Ísafold - 22.02.1902, Blaðsíða 1

Kemur at ýrnist einn sinrri eila
tvisv. í vikn Verft árg. (80 ark.
Hiinnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l'/s doll.; borgist fyrir miðjari
júlí (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin vi6
áramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. áre.
Keykjavík laugfardafíinn 22. febr. 1902.
9. blað.
I. o. 0. F. 832288’/2.
Forngripasafn opið mvd. og ld. 11—12
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
ki. 12—2 og einni stundu iengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útlána.
Okeypis lækning k spitalfnum á þriðjud.
og föstud. kl. 11 —1.
Ókeypis augnlækning á spítalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. bvers mánaðar
kl. H
Ókeypis tannlækning i húsi Jóns Sveins-
»onar hj a kirkjunni !. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11 1.
Jjandsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Jjandakotstkirkja. GuÖsþjónusta kl. 9
og kl. 6 a hverjum helgum degi.
Passiusálmar
til Sölu í bókverzlun ísafoldarprentsm.
(Austurstr. 8);
Skrautprent. og í skrautb. . 2 kr.
í skrautbandi . . . _ _ 11/2 _
i einf. bandi............ x _
Hvaö fyrir þoim valtir.
Hvað fyrir því vakir, skrifstofuvalds-
og afturhaldsliðinu?
Hvað annað en að búa svo um
hnútana, að stjóroarskrárbreyting
þeirri, sem þeir sjá að eigi verður af
stýrt lengur, fylgi annaðhvort engin
mannaskifti í yfirstjórn landsins, eða
þá að við taki þeir einir, setn eru
hold af þeirra holdi og bein af þeirra
beinum, menn, sem sjálfsagðir eru að
halda somu stjórnarháttum eftir sem
áður, menn, sem nánustu vinir og
bandamenn yfirstjórnar þeirrar, er nú
ræður fynr landinu, mega eiga víst að
verði sér jafnhollir og geðþekkir í alla
staðu f>vi annað hugsa þeir ekki
uru-
þetta, — þ e 11 a eitt er það, sem
fyrir þeiua vakir.
Að því markmiði stefndi lífróðurinn
fyrir þeim á þingi í sumar, að fá málið
(stjórnarbótina) ónýtt þá eða því frest-
að. Peir’ sem höfðu tjáð sig há-val-
týska áður, meðan þeir voru að ginna
kjósendur til að greiða sér atkvæði til
þingfarar, ýmist án verulegra breyt-
inga á frumvarpinu frá uæsta þingi á
undan, eða með þeim breytingum,
sem Btjórnbótarflokkurinn tók síðar
upp þeflar 1 þmgbyrjun, — þejr fðru n£
ekkert leynt með það, að þeir vildu
málið feigt, með því að láta það daga
uppi á Þin§mu> ef ekki tækist að
það kollsigldi sig þar.
Sendifönn alræmda til Khafnar eft-
ir þing var og af sama toga spunnin.
þar þurfti að fá þvf framgengt, sem
ekki tókst á þingi; að málið ónýttist
að sinni.
Bn með því að komin var ný stjórn
að völdum og alls annars sinnis en
bin eldri, þá stoðaði ekki að bafa
gömlu aðferðina til að spilla fyrirmál-
inu: að telja hinum ókunnugu, út-
lendu valdsmönuum (ráðgjöfunum)
trú um, að öll atjórnbótarbaráttan
væri ekki annuð en æsingur 1 einstaka
misindismönnum; þjóðin stæði þar alls
eigi á bak við og hirti alls ekki um
neina stjórnarbót; það væri ekki þ a ð,
sem að henni amaði, heldur óviðráð-
anleg fátækt o. s. frv.
Nei. f>á er snúið við blaðinu, og
það svo greinilega, að nú látast þeir
binir sómu menn vera að berjast fyrir
að fá enn meira þjóðfrelsi og þing-
ræði en stjórnbótarflokkurinn hafði
fram á farið!
Og þeir stíga fetinu framar.
f>eir láta sér hugkvæmast sú frá-
munalega óskammfeilni, að tjá hinni
nýju, lýðfrelsislyndu stjórn, að þeir,
skrifstofuvalds- og afturhaldsliðarnir,
séu íslands vinstrimenn, en stjórn-
bótarflokkurinn íslenzkir hægrimenn!
Sú blekking hreif þó skamma stund.
Káðgjafinn Islands binn nýi var það
ólíkur fyrirrennurum sínum, að hann
rannsakaði s j á 1 f u r málavexti, jafn-
skjótt og hann fekk því við komið
fyrir öðrum embættisönnum, og sér þá,
hvern leik hór er verið að leika, og
einsetur sér að taka fyrir blindings-
leik þann, er leikinn hafði verið við
stjórn vora undanfarið.
f>á kveður hann upp sinn fræga, ó-
vægilega áfellisdóm yfir 10-manna-
frumvarpinu og öllu makkinu með það
eftir þing, þenuan sem hinn alræmdi
•Rógbjörn óþokki« gerir nú fyrir skemstu
sína fádæma óskammfeilnu hártogun-
artilraun til að vísa frá því og feðrum
þess yfir á annað frumvarp eða
tillögu, er hann s m í ð a r sér að ráð-
gjafanum hafi send verið einslega, og
s m í ð a r sér að hann hafi lesið, og
s m í ð a r sér að hann hafi virt svars,
og það hvorki meira né minna en í
sjálfum konungsboðskapnum, en e k k i
skift sér neitt af frumvarpi því, er
nær helmingur þingsins í sumar hélt
fram og lézt berjast fyrir, bæði á
þingi og eftir það, utan lands og
innan!
Loks er enn svo örugg trúin á ginn-
ingarfíflsku lýðsins, að þessir sömu
kumpánar bera að staðaldri á borð
fyrir hann önnur eins ósköp og það,
að þ e i m sé að þakka, aS kostur er
nú hjá ráðaneytinu nýja á mikið álit-
legri stjórnarbót, með ráðgjafabúsetu
í Keykjavík, og ætlast til þeirra launa
fyrir, að sá flokkurinu hafi sem víðast
hylli kjósenda í vor — flokkurinu,
sem einskis lét ófreistað til að fá
stjórnina til að aðhyllast lOmauna-
frumvarpshneykslið með þess dular-
klæddu Hafnarstjórn f btað heima-
stjórnar, — með dönskum yfirráðgjafa
í Khöfn yfir landshöfðingjanum hér,
endurskírðum með ráðgjafa-n a f n i,
en sama undirtylluvaldi og áður.
Lengi getur ilt versnað.
Lengi getur óskammfeilnin vaxið.
MilliþinKanofndin. Landshöfðingi
hefir 27. f. m. skipað samkvæmt konungs-
úrsknrði 13. nóv. f. á. i hina fyrirhugnðu
milliþinganefnd í sveitarstjórnar- og fú-
tækramálum þá Pál amtmann Briern (form.)
Jón Magnússon landritara og Guðjón
Guðlaugsson hreppstjóra á Ljúfustöðum.
Um kynbætur búpenings.
Kftir
Jóhann Magnússon (frá Glerárskógum).
' II.
f>ess má geta, að frændur vorir
Norðmenn hafa árið 1899 lagt af rík-
issjóði til kynbóta um 124,000 krónur
og héruðin (amtssjóðir) nálega jafn-
mikið. f>etta er að vísu ekki mikið
fé, borið saman við fólksfjölda. En
þá er líka ótalið alt það fé, sem veitt
er til búnaðarsýniuga og þess háttar,
sem vel mætti telja að varið sé til
kynbóta, því þær hafa mikílvæg áhrif
á kynbætur, bæði beinlínis og ó.ieín-
línis. Sama ár var veitt af almanna
fé beint til fénaðarsýninga 50,500 kr.
Auk þess voru haldnar fénaðarsýning-
ar í sambandi við iðnaðarsýningar, og
er hér ótalið það, sem varið hefir ver-
ið til þeirra sameiginlega. f>essi ár-
legi styrkur og þaðan af meiri hefir
þegar gert ómetanlegt gagn, svo að
nú eru kynbætur komnar á góðan rek-
spöl. Skepnur hafa orðið stærri og
föngulegri, þriflegri og hraustari, og
hálfu arðmeiri en áður.
Fyrir rúmri hálfri öld voru hestar
ekki seldir öllu hærra í Noregi en hér
gerist nú; en svo er eftirspurnin orðin
mikil eftir uorskum hestum innan
lands og utan, að nú seljast vanaleg
vinnuhross þar fyrir 400—500 kr., en
kynbótahross og, valdir vagnhestar
20Ö0—7000 kr. Síðan farið var að
gera verulegar kynbætur á hestum i
Noregi, eru nú liðin 40—50 ár, og á
þeim tíma hefir hestakyn Norðmanna
að kalla má umskapast. f>að hefir
stækkað og orðið meira samkynja að
lit og vaxtarlagi og öðrum einkennum,
svo nví er hver hesturinn óþekkilegur
frá öðrum, að sjá í fljótu bragði.
Líkt er háttað um önnur húsdýr þar.
Kýr eru nú miklu betri mjólkurkýren
áður og kostbetri. Nú eta ekki hinar
feitu kýrnar þær mögru upp — þær
gefa af sér auð fjár.
f>ar sem gsrðar eru verulegar kyn-
bætur, er fylgt tilteknum reglum, er
miða að því, að fyrirgirða alla óná-
kvæmni og kák, og hins vegar hvetja
bændur til að taka sér fram og fræða
aðra um það, er þeim reynist sérstak-
lega hafa bætandi áhrif.
Fyrst er að flokka pening þaun, er
hafa skal til undaneldis, í þrent.
Hver flokkur getur öðlast verðlaun
eftir fegurðareinkennum: fyrstu, önnur
og þriðju verðlaun.
Annað, að ekki sé blandað saman
ósamkynja skepnum, eða að þær, sem
ekki verða taldar með neinum flokkn-
um, hafi eigi áhrif á þá um of.
f>riðja, að ungviðið sé alið vel upp,
látið hafa nægilegt fóður og gott, góð
húsakynni og mikla hieyfingu úti við,
vetur og sumar.
Víðs vegar risa upp kvikfjár-kynbóta-
félög; leggja þau stund á að gera
þekking á kvikfjárrækt víðtæka og al-
menna, og stuðla að því, að höfð sé
öll nákvæmui á kynbótunum. f>au
annast og kaup á undaneldisskepnum
o. fl. Sama gera og mörg búnaðar-
félög. Óll þessi félög njóta styrks af
almannafé og aðstoðar stjórnarvalda.
Slíka tilhögun alla vantar hér á
landi, og meðan svo stendur, er naum-
ast að búaat viö mikilli framför í
þessari grein. Öll fyrirtæki, sem ætl-
ast er til, að eigi sér langan aldur og
blómgist, verða að styðjast við sam-
heldi og kunuáttu.
Tækju nú bændur rögg á sig víðs
vegar um land, og stofnuðu félög til
að gangast fyrir reglubundnum kyn-
bótum, eða ef búnaðarfélögin lóti meira
til sín taka um þetta mál, mundi
brátt batna kynferði búpenings vors.
Ef til vill gengi stirt að koma ýmsu
á réttan rekspöl, eða komast yfir tor-
færur, sem margar eru, þegar eittbvað
skal byrja. En þegar reynsla fengist
og af henni lærðist margt nytsamt,
væru mestu örðugleikarnir frá. f>á
mundi og ekkí á löngu líða, þar til er
fá mætti aðstoð dugaudi manna í kvik-
fjárrækt, og mundi þá margt hjálpa
til að styðja fyrirtækin.
Hættu að Ijúga, Þjóðólfur!
Heilræði, áskorun eða beiðni? —
það skiftir engu, — hættu að eins að
ljúga. Hæt.tu því vegna sjálfs þín,
vegna hinna mörgu, sem þú lýgur upp
á, en einkum vegna lesenda þinna.
f>að er hlutverk lyginnar, að girða fyr
ir sólargeisla sannleikans og varpa
sem dimmustum skuggum. Vertu
ekki lengur að varpa þeim skuggum
yfir lesendur þina.
í stjórnmálaþrefi þínu hefirðu hvað
eftir annað farið með skammarlegar
lygar; þér er ekki til neins að þræta
þess. Hér eru sýnishorn, sem færa
heim sanninn.
Langalengi ertu búinn að burðast
með þá lygi, og áréttar hana 7. þ. m.,
að hlutabankamálið sé flokksmál vort,
sem réttsýnir menn nefna ýmist tfram-
faraflokkinnt eða nstjórnbótarmennt, en
þú nefnir 1tValtýinga* eða vllafnar-
stjórnarmenm. f>að mál hefir þó al-
drei verið og er ekki orðið flokksmál
vort. Sönnunin er svört á hvitu þessi:
auk þingmannaflokks vors í neðri deild
greiddu þeir Hannes Hafstein, Björn
sýslumaður og Pétur Jónsson fullnað-
aratkvæði upp úr deildinni með 6-
menguðum hlutafélagsbankanum sem
einkabanka landsins; Björn búfræðing-
ur eins — þrátt fyrir hans þýðingar-
lausu athuga8emd. Forseti deildar-
inuar, Klemens Jónsson, er og með
málinu. Alla þessa þingmenn hefirðu
talið til þess flokksins, sem þú hefir
nefnt »heimastjórnarmenn«. — Kristján
yfirdómari, einn hinn fremsti mað-
ur (í orðsins fylstu og beztu merk-
ingu) í flokki þeim, sem þú 3töðugt
ofsækir og níðir, gat aftur á móti ekki
aðhylst nefnt hlutabankafrumvarp,
nema á því yrði gerð stórvægileg
breyting. Og hve mörgum mikilhæf-
um mönnum í framfaraflokknum kann
að vera svipað farið og honum í því
máli? — Að bankamálið ásamt og
jafnframt stjórnskipunarmálinu hafi