygg, 100 pd. . . .
Rúgur — — . . . . . . 550 -
Kaffi
Melis, höggv . . . 14 -
Púðursykur (farin) . . . . . 10 -
Hrísgrjón . . . 8f —
Vestmannaeyum á Pálsmessu.
í nóvemberm. var mestur hiti 25. ö,7°
minstur aðfaranótt 5. +• 8°. I desbr. var
mestur hiti 9. 7,8°, minstur aðfaranótt 25.
-+ 9,5°. Urkoman var i nóv. 184, í desbr.
146 millim. Skruggnr hafa verið þrisvar í
vetur, 22. og 23. deshr. og 20. þ. m. í
þessum mánuði hafa verið nær sifeldir storm-
ar á ýmsum áttum, umhleypingar, stórrign-
ingar, hagl og snjókoma, en eigi hefir snjór
lengi legið.
.Sjógœftir hafa verið fágætar, enda lít-
ill fi8kur fyrir, þá sjaldan gefið hefir; sjáv
arafli því eigi teljandi.
Skepnuhöld góð hingað að; en margnr
kvartar yfir, að kýr hepnist og mjólki illa.
Af verzlun er það að segja, að vínföng
öll vorn hækknð talsvert í verði um nýár-
ið sakir 500 kr. skattsins; kom það eigi á
óvart; en fremur hitt, að járn og öll járn-
vara var hækkuð í verði að miklum mnn;
hnn mun vera stigin erlendis, og kaupmenn
gleyma eigi að setja upp, ef varningur
hækkar ytra, þótt þeir hafi keypt hann
við hinu lægra verði, en eru eigi á stund-
um eins hráðlátir að lækka vörur, þótt þær
falli í verði. — Heilhrigði er góð.
Mannalát.
Dáinn er 18. þ. m. hér í bænum
Guðmundur Ogmundsson fyrrum verzl-
unarmaður, 41 árs að aldri (fæddur að
Stóra-Núpi í Eystrahrepp 21. marzl858).
Foreldrar hans voru Ógmundur Brands-
son og Halldóra Guðmundsdóttir, ættuð
úr Rangárvallasy'slu. Guðmundur sál.
ólst upp hjá frú Sesselju Lassen, fyrst
á H.amarsheiði og síðan í Steinsholti,
þangað til hann fór á Möðruvallaskól-
ann 1881 og útskrifaðist hann þaðan
1883; síðan var hann tvo vetur barna-
kennari í Njarðvíkum hér syðra og eftir
það 13 ár við verzlun á Eyrarbakka.
Hingað til Reykjavíkur flutti hann vor-
ið 1898 og fór þá að kenna veikinda
þeirra, lungnatæringar, er leiddu hann
til bana. Haustið 1897 kvæntist hann
Ragtihildi Magnúsdóttur frá Miðhúsum í
Biskupstungum. »Guðmundur sál. var
vinfastur og tryggur, gáfaður vel, skemt-
inn í viðræðum, fjörmaður mikill og
glaðlyndur, og munu margir þeir, er
þektu hann, dást að þeirri stillingu og
þolinmæði, er hann sýndi í hinum lang-
vinna sjúkdómi sínum«.
Albróðir Guðmundar sál. var Brandur
heitinn Ögmundssott, orðlagður gáftt-
maður og skáld, er andaðist að Kóps-
vatni ungur að aldri fyrir nær 30 árum.
Frá Vestmanneyum er ísafold skrif-
að: »Hinn 17. desbr. f. á. andaðist
hér elzta ?kona eyanna, Ratrín pórðar-
dóttir, f. 8. nóvbr. 1806. Foreldrar
hennar voru þórður óðalsbóndi í Ey-
vindarmúla -Jónsson falkafangara ís-
leikssonar klausturhaldara, Olafsson-
ar, Hannessonar, er var írskur að ætt;
og Ólöf Beinteinsdóttir, systir Magn-
úsar óðalsbónda í þorlákshöfn. Móð-
ir Ólafar var Vilborg HalldórBdóttir
Hólabiskups Brynjólfssonar; var Kat-
rín sál. þannig þremenningur við Pét-
ur biskup og systkini hans. Af syst-
kinum hennar eru enu á lífi í hárri
elli Jón fyrv. óðalsbóndi í Eyvindar-
múla og þuríður ekkja Páls alþingis-
manns í Árkvörn. Hin látna var á
ungum aldri um tíma til veru hjá
Magnúsi konferenzráði í Viðey, og
mintist hans og frúar hans ávalt með
mikilli virðingu og þakklátsemi. Hún
átti eina dóttur, húsfrú Ragnhildi, konu
fyrv. verzlunarstjóra Gísla Engilberts-
sonar, og dvaldi hjá þeim hjónum til
dánardægurs.
Katrín sáluga var að mörgu leyti
merk kona, svo sem hún átti kyn til;
hún var greind og margfróð, sér í lagi
ættfróð, unni mentun og framförum,
hún var sparsemdarkona, reglusöm og
ráðdeildarsöm, hreinlynd og hollráð,
trygg og vinföst; dótturbörnum sínum
var hún hin umhyggjusamasta og bezta
amma; munu þau ávalt minnast henn-
ar með ást og virðingu. það voru
sannmæli, sem tengdasonar hennar
setti í minningarljóð, er hann orti
eftir hana:
»Vildi lýðum leggja ráð,
lífs er bættu stöðu;
unni mentun, dug og dáð,
dygð og sinni glöðu«.
Vestmanneyum á Pálsmessu 1900.
Þ-
Veöurathuganir
i Reykjavik eftir landlækni Dr. J.Jónas-
sen.
oB & Ö Hiti (á Celaius) Loftvog (millimet.) Veðuráít.
nótt|um hd Ard. siM. árd. síM.
20. - 4 0 736.6 729.0 a h b a h d
21 - 2 — 2 726.4 726 4 Sv h d Sv hv d
22. - 3 — 1 721.4 734.1 a h d Sv hv d
23 - 3 — 1 736.6 729 0 o b a hv d
24. - 1 + 2 716.3 731.5 S h b Sv hv d
25. - 1 + 1 736 6 721 4 a li b a hv d
26. - 1 -+ 1 721.4 723 9 Svhvh Sv hv d
M,'sti nmhleypingur alla viknna; snúist
úr austri í útsuönr og úr útsuðri aftur í
austur, ýmist rigning eða él.
1 yfirliti yfir veðuráttufar 1899 í siðasta
töluhlaði á að standa: vþrumur heyrðust
hér eitt skifti, 1. jan. 1899, um liádegið.«■