Ísafold - 28.05.1902, Blaðsíða 2

;i26
|>ossi orð: En vér teljum oxn jafn-
framt nkylt að láta þess yetið, að hin
islenzka þjóð hefir aldrei verið fylli-
lcga dnæyð með það fyrirkomulag, sem
hygt er á þessum xkilningi [o: stjórnar-
innar á' sambandi íslands við Danmörku],
og það er sannfœring vor, að sú skoð-
un sé enn rikjandi hjd jjjóð vorri, að
stjórnarskipun íslands sé þá fyrst kom-
in i ]>að horf, er fullkomlega samsvari
þörfum vorum, jjegar œðsta stjórn
landsins í hinum sérstaklegu málefn-
um þess er húsett hér d landi —
f>essi orð eru sett í ávarpið af vorurn
flokksmönuum af fúsum vilja og eigin
hvötum; um þau var engin deila, eng-
inn skoðanamunur. f>eim þurfti ekki
að þröngva inn eða bæta þeim við af
andstæðingum vorurn, því að þau
stóðu þegar í ávarpinu, áður en það
var lagt fyrir deildina. Bn aftan við
þau var síðar á fundinum með góðu
samkomulagi skeytt sú klausa, sem
fyr er tilfærð: »enda hefir o. s. frv.«
Af þessu má sjá, hversu frek ósann-
indi það eru, sem borin hafa verið
fram í þessu máli, t. d. í Austra 26.
apríl á bls. 48, þar sem sagt er »að
það hafi verið mótstöðumenn stjórnar-
skrárfrv., sem komu heimastjórnarósk-
inni inn í ávarpið«, en að vor flokkur
»hafi ekki þorað að neita henni þar
um rúm, hversu feginn sem hann
vildi«; eða þegar segir í sama blaði 3.
maí á 52. bls., »að þessi heimastjórn-
arósk hafi verið aett í ávarpið —
þröngvað þar inn —, einungis til að
fá atkv. E. Briems og Jul. Havsteens
með ávarpinu*, og ýmislegt fleira þessu
líkt.
Eg ætlaði mér ekki að taka til máls
í blöðunum út af deilugreinum flokk-
anna. En þegar sífelt er verið að
stagast á sömu ósannindunum, og það
með meiri og meiri dirfsku, í svo ein-
feldu atriði, sem hér er um að ræða,
og þegar svo stendur á, að eg hlýt að
vera sérstaklega kunnugur þessu máli
flestum öðrum fremur, þá finn eg
mér nú skylt að koma fram með þessa
ieiðréttingu, til þess að hinar marg-
endurteknu missagnir verði ekki að
lyktum taldar óyggjandi sannindi.
Reykjavík, 26. maí 1902.
Hallgr. Sveinsson.
Eftirmæli.
Hinn 8. des. f. á. andaðist að heimili
sinu Gufudal fremri i Gufudalssveit sóma-
konan Guðrún Einarsdóttir, 75 ára göm-
nl, ftedd árið 1826 á Ingunnarstöðum i
Geiradalshrepp og ólst þar upp hjá foreldr-
um sinum nokkur ár, þar til er hún flutt-
ist með þeim að Kálfadal i Gufudalssveit
og var þar til þess er hún giftist 26 ára
gömul Birni Einarssyni frá Gröf í Þorska-
firði. Eyrstu 5 húskaparár sín bjuggu þan
á Hamri á Hjarðarnesi. Þaðan fluttu þau
að Hallsstöðum á Langadalsströnd og
hjuggu þar meðan þau lifðu bæði. Þeim
var 3 barna auðið, er 2 lifa: Björn Björns-
gon merkisbóndi í Gufudal fremri, giftur
Sigríði Jónsdóttnr frá Arnardal, og Mar-
grét, ógift í Gufudal. Síðari ár æfi sinnar,
eða eftir lát manns síns, var Guðrún sál.
hjá syni sinum, fyrst í Gröf og þá í Gufu-
dal.
Guðrún sál var mesta myndar- og at-
orkukona, stilt og gsetin, börnum sínum
góð móðir og manni sinum ástrik eiginkona.
X. X.
Hafís var ófarinn af Húnaflóa fyrir vikn.
Hrafl á reki fyrir Austfjörðum, er Hekla
var þar á ferð nýlega, lítið þó og haga-
laust fyrir skipaferðir.
Mikill kuldi hér með stórviðri á norð-
an frá þvi í gær; um 2 stiga frost i nótt.
í þrítugustn Ijyuningu.
f>eir þykjast auðsjáanlega vita, aft-
urhaldshöfðingjarnir, að það muni þurfa
að koma við hann, »svartasta blettinu«
sem máltólið þeirra, þjðlfr., kallarkjör-
dæruiðhérnanæ8t við höfuðstaðinn. f>að
er nú heiil hópur héðan á ferðinni frá
þeim, eins og þeytispjöld út nc alt.
Auk þeirra, er síðast voru nefndir
og ætlaður var suðurkjálkinn sérstak-
lega, eru 2 snikkarar hér í bænum, al-
kunnir skósveinar baukastjórans, gerð
ír út í ferð um uppsýsluna, Kjósarsýslu.
Annar lagði á stað um helgina, alla
leið upp í Kjóa, bæ frá bæ. Honum
var gerður sá grikkur á miðri leið, að
maður slóst þar í för með honum úr
framfaraliðinu og fylgdi honum bæ frá
bæ, til þess að hafa þó reykinn af
réttunum, er hann gæddi náungan-
um á.
Hinn smalinn á að fara á kreik
tindílfættur síðari hlut vikunnar og reka
á smiðshöggin — hnykkja naglana eftir
hinn fyrri. Hann á að veiða á eftir
þingmálafundinum hjá Kjósarmönnum
á föstudaginn og gista á útbæjunum
þar um nóttina eftir.
Eina sál fyrir víst hafði fyrri smal-
inn veitt. Hinn er vís til að ná í
hálfa aðra.
Jpeir hafa á boðsólum, þessir sendl-
ar, ekki »hann sjálfan«, heldur banka-
þjóninn einn, Halldór Jónsson,
þennan sem frægur er orðinn fyrir
hina nýstárlegu uppgötvun um einhlítt
fangaráð til að auka tekjur sínar,
sem sé: að bæta við þær útgjöldun-
um, — mann, sem fylt hafði flokk
8tjórnbótarliða þangað til í fyrra sum-
ar, að »erindrekinn« nafntogaði límdi
hann aftan í sig og gerði hann af-
skaplega hugfanginn í tímenninga-
frumvarpinu sæla. Honum er því
sjálfsagt ætlað það erindi á þing á-
samt fleirum, að vekja það upp aftur,
með væntanlegum afleiðingum af því
tiltæki: drátt á »endalokum barátt-
unnar« um ótiltekinn tíma. En ekki
eru þeir látnir hafa orð á því, sendl-
arnir, heldur tjá kjósendum, að hann
sé há-valtýskur, með því að alkunn-
ugt er, að kjördæmiö er valtýskt, —
eindregið Framfaraflokkskjördæmi. Eu
einkum er bankamálinu otað fram,
máli, sem enginn veit annað hér en
að nú muni vera útkljáð með stað-
festing bankafrumvarpsins frá í fyrra;
og lýðnum kent, að þar sé hr. Björn
Kristjánsson skaðamaður, en hinn
(H. J.) að því skapi þarfur og vits-
munadrjúgur, sem marka má af fyr-
nefndri uppgötvun og allri frammi-
stöðunni gegn hr. B. Kr. Sennilega
er það látið fylgja sögunni, að engin
tilhæfa muni vera í fréttinni um, að
hlutabankinn sé væntanlegur, og því
sríði nú lífið á að fá á þing menn, sem
styðja vilji skilmálalaust einka-peninga-
verzlun Landsbankans, hvort sem
hann megnar að fullnægja þörfum
landsmanna til hálfs eða ekki. — Hrein-
lega og ráðvandlega farið í sakirnar,
eins og vant er hjá afturhaldsliðinu!
Af »lækningaferðinni« um suður-
kjálkann eru farnar að berast hinar
og þessar kýmisögur, t. d. að náung-
ínn þar segist við lækni þann leggja
þakkarorð í milli að fá meðulin hans
í 30. þynningu eða alt landsbankavitið
óþynt. Hann kvað sem sé hafa sömu
vörúna á boðstólum eins og smiðirnir
í uppsýslunni.
Annars vegár eru miklar bollalegg-
ingar í höfuðstaðnum um að framselja
einhvern annan til væntanlegrar kross-
festingar hér 4. júní heldur en »hann
sjálfana, sem hyggilegra þykir að sýna
óskrámaðan á öðru kjörþingi, ef svo
slæst. Fórnarlambið kvað eiga að
verða eítt af bæjarins mestu »mikil-
mennumi og forustugarpur í aftur-
haldsliðinu.
Öðrum þræði lætur þó afturhalds-
liðið sem hann »sjálfur« geti varla
þverfótað urn götur bæjarins fyrir áfjáð-
um urasækjendum um þau forréttindi,
að mega greiða honum atkvæði, en
hann bænheyri þá eina, er hann
viti vera alveg óháða öllu nema hjart-
anlegri sannfæringu og samvizku
sjálfra þeirra.
Afrek flokkanna.
Glögt og skýrt og í örfáum orðum er
þeim lyst á einum stað í ritlingnum »Til-
drög stjórnarbótarinnar« eftir E. H.
»Hvað er það þá, í sem fæstum orð-
um, sem sá flokkur hefir lagt til úrslita
stjórnarmálsins, er fekk frumvarpið sam-
þykt á síðasta þingi og síðastliðið sum-
ar tók sér nafnið' Framfaraflokkur?
Hanti lagði út í baráttu fyrir samn-
ingum við stjórnina, þegar allir slíkir
samningar voru lýstir laudráð.
Hann fekk því áorkað, að hægri-
mannastjórnin gerði tilboð, sent svo batt
hendur vinstrimanna.
Hann hefir gersamlega umsteypt hug-
myndum þjóðarinnar um þá kröfu, er
stóð fyrir öllum samuingum, flutning
ráðgjafa vors úr ríkisráðinu, og með því
gert ltana færa til að þiggja þá stjórn-
arbót, er vér nú getum fengið.
Hann hefir gert þjóðræðið að einni
af aðalkröfum vorum, og yfirleitt kom-
ið málinu í það horf, að vér bæði vit-
um, hvers vér eigum að krefjast, og að
það verður s/nn ávinningur fyrir Dani,
að veita oss alinnlenda stjóm.
Hann kraíðist innlendrar stjórnar, jafn-
skjótt sem hennar var nokkur hugsan-
legur koStur.
Hattn afst/rði því að lokum, að vér
fengjum undirtyllustjórn, þegar svo var
komið, að innlend stjórn hlaut að vera
á boðstólum.
Engu þessara atriða verður hnekt með
neinum rökum. Þau eru öyggjandi sögu-
legur sannleikttr.
Nú er eftir að íhuga það sérstaklega,
hvað sá flokkurinn, sem á síðasta þingi
barðist gegn frttmvarpi því, er samþykt
var, og á hiuum síðustu misserum hefir
tekið sér naftiið »Heimastjórnarflokkur«,
hefir lagt til þessa máls.
Sá flokkur tók með gífurlegustu fár-
yrðum og landráðagetsökum samninga-
viðleitninni á alþingi 1895.
Hann tók fyrst tilboði stjórnarinnar
á alþingi 1897 þatin veg, að hann barð-
ist gegn því af alefli, að það væri virt
umræðu og íhugunar.
Síðar á því þingi gerir hann flutning
sérmála vorra úr ríkisráðirtu að aðalskil-
yrði fyrir því, að þiggja tilboð stjórnar-
innar.
Því fer svo fjarri, að hann hafi á
nokkurn hátt leiðrétt hugmyndir manna
vtm setu ráðgjafa vors í ríkisráðinu, að
hann flytur stöðugt og látlaust þá kenn-
ing, að frumskilyrðið fyrir því, að vér
meguvn þiggja uokkura breyting á hinni
æðstu stjórn sérmála vorra, sé það, að
ráðgjafi vor verði fluttur úr ríkisraðinu.
Þessu heldur flokkurinn fram, þangað
til á síðasta þingi, er öll þjóðin, að kalla
má, er orðin sannfærð um, að þessi
kenning sé vitleysá«.
Dáinn er
hér í bænum í gærkveldi Þorkell
Þorkelsson, prests fráReynivöllum,
vindlari, áður kaupmaður hér, um þrít-
ugt. Fekk »slag« fyrir nokkrum dögum.
, Skólapiltur einn lózt í fyrri viku, 22.
þ. m., í 3. bekk, úr tæringu, Magnús
Magnússon trésmiðs Bergsteinssonar
frá Árgilsstöðum í Rangárvallas/slu, nær
23 ára að aldri.
Hver átti króánn?
það valt upp úr einni undirtyllunni
meðal »tímenninganna« snemma á
þingi í fyrra, að fóstrið þeirra með
mörgu nöfnunum (þar á meðal »Finna
dóttir Boga« eða »hin finska dóttir
Boga«) væri kornið utan yfir pollinD,
og var ísafold ekki þagmælskari en
svo, að vanda, að hún sagði frá þessu
á prenti.
|>á stóðust höfðingjar flokksins ekki
reiðari og harðþrættu fyrir það í alla
staði.
En hvernig fer?
Nit lýsir Bogi sagnameistari sig
s j á 1 f a n föður að umræddu, frægu
fóstri (sjá Austra 3. þ. m.)!
þessi eru hans dýru og dýrmætu orð:
»þegar prófessor Finnur Jónsson sté
á skip í júnímánuði í fyrra, til þess að
fara heim til Islands, fekk eg hon-
um afskrift af frumvarpi til stjórn-
arskipunarlaga til breytingar á nokkr-
um greinum í stjórnarskránni. Frum-
varp þetta var e f t i r mig, og er
frumritið af því geymt í skrifborði
minu« [!].
f>að er vonandi, að skrifborðið það
komist á Forngripasafnið á sínum
tíma. f>að mun þykja einhvern tíma
ekki miður merkilegt en ferðakoffortið
hans Guðbrands biskups. Helzt ætti
þá að fylgja því púltholan, sem mál-
fræðingsvfsir einn samdi við latneska
orðabók, meðan hann var að búa sig
undir inntökupróf í skóla.
Kjörgrip þennan, sem Bogi geymir
í skrifborðinu sínu, lögðu *tímenning-
arnir« síðan til grundvallar fyrir frum-
varpi sínu. Svo segir Bogi frá.
Síðan segir sagnameistarinn, aðfrum-
varp sitt innihaldi sömu réttarbætur,
sem frumvarp það, er ráðherra íslands
ætli að leggja fyrir alþingi, en auk
þess nokkrar aðrar.
f~að er með öðrum orðum, að grund-
völlurinn fyrír tímennÍDgafrumvarpinu,
sem ráðgjafinn lýsti »alveg óhafandi#,
hefir sömu réttarbætur að geyma, sem.
hið nýja frumvarp sjálfs ráðherrans,,
er hann segir þó, ráðherrann, að sé
ekki annað en valtýskan frá síðasta
þingi, að viðbættri búsetunni, sam-
kvæmt ósk Framfaraflokksins.
Hvort er nú aðdáanlegra í þessari
frásögu, sannleiksástin eða hugsunar-
skarpleikurinn ?
Lesendurnir minnast væntanlega
þess, að þetta er sami stjómvitringur-
inn og 8agnameistarinn, og kveðið
hefir áður upp með það, að það
hafi í raun réttri verið »hið lang-
mesta pólitiska happ, sem
ísland hefir orðið fyrir, síðan það fekk
stjórnarskrá sína, að ráðgjafi þess
varð danskur maður, er var önnum
kafinn af öðrum, miklu umfangsmeiri
stjórnarstörfum«.
Eftir þessum bókum hefir þá Finn-
ur ekki verið annað en sendisveinn
Boga með frumvarpið hingað.
En nú segir sagan þó, að hann
hafi þózt eiga það líka.
|>eir kváðu hafa skrifað hingað til
lands kunningja sínum í vetur, Finn-
ur og Bogi, hvor í sínu lagi, með
sömu ferðinni:
»M é r,—m é r og engum öðrum er
stjórnarbótin að þakka«.
|>eir vilja báðir eiga króann; en eiga
líklegast hvorugur meira í honum en
konan, sem barninu stal og lót sér
hvergi bilt við verða, er Salomon kon-
ungur skipaði að höggva það í sund-
ur milli hennar og hinnar réttu móð-
ur.
|>eir mundu líklegast báðir horfa á
það gert með rólegum skapsmunum.