Ísafold - 15.05.1901, Blaðsíða 2

118
Gagnfræðaskóli.
1. Kristjana Jónsdóttir frá Flens-
borg, aðaleinkunn dável + (5,40).
2. Ólafur Valdlimar8son frá Hafnar-
firði, aðaleinkunn dável + (5,19).
3. Stefán Einarsson frá Árnanesi í
Skaftafellssýslu, aðaleinaunn dável
(5,10).
4. Ferdinand Hansen frá Hafnar-
firði, aðaleinkunn dável (5,08).
5. jbórarinn Böðvarsson frá Hafnar-
firði, aðaleinkunn dável (5,02).
6. Jón Hinriksson frá Brekkukoti
á Álftanesi, aðaleinkunn dável (4,93).
7. Tómas Benediktsson frá Hvassa-
felli í Eyjafjarðarsýslu, aðaleinkunn
dável (4,92).
8. Einar Gíslason frá Egilsstöðum
í Flóa, aðaleinkunn dável + (4,81).
9. Bunólfur Eyólfsson frá Reyni-
völlum í Austur-Skaftafellssýslu, aðal-
einkunn dável + (4^75).
Prófdómendur í kennaradeildinni
voru þeir prófastur síra Jens Pálsson
í Görðum og guðfræðiskandídat Har-
aldur Níelsson. En í gagnfræðaskól-
anum þeir sýslumaður Páll Einarsson
og kand. |>. Egilsson.
Þjóðrækmslegt
fagnaðarefni.
Afturhaldsliðið fagnar út af þeim
ósannindum sjálfs sín, að ekkert verði
úr bankamálinu.
Skárra er það nú fagnaðarefnið!
Fengi þjóðin næg peningaráð, mundi
landið sjálfsagt verða ræktað eins og
önnur lönd. Stór flæmi yrðu tekin
til ræktunar, sem dú eru arðlítil eða
arðlaus vegna peningaeklu. Að lokum
yrði hver blettur á laDdinu ræktaður,
sem gefið gæti nokkurn arð, eins og
í öðrum siðuðum löndum. Og hver
dagslátta af ræktuðu landi gæfi þá
stórum meiri arð en nú.
Er það ekki einstaklega þjóðræknis-
legt og fallegt, að fagnaút af því, að
þessu verði afstýrt?
Fengi þjóðin næg peningaráð, mundi
sjávarútvegur um land alt margfald.
ast.
Fengi þjóðin næg peningaráð, mundu
heldri kaupstaðir og verzlunarstaðir
taka að sínu leyti öðrum eins fram-
förum eins og Beykjavík hefir tekið
á síð&ri árum. Framfarir hennar eru
því að þakka, að hún hefir náð til
peninga, þótt af skornum skamti hafi
verið. Ýmsir staðir á landinu hafa
engu lakari framfaraskilyrði, ef þá að
eins vantaði ekkí peninga.
Fengi þjóðin næg peningaráð, mundi
verzlun landsmanna breytast svo þeim
í hag, að næmi ógrynnum fjár. Efna-
litlir kaupmenn þyrftu þá engum af-
arkjörum að sæta af erlendum um-
boðsmönnum og gætu selt útlendu
vöruna við miklu lægra verði. Vöru-
skiftaverzlunin liði undir lok og vörur
jandsmanna yrðu borgaðar í pem’ng-
um.
Fengi þjóðin næg peningaráð, mundu
ekki að eins þau efni verða unnin í
landinu, sem nú eru flutt út úr því
óunnin, heldur mundu og útlend efni
verða flutt inn í landið og fossarnir
verða látnir vinna þau hér. Fjöldi
manna fengi við það atvinnu og auð-
magn ykist stórkostlega.
Fengi þjóðin næg peningaráð, gæti
hún í stuttu máli tekið sömu fram-
förum, sem aðrar þjóðir, átt sömu
hagsæld og mentun að fagna eins og
aðrir, hefði ekki meiri ástæðu til þess
að fýia til annarra landa en aðrar
þjóðir.
Er það ekki annálsverð þjóðrækni,
fyrirmyndar-ættjarðarást, að fagna út
af því, ef öðrum eins breytingum verð-
ur afstýrt?
Róðrarvél.
ísafold minlist í fyrra sumar
lauslega á róðrarvél, er Guðbrandur
verzlm. þorkelssóD í Ólafsvík hefir upp-
hugsað, og tel eg því sennilegt, að
lesendum blaðsins kunni að þykja
fróðlegt að heyra meira um hana.
Síðastliðið haust sendi Guðbr. upp-
drátt og lýsingu á róðrarvél sinni til
Ameríku með hr. Arnóri Árnasyni frá
Chicago, í því skyni að fá álit þeirra
manna, sem dæmt gætu af óyggjandi
þekkingu um hana. Nú nýlega hefir
Guðbr. fengið bréf frá hr. Arnóri; þar
segir svo meðal annars:
•Öllum lízt vel á róðrarvélina þína
og sumir eru jafnvel upp með sér af
henni. Eg hefi nýlega talað við merk-
an rafmagnsvélafræðing hérlendan, sem
hælir hugmyndinni og höfundi hennar
mikið og þótti ilt að þú skyldir ekki
vera hér. f>að eina, sem hann fann
að vélinni, var það, að hún mundi
verða nokkuð dýr, sökum þess, hvað
hún væri margbrotin; vildi því heldur
ráða þér til, að hafa bana einfaldari
í fyrstu, ef gætir.
Annan merkan hugvitsmann, þýzk-
an, hefi eg líka talað við um vélina
þína. Hann lét í ljósi ánægju sína
yfir því, að ísland skyldi eiga annan
eins hugvitsmann og þig.
jbjóðverji þessi hefir fundið upp
ýmsar vólar, þar á meðal eina til að
lýsa upp stórhýsi nokkur, þar sem um-
ferðin um göturnar er alla jafna mest,
og notar hann umferðina til þess að
fá það afl, er knýr vélina áfram.
þetta er nokkuð svipuð hugmynd og
róðrarvélin þín, nema hvað hans vél
er mun einfaldari en þín«.
f>essar umsagnir manna, er óyggj-
andi vit hafa á alls konarvélum, ættu
að vera nægar til þess að sanna, að
hugmynd Guðbr. sé á viti bygð og
gefa góðar vonir um, að hún með tím-
anum feomi að fullum notum, og ætti
jafnframt að vera næg hvöt fyrir þing
óg þjóð til að styrkja Guðbr., sem er
bláfátækur, til að koma henni áfram
til fullnustu. þrátt fyrir fátækt sína
og aðra örðugleika er Guðbr. nú að
láta smíða vélina, en hefir til þessa
mjög lítið fé, því fé það, sem sveitung-
ar hans og fleiri góðir menn skutu
saman til fyrirtækisins í fyrra eydd-
ust að mestu til að smíða sýnishorn
(Model) og sömuleiðis 50 kr., er hon-
um voru veittar úr Býslusjóði.
f>að er vonandi að þjóðin láti ekki
hugmynd þessa, sem landið getur með
tímanum haft algerlega ómetanlegan
hagnað af, verða að engu og stranda
á fjárskorti mannsins. Islenzka þjóð-
in hefir ekki efni á slíku, enda enn
þá ekki of miklar hinar verklegu fram-
farir hennar. E.
Hroðaleg slys.
Vestur í Arnarfirði hafa látist í vor
2 börn, sítt á hvoru heimili, af hrapal-
legum og nærri því hroðalegum slys-
um, nærrí samtímis, hvorn daginn eft-
ir annan.
Annað varð á Bíldudal þriðjudaginn
síðastan í vetri.
Drengur á 2. ári, sonurJóns N.Sig-
urðssonar verzlunarmanns, hafði kom-
ist í glas með eitri í og borið í munu
sér. Var dáinn eftir fjórðung stundar.
Hitt gerðist daginn eftir, síðasta
vetrardag, úti í Selárdal, á Neðribæ.
Piltur á 11. ári varð systur sinni að
bana, 8 vetra telpu, með þeim hætti,
að hann hafði hönd á hlaðinni byssu,
sem reist hafði verið upp hjá bæjar-
dyrunum, hélí ekkert skot vera í henni,
náði hvellhettu úr ólestri hirzlu hús-
bónda síns og ætlaði að sprengja
hana, en í því er skotið reið af, gekk
stúlkan, sem var að leika sér með
öðru barni við bæinn, þar fram hjá,
varð fyrir skotinu og hneig örend nið-
ur þegar í stað.
Áfengis-aðflutningsbaiin.
Á þingmálafundi, sem nýlega var
haldinn í Vestur-ísafjarðarsýslu, var
samþykt að skora á alþingi að banna
með lögum allan aðflutning áfengra
drykkja.
Að líkindum er von á sams kouar
samþyktum víðar af laDdinu. Templ-
arar gangast sjálfsagt íyrir þeim hér
og þar — þótt ekki væri til annars
en láta í ljósi gremju þá, er ýmsir
þeirra sýnilega bera í huga sér út af
áfengissölu-lögunum frá síðasta alþingi
og þeim afskiftum, er bindindismenn
höfðu af þeirri löggjöf, gremju, sem
mjög er vanhugsuð, þar sem biudindis-
menn áttu ekki annan þátt í þeim en
að b æ t a þau, en ekki á þeirra valdi
að afstýra því, að lögin næðu sam-
þykki alþingis.
Fráleitt þarf ísafold að eyða mörg-
um orðum að því, að gera mönnum
skiljanlegt, að hún telji áfeDgisbann
heillavænlegt fyrir þjóð vora. Til þess
hefir hún tekið of skýrt af skarið í
bindindismálinu.
En á hitt leyfum vér oss að benda,
að öllu skrafi um áfengisbann verður
að vera samfara ákveðin bending eða
krafa um það, hvernig vinna eigi upp
tekjumissi landssjóðs, sem af áfengis-
banninu hlýzt. Annars verður ekkert
annað en hjal úr málinu, og það verð-
ur talin markleysa ein.
Fyrsta spurning þeirra, sem ekki
hafa áttað sig til fulls á bindindismál-
inu — og þeir eru, eins og kunnugt
er, margfaldur meiri hluti þjóðarinnar
— verður eðlilega sú, hvernig lands-
sjóður eigi að fá tekjumissinn bættan.
Meðan bindindismenn eru ekki við-
búnir því að svara þeirri spurn-
ing og standa í einum hóp við svarið,
er ekki til neins að vera að heimta
aðflutningsbarm.
Slíkum kröfum verður, meðan svo
stendur, ekki sint og m á ekki sinna
að réttu lagi.
J>aðvitaþeirraunar, sem það mál hafa
bugsað rækilega og hleypidómalaust,
bæði bindindismenn og aðrir, að þjóð-
inni yrði margfalt léttara að leggja
það, sem þarf til sameiginlegra lauds-
þarfa, ef hún eyddi engum eyri í
áfengiskaup. |>au eru, auk alls ann
ars böls, sem þeim fylgir, margföldun
á þeim landssjóðsgjöldum, er við þau
eru bundin. En það er ekki nóg að
vita það og skilja. þær tekjur lands-
sjóðs koma eigi sjálfkrafa, þótt hætt
sé öllum áfengiskaupum, hvort heldur
er sjálfkrafa eða fyrir lagabann gegn
þeim. |>að er ekki hætt við að al-
menningur fari þá að senda landssjóði
að gjöf sömu fúlguna, sem áfengistollur-
inn dregur honum. Samfara aðflutn-
ingsbannsfrumvarpi, hve nær sem það
verður lagt fyrir þingið, v e r ð u r því
að leggja fyrir það og afgreiða frá því
annað frumvarp, er miði til að fylla
tekjuskarðið á annan hátt. Hitt væri
glapræði og blekking við þjóðina, lík-
legt til þess eins, að afla flutnings-
mönnum vinsælda meðal hugsunarlít-
illa bindindisvina, og þ&r með búið.
>Að fylgja á sbipsfjöl<.
Grein með þessari yfirskrift stóð í Isa-
fold. 6. f. m. Ekki kemor mér til hngar
að mæla bót þeim ógið, sem þar er víttur.
En fyrir atvik hefi eg kynst konu þeirri,
er þar er tekin sem dæmi tómlætis í að
fara frá skipi í tíma; og þar sem eg veit,
að orðalag hlaðsins um þetta hefir kast-
að skugga á hlutaðeigandi konu að ástæðu-
lausu, vil eg leyfa mér að skýra þetta
atriði
Kona sú er heiðvirð, siðsöm, fátæk ekkja,
er nýlega misti mann sinn eftir langvar-
andi heilsuhrest og legu frá ungum hörn-
um. Hún hefir haft ofan af fyrir sér og
heimilinu með þvi að veita mönnum fæði
og aðhlynning, og átti hún fyrir það frá
fyrri tíma dálitla skuld — er hana munaði
talsvert — hjá einum farþega á >Vestu«.
Hafði farist fyrir að maðurinn — sem
dvaldi hér að eins meðan skipið stóð við
— fyndi hana til að horga skuldina, eins
og hún átti von á, og tók hún — sem eng.
an átti til aðstoðar — því það ráð, að
reyna sjálf að finna manninn áður en
skipið færi af böfninni; komst bún ekki að
heiman fyr en svo seint, að hún náði í
einn af seinustu hátunum, og stafaði það
af þvi, að stúlka sú, er hafði lofað að
gæta kornungs barns hennar, kom ekki í
ákveðin tíma. Sá er hana flutti út, hafði
lofað að biða, meðan hún næði tali af far-
þeganum, en er því erindi hennar var lok-
ið, sá hún að báturinn var að leggja frá
skipinu. Kallaði hún á bátsmenn, en þeir
sintu þvi eigi. Skipið var þá ekki »kom-
ið á skrið«, að þvi er ekkjan segir, og
stiginn ódreginn upp, en bátar allir farnir
frá skipinu.
Vegna hins skrílslega orðasveims, er út
af þessu hefir að ástæðulausu spunnist, og
aukið raunir þessarar sorgmæddu, einstæðu
konu, hefi eg leyft mér að segja frá til-
drögum ferðar hennar og erindi; hún á
ekki ámæli skilið, heldur sá, er brást henni
með flutninginn frá skipinu.
pórunn Á. Björnsdóttir.
Megna andstygð
hefir árás Snæfellinga-yfirvalds-
ins í afturhaldsmálgagninu síðast á
Sigurð prófast Gunnarsson vakið hvar-
vetna þar sem vér höfum til spurt.
Ekki að eins fyrir þá sök, að flestum
er kunnugt um, að síra S. G. er einn
af nýtustu og grandvörustu embættis-
mönnum þjóðarinnar. Heldur og vegna
þess, að það leynir sér ekki, að mað-
urinn, sem eys yfir hann jafn-miklu
af þeim ljótu orðum, sem hann hefir
á hraðbergi, veit sýnilega manna bezt,
að hann er að ausa sæmdarmann auri.
það sést ómótmælanlega á því, að
honum dettur ekki í hug nokknr yfir-
sjón, er hann geti borið prófasti á
brýn, jafn-auðsæ og löngumn til þess er.
Oll grein sýslumanns er eftirtektar-
verð bending um það, hvað yfirvöld
hér á landi telja sér óhætt, ef þau
eru svo Bkapi farin sem Snæfellinga-
yfirvaldið, sem reyndar mun fágætt;
svo er fyrir þakkandi.
Ed einna eftirtektaverðast er þó það
atriðið, er sýslumaður ógnar prófasti
með lögreglustjórn sinni —
ekki hættara en öðru eins prúðmenni
og síra Sigurði er við því að auka á ó-
mak lögreglustjóra með hátterni sínu!
Er mönnum láandi, þó að þeir geri
sér í hugarlund, að ýmislegu sé stung-
ið að lítilsigldum bændamönnum í
kyrþey vottalaust, þegar lögreglustjórn-
ar-ógnanir eru hafðar í frammi við
þjóðkunna merkismenn i blöðunum?
Kaupfélag ísfiröinga ,
hætti í vetur. |>að lagði af því sem
það átti í sjóði 1000 kr. til sjóðstofn-
unar hauda gömlum formönnum. f>að
hafði staðið 12 ár, og nverður eigi bent
á eitt einasta ár, er það hafi eigi gef-
ið félögum sínum tölaverðan hagnað,