Ísafold - 27.04.1901, Síða 1

Kemur nt v’tnist .einu sinru eða
tvisv. í vikti. VertT árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erJendis 5 kr. eða
l'/a doll.; korgist fyrir miðjan
jnlí (erlendis fyrir fram)
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Auaturatrœti 8.
XXVm. ársr.
Reykjavík laugardaginn 27. apríl 1901.
25. blað.
Biðjið ætíð um
OTTO M0NSTED S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta i Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
I. 0 0. F. 835387-2 II
Forngripasaf nið opið mvd. og ld. 11 — 12
Lanasbókasafii opið h pern virkan dag
ki. 12—2 og einni stundu lengur (t,il kl. 3)
md., mvd. og ld. tii útlána.
Okeypis lækning á spitalfnum á þriðjud.
og föstud. kl. 11—1.
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11-1.
Ókeypis tanniækning i húsi Jóns Sveins-
sonar hjá kirkjnnni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
ki 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Kosningar
í Danmörkn og á íslandi.
Kosningarnar nýafstöðnu í Dan-
mörku eru ef til vill eins dæmi. J>etta,
að skilja ekki eftir stjórn landsins til
fylgis nema eina 6 menn af 113 —
eða eftir síðustu fregnum ekki nema
4 — í þeirri deild ríkisþingsins, sem
kosin er af alþýðu manna, það er
meira en fáheyrt; það er að öllum
líkindum dæmalaust.
Fyi má nú vera, að þjóðarviljinn
láti til sín taka, en svo sé.
þaðan berast engar kynjasögur, líkt
og fara af oss ÍBlendingura frá síðustu
kosningum vorum. Ekkert dæmi þess
þar, svo að vór nefnum eitt af mörg-
um, að orðlagður heimskingi, mentun-
arlaus og skiluingslaus á sérhvert
landsmál, hafður að háði, hvar sem
nokkur kynni eru af honum höfð fyr-
ir einfeldni og mont, ráði kosningarúr
slitunum í merkiskjörd. þann veg, að
handónýtur einfeldningur og afturhalds
aumingi beri af einhverjum mentaðasta
og nýtasta framfaramanni landsins.
Engar flækjur, engar ginningar,
engar ógnanir duga minstu vitund.
011 þjóðin, að kalla má, stefnir beint
að takmarkinu, gerir það, sem í henn-
ar valdi stendur á löglegan hátt, til
þess að hrinda þeirri stjórn af stóli,
sem hún vill ekki lengur búa við.
f>að er ekki lítill sómi fyrir hina
dönsku þjóð, að vilji hennar skulí geta
komið í ljós á jafn-afdráttarlausan
hátt. Og margt megum vér íslend-
ingar fara að hugsa um sjálfa oss,
þegar vér virðum fyrir oss annað eins
dæmi við hliðina á oss.
f>að þarf mentaða þjóð til þess að
láta vilja sinn koma svona skýrt fram.
Annað eins og þetta kemur ekki fyrir
hjá þjóðum, þar sem svo og svo mik-
ill hluti kjósenda botnar ekki lifandi
vitund í því, som um er deilt, og svo
og svo miklum hluta kjósenda þar af
leiðandi stendur á sama um öll þau
mál, er kosningunum eiga að ráða, og
gerir sér í hugarlund, að þeim komi í
raun og veru ekkert við, hvernig menn
ætli sér að ráða þeim til lykta.
Annað eina og þetta kemur ekki
fyrir hjá öðrum þjóðum en þeim, sem
svo eru mentaðar, að þær hafa skil-
yrði fyrir þvi að geta aflað sér veru-
legrar sannfæringar um landsmál.
þá hlýtur og sjálfstceðistilfinning
ein8taklinganna að hafa náð miklum
þroska, til þess að kosningarnar skuli
hafa getað farið eins og þær fóru. —
Ekki eru allir kjósendur efuaðir manii,
Afar-mikill hluti þeirra er fátækir
erviðismenn, sumpart í svéitum, sum-
part í bæjum. En það leynir sérekki,
að þeir hafa þrek og myndarskap til
þess að standa við sannfæring sína.
Hræðslan við yfirvöld engin; óttinn
við auðvaldið enginn. Um ekkert ann-
að hugsað en að halda beint í þá átt-
ina, sem sannfæringin býður.
Og í þriðja lagi liggur það í augum
uppi, að til þess að svo eindreginn
þjóðarvilji geti komið fram við kosn-
ingar, sem raun hefir nú orðið á í
Danmörku, hlýtur saniheldnin að vera
frámunalega góð. Oðru eins fæst ekki
framgengt nema með hinum öflugustu
samtökum. Enda er það alkunnugt,
að félagsskapur vinstrimanna og sósía-
lista er hin mesta snild, að því er til
festunnar kemur.
Sýnilegt er það, að vér eigum langt
í Iand að geta leikið annað eins og
þetta eftir bræðraþjóð vorri. Vitan-
lega höfum vér átt þingi að fagna,
sem hefir haldið saman í stjórn-
arskrármálinu nálega eins og einn
maður væri. En allir vita, að það er
hvorki að þakka mentun þjóðarinnar,
sjálfstæði kjósenda né samheldni.
Heldur eingöngu hinu, að mótspyrnan
hefir engin verið í landinu.
Danir hafa innlenda, harðsnúna
stjórn, sem hefir mikið af embaettis-
valdinu og auðvaldinu í landinu á
sínu bandi, ákveðið fylgi úr þeim átt-
um. þessa stjórn kveða þeir niður á
kjörþingum svo ósleitilega, sem nú
hefir verið sagt.
íslendingar hafa útlenda, ónýta
stjórn, sem enginn maður í landinu í
raun og veru mælir bót, ekki fremur
embættismenn en aðrir. jpeir eiga
kost á stjórn, sem að öllu verulegu
leyti er innlend. Og samt getur enn
enginn sagt með fullri vissu, hvort hið
nýkosna þing muni hafa manndáð í
sér t)l þess að hafna þeirri stjórn, sem
allir eru að kvarta undan, og þiggja
þá stjórn, sem á að vera í samvinnu
við þing þjóðarinnar.
Hvernig stendur á þessum áþreifan-
lega og átakanlega mun?
Auðvitað stendur svo á honum, að
þjóð vora skortir tiffinnanlega þau
skilyrðin, sem gert hafa hinar nýaf-
stöðnu kosningar í Danmörku svo
sögulegar.
Kjósendur vorir eru ekki jafn-vel
mentaðir, ekki jafn-sjálfstæðir og ekki
jafn samhentir eins og danskir kjós-
endur.
Aðrar geta orsakirnar ekki verið.
Þiug;niálafundi
ætla Árnesingar að hafa í næsta
mánuði á þrem stöðum: Mosfelli 12.
maí, Húsatóttum (á Skeiðum), 13. maí
og Selfossi 14. maí.
Nýjustu fréttir útlendar.
Stjórnin í Kfna hefir ekki enn und-
irskrifað Mantsjúríu-samninginn við
Kússa, sem eru nú farnir að láta sér
og hægt um það.
f>eir vita, sem er, að landið gengur
þeim eigi úr greipum og láta sig því
litlu skifta um »bréf« fyrir því.
Hins vegar missa hin stórveldin þá
átyllu til að sníða sér sína sneiðina
hvert af kínverska ríkinu, sem reglu-
legt afsalsskjal fyrir Mantsjúríu í
hendur Rússum mundi hafa veitt
þeim.
ítölsk herflotadeild, er frændi kon-
ungs, hertoginn af Genúa, ræður fyr-
ir, kom til Toulon rétt eftir páskana,
í kurteisisskyni fyrir það, að franskur
skipafloti kom í fyrra til Sardiníu, er
konungur var þar staddur.
En þetta þóttu tíðindi vegna þess,
hve fátt hefir lengi verið með Frökk-
um og ítölum, sem eru og í banda-
lagi við þjóðverja og Austurríkismenn
— þríveldasambandinu.
þar kom og Loubet ríkisforseti í
sama mund og fögnuðu þeir hvor öðr-
um með mikilli blíðu, hann og her-
toginn.
Heldur lá illa á Vilhjálmi keisara
um það leyti, og sköpuðu sumir sér í
huga, að það hefði verið í því skyni
að storka honum ekki um skör fram, er
Nikulás Rússakeisari bauð aðmírál
sínum einum, sem staddur var rétt áð-
ur í Toulon með flotadeild, að vera á
brott þaðan áður en ítalski flotinn
kæmi þar.
En aðrír lögðu það tiltæki keisar-
ans út á þá leið, að hann vildi af-
stýra því, að ítalir yrðu að hornrek-
um fyrir væntanleg óskapleg vinalæti
með Frökkum og Rússum þar í Toulon,
9n honum eðlilega einkarkær samdrátt-
ur með ítölum og bandamönnum hans
Frökkum.
f>ó heimsótti aðmírállinn og rúss-
nesk fyrirliðasveít með honum Lou-
bet forseta á næstu grösum við
Toulon, í Nizza, beint að fyrirlagi
Rússakeisara.
Konunginum nýja á Ítalíu er sagt
miðlungi hugarhaldið um þríveldasam-
bandið. jþykir sem það bandalag hafi
komið fjárhag ríkis síns á knén.
Fréttir frá Suður-Afríku af sama
tægi og áður. Viðureignin líkust Hjaðn-
ingavígum. Bretar þykjast hvað eftir
annað hafa gengið milli bols og höf-
uðs á veslings Búum. En óðara segir
önnur frétt þá enn á uppréttum fótum.
|>eir kunna, Bretar, annanhvorn
dag að minsta kosti frá að segja vask-
legri framgöngu sinna manna, er stökt
hafi Búasveit, á flótta, eða náð frá
þeim mörgum hundruðum hesta, nauta*
eða sauða — aðrir segja: rænt varnar-
laust bændabýli.
En þá koma öðrum þræði öðru vísi
löguð skeyti, eins og t. d. þetta 9. þ.m.:
»Sveitin enska, sem Búar réðust á
10 mílum norður af Aberdeen við of-
urefli liðs, varðist vasklega frá því er
dagur rann og fram til kl. 11 að
kveldi, en var loks höndum tekin;
komust 25 einir undan«.
Ekki nefnt, hve fjölmenn þessi sveit
var, og auðvitað látin hafa átt við
ofurefli liðs, úr því hún varð upp að
gefast!
f>að er síðasta huggunarfréttin í
enskum blöðum, að De Wett, garpur-
inn mikli, sé orðinn hálfbrjálaður aí
líkamlegri og andlegri ofreynslu. Svo
átti og Botha hershöfðingi að vera
farinn að leita fyrir sér um frið af
nýju. En hvorugt leggja aðrir trún-
að á.
Skaðabótakröfur stórveldannaá hend-
ur Kínverjum kváðu vera: Rússa 90
milj. dollara; þjóðverja 70 milj. doll.;
Frakka 40 milj.; Japansmanna 30 milj.;
Bandaríkja 24 milj.; Breta 24 milj.;
annarra ríkja samtals 36 milj.
Uppreistar-óeirðir töluverðar enn í
Kína, sem hið útlenda bandalið verð-
ur að hlutast til um eða þykist þurfa
að gera það.
Aguinaldo hershöfðingi, foringi Fil-
ippseyjamanna, kvað nú hafa unnið
Bandaríkja8tjórn trúnaðareið.
Kriiger Búaforseti ætlar til Ameríku
í næsta mánuði.
Maðurinn, sem veitti Pobjedonoszew
banatilræði í Pétursborg, var dæmd-
ur í 6 ára þrælkun og missi allra
borgararéttinda. Hann heitir Lagowski.
Snemma i þ. m. voru meir en 300
menn búnir að fá kýlapest (svarta-
dauða) suður í Kap, og 107 dauðir.
Lafa ætlar ráðaneytið danska að
sögn við völd áfram, til haustsins að
minsta kosti. Nema hvað !
Chr. Krabbe orðinn þingmaður fyrir
Kalundborg eigi að síður. Enginn
bauð sig þar fram annar, er kjósa
skyldi aftur, og var hann þá lýstur
rétt kjörinn við svo búið, samkvæmt
hinum nýju kosningalögum.
Póstskip Laura
kapt. Aasberg, kom hingað sumar-
daginn fyrsta síðari part nætur. Með
því kom margt kaupmanna og verzlun-
armanna: konsúll D. Thomsen með frú
sinni, B. H. Bjarnason, W. O. Breið-
fjörð, Friðrik Jónsson, Jes Zimsen og
Pétur Hjaltesteð. Ennfremur dansk-
ur klæðskeri (til D. Thomsens), dansk-
ur hárskeri (W. Balschmidt), danskur
vefari (að Álafossi) og;danskur bakari
(í Félagsbakaríið), 3 danskir trésmiðir
o. fl. Loks frá Ameríku (N.-Dakota)
Árna Jóhannsson.