Ísafold - 06.06.1900, Side 1

Ísafold - 06.06.1900, Side 1
Kemur út ýmist einu sinni eða tvisv. i viku. Verð árg. (80 ark. minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða l*/a doll.; borgist fyrir miðjan júli (erlendis fyrir fram). ISAFOLD. Uppsögn (skrifleg) bnndin við áramót, ógild nema komin sé til átgefanda fyrir 1. október. Afgreiðslnstofa blaðsins er Austurstrœti 8. XXVII. árg. Reykjavík miðvikudaginn 6. júní 1900. 35. blað. Forngripasafnið opið md, mvd. og ld. 11—12. Landsbankinn opinn hvern virkan dag kl xt—2. Bankastjórn við kl. 12—1. Lanasbúkasafn opið livern virkau dag kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3) md., mvd. og ld. til útlána. Okeypis lækning á spitalanum á þriðjud. og föstud. kl. 11 —1. Okeypis augnlækning á spítalannm fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar kl. 11-1. Ókeypis tanniækning i Hafnarstræti lb 1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1. Póstskip Vesta fer á morgun vestur um land og norður, á helztu hafnir, og til út- landa; en Laura ld. 9 til Vestfjarða að eins. Elegant bréfsefni með _ sorgar-rönd selur gs JÓN ÖLAFSSON Kirkjustræti 6. SUNNANFARI VHI 3 kom út 1. þ. m. Þar er m y n d af Sig. heitnum E. Sverrisson sýslumanni ásamt æfiminning hans; upphaf nvrrar s ö g u eftir E. H.; Sögur af Bólu-Hjálm- ari (frh.); mynd af bankahúsinu nýa og grein um það; m y n d sem heitir »Telpan sem fylgdi mér upp að Gull- fossi« (hún ríður í hnakk) og grein um hana; loks Gaman og alvara (sköpun konunnar o. fl,). Sunnanfari kostar 2 kr. 50 a. árg. •(12 arkir) hér á landi; en 1 dollar í Ameríku. Nýir ijárkaupamenn. Hér eru komnir frá Englandi með póstskipinu 4. þ. m. nýir fjárkaupa- menn enskir, menn, sem ætla að taka upp 8ið þeirra R. Slimons og J. Cog- hills og kaupa sjálfir af bændum sauði á fæti fyrir peninga og annað ekki. Pyrir þeim er Mr. Praser junior frá ■Liverpool, sonur annars aðatmannsins í verzlunarhúsinu Parker & Fraser í Liverpool og Birkenhead, sem er einna stærsta og öflugasta fjárverzlun á Englandi; hafði leigt t. d. 20gufuskip til ferða milli Englands og Suðuramer- íku, Argentina, að sækja þangað fé á fæti, en varð að hætta því í vor vegna fjárpestar, sem þar kom upp og olli aðflutningsbanni til Englands. Núna er auðvitað ferðinni heitið til þess að eins, að kynnast hér og und- irbúa fjárkaup f haust. Ætla svo að koma afcur á áliðnu sumri og halda markaði. Ráðgera að borga féð vel, en vilja ekki hafa annað en sauði, 2 til 4 vetra, — hvorki veturgamalt né ■ær, geldar eða mylkar. Með þeim verður þá vanur maður fjárkaupum hér, frá því fyrir 18—20 árum, Alex- auder Pontou að nafni; hann er og nú í förinni. þeir ætla að kaupa dálítið af hest- um í spmar, en að eins til reynslu, 100 eða svo, með því að þeir hafa ekkert við hrossaverzlun feugist áður neinstaðar og þurfa að báa sig betur undir hana; hafa sem sé hugsað sér að byrja almennilega á henni að sumri. |>að er þeir félagar Messrs. Copland & Berrie í Leith og Ásgeir kaupm. Sigurðsson í Reykjavík, sem eiga heið- urinn og þakklætið fyrir að hafa útvegað þessa menn, þessi langþráðu, m jögmikils- verðu og bráðnauðsynlegu viðskifti, er almenningur mun fagna stórum, allir nema Vidalín og hans nánustu vildar- vinir, sem óttast munu fyrir það hrun hins vídalínska alveldis. f>ví það fylgir sögunni, að hér muni þeir félag- ar (Z. og V.) ekki láta sér detta í hug einu sinni að reyna að hafa neitt tangarhald á þessum mönnum, hvorki með illu né góðu. f>eir eru þeim margfaldir of-jarlar og þar með sæmi- lega sjálfstæðir í verzlunarskoðunum. f>eir félagar leggja á stað í dag aust- ur um sveitir ásamt Mr. Copland, túlk (Ólafi f>. Johnson) og fylgdar- mönnum. Ráðgera síðan að ferðast norður um laud, svo langt sem þeim vinst tfmi til. Ritsíminn. Svíar hafa í báðum deildum ríkis- þing8Íns veitt 144,000 kr. til ritsím- ans hingað, þ. e. 10,000 franka um árið í 20 ár, eíns og upp á var stungið. f>etta er hin fyrsta utanríkisfjárveit- ing til stuðniugs þessu uauðsynjafyrir- tæki; og er mikilsum hana vert vegna þess, að þá er meiri von um, að fleiri fari á eftir — að önnur ríki, er lík- lega hafa látið um það, láti verða úr því að leggja fram sinn skerf. Fullyrt er og, að engin fyrirstaða muni verða fyrir því, að stórþingið í Kristjaníu veiti annað eins og Svíar hafa gert. Hvernig banki má ekki haga sér. IV. Að losast við að veita lán. f>að mun mörgum kunnugt, hve oft bankinn hefir orðið að beita ýmsum ráðum, sem bankar uota ella ekki, til þess að losast við í svipinn að veita mönnum lán, og til þess að draga úr mönnumað hafa viðskifti við bankann. f>að stafar eðlilega einnig af því að bankann skortir veltufé. f>að mun t. d. stundum hafa við borið síðustu árin, að menn hafa, jafn- vel úr fjarlægum sveitum, gert sér ferð á fund bankastjórnarinnar, til þess fá lán, en fengið að eins ádrátt um, að þeir gætu fengið lánið eftir svo og svo marga mánuði; þá mundi líklega vel mega veita þeim úrlausn. Hafa þeir þá gert sér nýa ferð, eða tekið sér umboðsmann hér, og við aðra til- raunina fengið ádrátt um, að fá lánið eftir enn nokkra mánuði; þá mundi betur standa á eða jafnvel verður uóg um peninga. Slíkt hlýtur að baka þeim, er láns þarfnast, allmikið óhagræði og tjón. Tíminn, sem til þessara tilrauna fer' er tjón, og þá einnig ferðakostnaður inn. f>á veldur það og ekki síður tjóni, að verða fyrir því að bregðast lán hvað eftir annað. En það er eins og þessi banki 'hirði ekki svo mjög um það. Eins er að sjá, sem bankinn haldi, að ádráttur um lán, með ávæn- ing um, að nóg muni verða úr að moða á tilteknum tíma, geti ekki tal- ist loforð. En slíkt er misskilningur. Bankastjórn verður að meta ádrátt frá sinni hálfu eins og loforð. Svo varkár verður hún að vera í þvf sem hún segir, ef hún vill halda uppi heiðri sínum og bankans. f>að er svo sem auðvitað, að ekki er hægt að áfella bankann fyrir það, þótt fjármagn hans hrökkvi ekki til þess að fullnægja þörf lánbeiðanda, eins og hér hefur staðið á; en sú að- ferð bankans, að veita mönnum ádrdtt og jafnvel loforð um lán — eg hef séð skrifleg loforð bankans, sem ekki voru efnd — og að láta almenning ekki vita, að bankinn væri ekki fær um að veita lán um langan tíma, sem bank- anum hlaut að vera kunnugt um, og að gefa mönnum með því tilefni til að ferðast árangurslaust langar leiðir, vit- andi það, að þeir yrðu að fara erind- isleysu, — það var bæði ómannúðlegt og lýsir hrapallega lítilli virðingu fyr- fyrir stofnuninni sem landsins eina banka. f>etta, að gefa mönnum í skyn, að nóg fé mundi verða til að tilteknum tíma liðnum til útlána, sem reynist á engum rökum bygt, er líkt og þegar Jón heit. Guðnason var að segja við- skiftamönnum sínum frá, að nú væri fimmsigld skip á leiðinni með vörur til þeirra, skip, sem aldrei sáust og al- drei höfðu verið leigð. Eg hirði ekki um að sinni að nefna fleiri leiðir, er bankinn hefir farið til þess að komast hjá að veita lán. V. Lánin hafa verið veitt af n á ð. Ekki þarf lengi að blaða í sögu landsbankans til þess að finna, að Ián- in hafa verið veitt af náð, og að hann hefur yfirhöfuð verið opinn fyrir al- menning af einskærri náð og miskunn- semi við landslýðinn. f>arf ekki ann- að en benda á tfma þann, sem hpnk- inn er opinn og bankastjórann er að hitta í skrifstofu bankans. Venjulegur skrifstofutími 3mbættis- manna í Reykjavík er frá kl. 9—2 og kl. 4—7, og alt af reglulegur. En bankastjórinn þarf ekki að vera við- látinn, samkv. reglugjörð bankans, hinni endurskoðuðu, nema 1 klukku- stund á dag; þó eru laun hans 5000 kr. um árið, og hálfan mánuð í einu af árinu er ekki hægt að hitta hann í bankanum, því þá er hann lokaðar. Ef ferðamaður því kemur t. d. kl. 3 síðdegis, verður hann að bfða til næsta dags kl. 12 til þess að geta náð tali af bankastjóranum; og verður auðvitað jafnt að bíða, þótt hann fái ekki áheyrn í bankanum. Og þurfi bankastjórinn eða bankaþjónarnir að gera eitthvað annað, t. d. að vera þingmenn eða þingskrifarar, þá er svo sem sjálfsagt, að færa starfstíma bankans eftir því, og að draga eftir atvikum úr þessari 1 klukkustund, sem venjulega er hægt að hitta bankastjórann. Hitt er þó einkenuilegast, að banka- þjónarnir (t. d. gjaldkerinn) geta farið burtu úr bankanum á hinum venju- lega skrifstofutíma, sem almenningi er kunnur, ef þeir eiga kost á að krækja sér í nokkrar krónur annarsstaðar, fyr- ir utan laun sin í bankanum. Virðist þetta bera vott um furðumikið tóm- læti um virðingu fyrir hag bankans eða hagræði viðskiftamanna bankans og virðingu fyrir þeim, ekki sízt er þar við bætist, að færslan á starfs- tíma bankans hefir ekki verið auglýst fyr en samadaginn og bankinn breytti starfstímanum, 1. júlí, — rétt eins og það væri svo sem vitaskuld, að banka- 8tjórinn hlyti að vera þingmaður og gjaldkerinn hlyti að vera þingskrifari!! f>á bendir og öll aðferðin við lán- veitingar á hið sama: að lánin séu veitt af náð, t. d. það, að bankinntil- tekur sjálfur, hve mikið lánið skuli vera, og gjaldfrestinn, og að gildi víx- illánþega og sjálfskuldar-ábyrgðarlán- þega og ábyrgðarmanna þeirra var, alt að þeim tíma, er bankinn flutti sig í hið nýa hús, vegið og metið í viðurvist allra þeirra, er staddir voru í bánkastjórnarstofunni, stnndum 6— 12 manna. Mátti þá oft heyra þess getið, að sá og sá ætti ekkert til, væri ráðlaus, skuldunum vafinn, flækturvið ábyrgðir í bankanum, o. s. frv. Og var sá dómur bankastjórnarinnar auð- vitað kominn út um alt að vörmu spori. Er örðugt að skýra fyrir ís- lendingum, sem flestir eru myndar- legri verzlun óvanir, hvert mein ein- stökum mönnum getur orðið að öðru eins, og hve hart er tekið á því í bönkum annara siðaðra þjóða. f>að er svo sem eðlilegt, að almenh- ingur taki trúanlegt það, sem banka- stjórn segir um einhvern mann. Eg geri alls ekki ráð fyrir, að bankastjórnin hafi með þessu viljað vinna mönnum mein, heldur valdi því ölmusuhugsunarhátturinn. Banka- stjórnin hefur oftar átt við fólk, sem fekk lán eins og nokkurs konar ölm- nsustyrk, heldur en hina, sem komið gátu með npprétt höfuð inn f bank- ann, eins og bent er áíl. kaflagrein- ar þessarar. Og svo mun bankastjórn- in hafa fundið til þess sjálf, að hér væri að réttu lagi ekki um neinn banka að ræða, heldur lítilfjörlega lánsholu fyrir fátæklinga, sem hlyti að standa fyrir ntan ströngustu reglur, er heilbrigð bankastjórn byggist á í öðr- um löndum. En það sýnir þó meðal annars, hve skaðlegt er að hafa banka,

x

Ísafold

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.