Ísafold - 15.03.1902, Blaðsíða 2

46
um samskotum. Nýmæli þetta á að
létta undir með þeirri viðleitni, og er
gert ráð fyrir, að með þeim hætti,
verði þess eigi langt að bíða, að aldr-
ei þurfi nokkurt barn í landinu að
sitja svangt á skólabekk.
Löggjafarstarf samþegna vorraí Dan-
mörku hefir lengi verið heldur ógirni-
legur fróðleikur, meðan afturhalds-
stjórnin stóð þar við stýri og fátt nýti-
legt gerðist í þeirri grein. Nú er ný
öld upp runnin, og ekki ólíklegt, að
vorri þjóð geti orðið að því gagnlegur
fróðleikur að ýmsu leyti, að vita, hvað
lagasetning líður suður við Eyr-
arsund og ýmsum framfaramálum.
f>ví er þessi grein hér sett, og er
margt í henni haft eftir nýlegum
fréttapistlum frá Kaupmannahöfn til
erlendra blaða.
Yaltýmgar og innlend stjórn
Meðal annarar illinda-lokleysu, er
skriffinsku rægitólið nýja ísfirzka kvað
hafa borið að staðaldri á borð fyrir
lesendur sína frá því er það skreið
úr eggi í haust, hafði verið einu sinni
sú aðdróttun, að krafan um innlenda
Btjórn só í munni Valtýinga ekki ann-
að en gildra til að veiða í grunnhygna
kjósendur; um það geti engum bland-
ast hugur, sem fylgst hafi með bar-
áttu þeirra og hugfest röksemdir
þeirra undanfarin ár.
f>eir fáu málsmetandi menn.er skúma-
skots-gagn þetta sjá eður heyra, virð-
ast hafa gert sér að reglu, að láta sem
það sé ekki til. f>ó hefir f. alþm. síra
Sigurður Stefánsson gert eina tilraun
til að sinna því ofurlítið og sent því
hógvær mótmæli gegn fyrnefndum rógi.
En vitanlega þótti tólinu ekki ráð að
láta lesendur sína sjá flett greinilega
og rækilega ofan af rógþvælu þess, og
synjaði svarinu rúms. — Fyrir því hefir
höf. sent það ísafold. f>að er svolát-
andi:
Eftir síðasta aukaþingið 1894 voru
víst flestir orðnir úrkula vonar um, að
hægrimannastjórnin í Danmörku mundi
nokkurn tíma Ijá samþykki sitt til að
lögleiða hina endurskoðuðu stjórnar-
skrá, er tvívegis hafði verið afgreidd
til hennar af aukaþingi. f>ing og þjóð
hafði í milli 10 og 20 ár eindregið
haldið fram kröfum Islendinga um al-
innlenda stjórn, en svör stjórnarinnar
voru hvað eftir annað svo ákveðin, að
ekki þótti til neins, að halda málinu
til streitu, meðan alt stóð við sama í
Danmörku.
f>annig var ástatt 1897, er valtýsk-
an kom til sögunnar.
f>á gaf stjórnin kost á töluverðum
breytingum á stjórnarskránni; og þótt
breytingar þessar fullnægðu hvergi
nærri óskum íslendinga, töldu all-
margir þingmenn þær tíl verulegrar
bótar og vildu ganga að þeim; með
því var samkvæmt yfirlýsingu stjórn-
arfulltrúans (1899) engu slept af lands-
réttindum vorum, en hins vegar bætt
úr sumum mestu meinunum á stjórn-
arfari voru, samvinnuleysi stjórnarinn-
ar við þingið, ókunnugleika hennar og
ábyrgðarleysi gagnvart þinginu. f>ess
vegna töldu margir þær spor í áttina
til meiri stjórnarbótar, sem ekki skyldi
óstigið, úr því ekki var kostur annars
meira.
Valtýskan komst á dagslcrá þings og
þjóðar að eins fyrir þá sök, að örvœnt
var um að fá frekari bcetur á stjórn-
arhógum vorum hjá stjórninni.
f>etta veít eg að allir þeir kannast
við, er þekkja til þessa máls og satt
vilja segja, hvernig sem þeir að öðru
leyti líta á valtýskuna.
Síðan 1897 hefir stjórnarskrárdeilan
einkum verið um það, hvort Islend-
ingar ættu að ganga að valtýskunni,
eður hafna henni og láta alt sitja við
sama um stjórnarfar vort.
Krafan um alinnlenda stjórn hefir
síðan að mestu leyti legið í þagnar-
gildi, bæði utan þings og mnan, e i n-
u n g i s af þeirri einföldu ástæðu, að
ekki hefir verið til neins að hreyfa
henni við stjórnina. Um baráttu gegn
henni eða röksemdir hefir alls ekki
verið að ræða frá Valtýinga hálfu; and-
stæðingar þeirra hafa ekki haldið
henni fram, enda sumir þeirra and-
stæðir henni frá öndverðu.
Valtýingar hafa undanfarin ár barist
fyrir því, að fá þær umbætur á stjórn-
arhögum vorum, sem nokkur líkindi
hafa verið til að fengist gætu; bar-
átta þeirra hefir einkum lotið að því,
að fá skipaðan sérstakan ráðherra
fyrir ísland, er mætti á alþingi og
bæri ábyrgð á öllum stjórnarathöfnum
sínum.
Er það nú þessi barátta, sem blaðið
telur vitni þess, að Valtýingar hafi nú
innlenda stjórn að eins á vörunum,
sem gildru til að veiða í grunnhygna
kjósendur?
Röksemdir Valtýinga undanfarin ár
hafa allar miðað að því, að reyna að
sannfæra þjóðina um, að þóttvérgæt-
um ekki fengið framgengt hinum fylstu
stjórnbótarkröfum vorum, þá ættum
vér þó ekki að sitja oss úr færi að ná
þeim endurbótum, er fengist gæti, því
að á þann hátt héldum vér þó í áttina
að takmarkinu: sjálfsforræði í sérmál-
um vorum.
Eru nú þetta röksemdir fyrir því,
að Valtýingar séu í rauninni algerlega
horfnir frá kröfunni um alinnlenda
stjórn, en noti hana að eins sem
gildru til að veiða í grunnhygna kjós-
endur, sem þeir svo svíki, er á þing
kemur, eins og blaðið gefur í skyn?
J>egar er það fréttist, að frjálslynd
stjórn væri komin til valda í Dan-
mörku, þá skora Valtýingar á hana að
láta uppi við aukaþingið að sumri, að
hve miklu leyti hún geti orðið við
hinum fyrri kröfum íslendinga um al-
innlenda stjórn, um leið og hún tekur
það fram, að frumvarp það, er þingið
í sumar samþykti, fullnægi ekki ósk-
um þjóðarinnar í þessu efni.
Sannar nú þessi áskorun þau um-
mæli blaðsins, að Valtýingar séu and-
stæðir alinnlendri stjórn á íslandi?
Um það má þrátta fram og aftur,
hvorir réttara hafi haft fyrir sér, Val-
týingar, eða þeir, sem barist hafa á
móti þeim breytingum, sem fáanlegar
hafa verið á stjórnarskránni. En hafi
blaðið ekki aðrar röksemdir til að styðja
við þennan þunga áburð á mótstöðu-
menn sína, þá get eg ekki betur séð,
en að það í augum allra ekki því
grunnhygnari lesenda sinna fari hér
með ósannað og ósannanlegt mál, þótt
ekki vilji eg drótta því að því, að það
gjöri það til að veiða með kjósendur.
Meðan svar stjórnarinnar er ókom-
ið og engin veit með neinni vissu,
hvernig það muni verða, þá virðist
stjórnbótarmál vort græða næsta lítið
á hinum og þessum getgátum og get-
sökum um það, hvernig þingflokkarnir
frá í sumar muni snúast við þessu
svari. þegar stjórnin hefir látið uppi,
hvernig hún tekur 1 málið, þá sést að
Iíkindum innan skamms, hverjum það
er mest alvörumál, að fá verulega
8tjórnarbót. í báðum þessum flokk-
um eru sjálfsagt mjög margir, sem
fá vilja sem mést sjálfaforræði í sér-
málum vorum; en því verra ertilþess
að vita, að heyra aðdróttanir um auð-
virðilegustu hvatri og enda hinamestu
varmensku. Slíkar umræður miða að
eins til að sundra kröftum vorum, sem
ríður lífið á að sameina í þessu vel
ferðarmáli þjóðar vorrar; þær eru því
málinu til tjóns, mönnunum til mink-
unar og öllum góðum mönnum til
skapraunar.
Vigur 30. jan. 1902.
Sigurður Stefánsson.
Skólaröð. A‘ð aflokna miðsvetrarprófi
í f. m, i latínuskólannm voru þar þessir
88 piltar og í þessari röð — fyrri hluti
ölmusu aftan við nöfn þeirra, er hana hafa
fengið, i kr., — og að eins tilnefnd heirn-
ili pilta utan Rvíkur.
VI. bekkur.
Þorst. Þorsteinsson, 100; Magnús Guð-
mundsson frá Holti (Hv.), 100; Jón Magn-
ússon, 75; Bjarni Jónsson, 75; Ólafur Bjiirns-
son, ritstjóra; Pétur Bogason, heit. læknis;
Björn Þórðarson frá Móum, umsjm. skólans
og bekkjarins, 100; Sigurður Gfuðmundsson
frá Mjóadal (Hv.), 50; Halldór Jónasson,
skólastjóra á Eiðum, umsjm. úti við; Bryn-
jólfur Björnsson, Bangárv., 50; Halldór
Stefánsson; Vílhj. Finsen, heit. póstm.; Jón
Ben. Jónsson, Isaf., 25; Sturla Guðmunds-
son, læknis í Sth.; Sigurður Sigtryggsson
lyfsala; Sigvaldi Stefánsson múrara.
V. hekkur.
Geir Zoega, kennara; Guðm. Hannesson
frá Látrum (Isafj.), 100; Jóhann Briem frá
Hruna, 75, Bogi Brynjólfsson, prests Jóns-
sonar, 25; Georg Ólafsson, gullsmiðs Sveins-
sonar; Ólafur Þorsteinsson, járnsm. Tómas-
sonar; Guðm. G. Jóhannsson frá Kollafjarð-
arnesi, 75; Haraldur Sigurðsson, fangavarð-
ar; Lárus Sigurjónsson frá Húsavik, umsj -
maður, 75.
IV. bekkur.
Stefán Jónsson frá Hrisakoti (Hv.), 100;
Konráð Stefánsson frá Flögu (Hv.), nmsj.m.,
100; Olafur Þorsteinsson af Eyrarhakka, 75;
Jón Kristjánsson, yfirdómara; Guðhrandur
Björnsson, prests í Miklabæ, 50; Björn Páls-
son, skálds Ólafssonar, 75; Bogi Benedikts-
son, 75; Gunnl. Þorsteinsson frá Vik i Mýr-
dal; Oddnr Hermannsson, heit. sýslum., 25;
Jóhann G. Sigurðsson frá Svarfhóli (Snæf ),
75; Gunnar Egilsen, kaupm. Hafnarf.; Magnús
Júliusson, læknis á Blönduósi; Jón Kristj-
ánsson frá Viðidalstungu.
III. bekkur.
Þorsteinn Briem, umboðsmanns áÁlfgeirs-
völlum; Magnús Pétursson, veit.m. á Sauð-
árkrók, 50; Ólafur Jóhannesson, heit. sýslu-
m. Ólafssonar, 50; Björgólfur Olafsson,
skrifara Jónssonar, 50; Ólafur Lárusson
prests í Seiárdal; Brynjólfur Magnússon frá
Ljárskógum; Andrés Björnsson frá Brekku
(Skagaf.), umsj.m. 25; Julius Havsteen, kon-
súls á Oddeyri; Þórarinn Kristjánsson, yfir-
dómara; Baldur Sveinsson, Húsavik, 25;
Þorgrimur Kristjánsson, kaupmanns; Ingvar
Sigurðsson ,heit. kaupm. Magnússonar; Karl
Sæmundsen, faktors á Blönduósi; Magnús
Stephensen, landshöfðingja; Magnús Magn-
ússon, 75; Guðmundur Guðfinnsson; Pétur
Sigurðsson frá Hörgslandi; Ólafur Oscar
Lárusson, homöop.
II. hekkur.
Árni Árnason frá Skildinganeskoti, 75;
Sigurður Jóhannesson, Norðdal frá Eyólfsst.
(Hv.), 75; Guðjón Baldvinsson frá Böggvis-
stöðum (Eyjaf.)*; Konráð Konráðsson, um-
sjónarm.; Hafsteinn Pétursson, veit.m. á
Sauðárkróki*; Sigurður Lýðsson úr Arnarf.*;
Guðm. Kr. Guðmundsson; Páll Sigurðsson
úr Gullbr.s.; Guðm. Jónasson frá Hlíð (Hv.);
Pétur Jónsson, verulunarm Árnasonar;
Björn Guðmundsson frá Böðvarshólnm
(Hv.)*; Þorhjörn Þorvaldsson frá Þorvalds-
eyri; Vernharður Þorsteinsson úr Þingeyj-
ars.; Magnús Gislason úr Fáskrúðsf.*; Jón
Sigurðsson, sýslum. í Kaldaðarnesi; Björn
Jósefsson, skólastj. á Hólum; Jóhannes Jó-
hannessen, heit. kaupm.; Þórður Oddgeirs-
son, prests í Vestmanneyjum; Sigurður Ein-
arsson frá Vatnsenda (Árn.); Guðbrandur
Jónsson, Þorkelssonar dr.; Oscar Olausen,
heit. kaupm.
I. bekkur.
Alexander Jóhannesson,heit. sýslum. Olafs-
sonar; Sigfús Maríns Jóhannesson úr Vest-
manneyjum; Jón Jónasson úr Sth., umsj.m.;
Pétur Halldórsson, bankagjaldkera Jónsson-
ar; Sveinn Sveinsson; Beinhold Richter,
kaupmanns í Sthólmi; Sigfús Blöndal; Stein-
dór Bjarnarson frá Gröf i Mosfellssveit;
Ólafur Pétursson frá Hróifsskála; Vilhelm
Ólason; Einar lndriðason, revisors.
Tiu piltum var ekki raðað sökum veik-
inda um prófið og eru hér taldir síðastir í
hverjum bekk, þrir i (i. bekk, einn í 5.,
einn i 4., fjórir í 3., og einn í 1. Nýsvein-
ar 5 i 2. bekk, stjörnumerktir; í 1. bekk
tómir nýsveinar nema Sigf. Bl.
Enn um raarkaösbætinn í Newcastle
f>að hefir dregist nokkuð lengi, að
svara grein herra Jóns Jónssonar frá
Múla, sem út kom í 77. tbl. ísafoldar
f. á.
f>að gleður mig, að hann er mór
samdóma um, að betra mundi vera að
ekki væru fluttir út nema vel litir og
hæfilega gamlir hestar.
Um þetta atriði snýst alt málið, þvf
ef hann, sem umboðsmaður Z. hér á
landí, stuðlaði að því, að Z. keypti
ekki gamla hesta illa lita, glaseygða
og á ýmsan hátt gallaða, að eg ekki
tali um tvævetur trippi, eins og hann
gerði í sumar sem leið, þá væri vel; því
meðan hann lætur gera það, ná íslenzkir
hestar aldrei verði, eða áliti á þeim
stöðum, sem þau hross eru seld, sem
þau mundu fljótt ná, ef ekki væri sent
það ljóta með, sem tæplega borgar
kostnaðinn að flytja það, því síður
meira.
fætta veit Z. manna bezt, þó svo
hafi litið út, að hann hafi ekki huga-
að um annað en að hafa sem mesta
töluna.
íslendingum væri betra, að selja
1000 af fallegum hestum en 1500 af
ljótum, enda muudu bændur fljótt
skilja það, ef hætt væri að kaupa það,
og hestaræktín batna af sjálfu sér,
því það eru engir, sem geta breytt
henni eins fljótt og þeir, sem kaupa
hestana hér.
Hitt atriðið, að sendir hafi verið
færri hestar frá Newcastle til Glasgow
síðastliðið sumar en mér var skrifað,
getur vel verið rétt; en þess vil eg
spyrja, hvers virði eru þessir hestar,
sem seldir voru í Glasgow, þegar
búið er að draga frá allan kostnað við
að kaupa þá og geyma þá hér á landi,
flytja þá til Newcastle, geyma þá þar
og s. frv. f>að netto-verð býst eg við
að minn umboðsmaður hafi átt við.
Að flutningurinn frá Newcastle til Glas-
gow hafi verið dreginn frá í sölureikn-
ingnum, það skil eg vel, því eg hefi
undir hendi marga þess konar reikn-
inga.
Eg enda þessar línur með þeirri ósk,
að nafni minn frá Múla beri gæfu til
að hrinda þessu máli áfram og á rétta
leið, sjálfum sór til sóma, en landinu
til framfara.
Jón Þórðarson.
Mannalát.
Hér í bænpm andaðist í hárri elli
1. þ. m. ekkja Sigurðar Vigfússonar
fornfræðings, Ólína, dóttir Bonnesens
sýslumanns síðast í Rangárvallasýslu,
en áður gift tvívegia, fyrst Jóhanni
sýslumanni Arnasyni í fúngeyjarsýslu
(f 1840), bróður Hannesar heit. presta-
skólakennara og þeirra systkina, en
síðar Vigfúsi gullsmið Bjarnasyni
Thorarensen amtmanns. Hún átti
börn méð 1. manni sínum, er dóu ung.
Sfðari hjónaböndin voru barnlaus.
Hún var greind kona og sköruleg.
Hún var á 2. ári um áttrætt.