Ísafold - 30.08.1902, Blaðsíða 1

Kemijr út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
U/2 doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. ársr.
Reykjavík laugardaginn 30. ágúst 1902.
56. blað.
&3T Muua ber,
að gjalddagi fyrir
Isaf old var 15. f. m.
SKRIFSTOFA ÍSAFOLDAR er
npin kl. 12—2; en afgreiðslan allan daginn
(7 árd,—8 síðd.). Þar, i afgreiðslunni, er
tekið við borgun fyrir blaðið, auglýsingum,
bókapöntunum og blaða, handritum til prent-
unar i ísafoldarprentsmiðju, m. m.; þar er
og bóka- og pappírsverzlun.
I. 0. 0. F. 84959.
Forngripasafn opið md., mvd. og ld.
11—12.
Landsbókasafit opið hvern virkan dag
kj.12—2 og einni stundn lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til ótlána.
Ókeypis augnlækning á spítalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11—1.
Ókeypis tannlækning i Pósthússtræti 14,
b. 1. og 3. mánud. livers mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
k:. 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Stefnuskrá hinna.
Andatæðingar Framsóknarflokksins á
nýloknu alþingi hafa ekki viljað vera
minni menn en hann og hafa því þurft
að herma það eftir, að semja og
hirta »ávarp til íslendinga«, sem er
ætlast til að feli f sér stefnuskrá
þeirra.
Allir taka til þess, sem hana hafa
séð, hve hún sé efnislaus og óhöndu-
lega samin, miklu fremur af vilja en
mætti, til þess eins, að »vera ekki
minni«.
Hún er annarsvegar ekki annað en
upptekning eins aðalatriðis í stefnuskrá
Framsóknarflokksins: um að vilja
sbyðja atvinnumálin; og hins vegar er
þar talað um atriði, sem ekki er hægt
að sjá, að minsta þörf eða ástæða sé
til að minnast á í stefnuskrá, vegna
þess, að enginn lifandi maður á þessu
landi lætur sér annað í hug koma en
að sjálfsagt sé að gera það, sem
»flokkurinn« tjáist þar vilja bindast fyr-
ir að fá gert. f>að er sem sé, að
semja ábyrgðarlög fyrir íslandsráð-
herrann. Slíkt er fyrirskipað í stjórn-
arskránni, og engum lifandi manni
dettur í hug að óhlýðnast því. það
mun að minsta kosti vera fáheyrt
stefnuskráratriði, að bindast samtökum
um að vilja hlýðnast fvrirmælum laga
þeirra, er sömu menn hafa nýsam-
þykt, og það meir að segja stjórnar-
skipunarlaga. það er engu líkara en
að fyrir þeim, sem slíkt gera að
stefnuskráratriði, vekti sú hugsun, að
lög væri annars til þess gerð yfirleitt,
að óhlýðnast þeim, — að sjálfir höf-
undar þeirra skrásettu þau beint í því
skyni, að óhlýðnast þeim. Alveg eins
að sínu leyti og maðurinn, sem sagði
að orðin væri til þess gerð að leyna
hugsunum manns (Talleyrand).
J>ví ekki þá að bindast samtökum að
lofa konginum að staðfesta lög alþing-
is með undirskrift sinni? Eða lofa
dómstólunum að dæma mál, eða láta
hvað annað viðgangast, sem fyrir er
skipað í stjórnarskránni?
Að öðru Ieyti hefir téð ávarp sér til
ágætis tvenn leiðinleg ósannindi, —
leiðinleg vegna ýmissa of góðra undir-
skrifta til þess.
Onnur ósannindin eru þau, að eng-
um manni úr þeirra flokki hafi verið
gefinn kostur á að kynna sér ávarp
Framsóknarflokksin3. En það var
sýnt í handriti eiuum helzta mannin-
um í hinum flokknum, áður en það
var prentað, einmitt í því skyni, að
hann og flokksbræður hans sem flest-
ir létu tilleiðast að vera með. Og
þetta var gert svo löngu áður en
ávarpið var birt, að nægur tími var
til fyrir hina að halda langa og ræki-
lega ráðstefnu um málið. Hefði hann
þá ekki tekið svo undir, mót von og
líkindum, að sýnilegt var fyrir fram
gersamlegt árangursleysi af þeirri sam-
dráttartilraun, mundi sjálfsagt hafa
verið frestað að birta ávarpið. En til
enn frekari vonar og vara var undir-
skriftum slept, þegar skjalið var birt
— að eins 2 nafngreindum flokks-
mönnum falið að birta það —, til þess
einmitt að gera fleirum aðgengilegra
að undirskrifa jafnvel eftir á, ef þeir
vildu.
Hin ósannindin eru þau, að ávarpið
frá 18. ágúst eigi að vera s é r s t ö k
^tefnuskrá Framsóknarflokksins. En
í sjálfu ávarpinu stendur þó berum
orðum:
»Og munum vér skoða hvern þann
mann, sem að henni (þ. e. stefnuskránni)
getur hallast, sem flokksbróður vorn,
án alls tillits til þess, hvar hann kann
að hafa staðið í fylkingu í hinni stór-
pólitisku baráttu, sem áður hefir skift
mönnum í flokka«.
Skýrara er naumast hægt að taka
það fram, að báðum hinum andstæðu
flokkum er gert jafnheimilt að undir-
skrifa stefnuskrána.
Líklega eru ekki til mörg hátíðleg
skjöl, með heilum þingflokk undir, jafn-
marklítil og með jafn-lélegum frágangi
eins og þessi stefnuskrá andstæðinga
vorra. |>eir eiga þó í sínum hóp fleiri
en einn og fleiri en tvo sendibréfsfæra
menn og töluvert fram yfir það. En þvf
er þá ekki einhver þeirra látinn semja
annað eins skjal og þetta? Eða er
það eitt með öðrum fádæmum í flokks-
samþyktinni, að til slíkra hluta m e g i
ekki velja aðra en þá, er öðru eins
verki eru alls óvaxnir?
Og þetta hafa þeir getað fengið sig
til að undirskrifa, allir í flokknum,
nema forseti efrí deildar einn (land-
fógetinn); og það ekki í rieinum sýni-
legum tilgangi öðrum, sumir hvorir að
minsta kosti, en að vera ekki með
hinum, þeim er Framsóknarflokkinn
skipa.
Hrapallegt er nú annað eins, og
miðlungi friðvænlegt.
Biðjið ætíð um
OTTO M0NSTED S
DANSKJ SMJ0SUKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
Hirðing á kúm og meðferð mjólkur.
Eftir JT. Grönfeldt.
I.
Til þess að unt sé að búa til gott
smjör, er nauðsynlegt að mjólkin sé
hrein og góð.
Nú í sumar eru ný mjólkurbú sett
á stofn, og hin eldri endurbætt. Eg
vil því snúa máli mínu með nokkrum
orðum að samlagsmönnum búanna,
því án þeirra hjálpar og aðstoðar verð-
ur mjólkurbúunum ekki auðið að búa
til gott smjör, jafnvel hvað vel sem
þau eru úr garði gerð. Hver einstak-
ur félagsmaður, hvort sem hann á
fleiri eða færri kýr, verður að gera sér
Ijóst, hve áríðandi það er fyrir smjör-
gerðina, að fara sem bezt með mjólk-
ina. Með því móti stuðla þeir að því,
að meðferð hennar batni.
Sökum þess, hve langt er milli bæja
og vegirnir ógreiðir yfirferðar, verða
búin að vera rjómabú.
En því fylgir það, að mjólkina verð-
ur að aðskilja heima, og senda að eins
rjómann til búanna.
Svo má að orði kveða, að það sé
mikið áræði, að setja á stofn rjóma-
búin einmitt vegna þess, að mjólkin
er skilin og meðhöndluð á heimilun-
um.
Meðferð rjómans þarfnast nákvæmni
og vandvirkni, og það varðar miklu,
að hver einstakur maður skilji, hver
ábyrgð á honum hvílir í þessu efni
og að þrif búanna og velferð er undir
því komin, að mönnum sé þetta ljóst.
Um kýrnar verður að muna eftir því,
að ekki fæst góð mjólk nerna úr heil-
brigðum kúm. þegar kýrin er veik,
yxna, nýborin eða geldmjólka, verður
að athuga, hvort mjólkin er óskemd,
en þó einkum, ef kúnni er ilt í júgr-
inu. Sé mjólkin einkennileg að útliti,
svo sem blóðlituð, draflakend, vatns-
lituð, eða rauðleit, þá er sjálfsagt að
hafa þá mjólk sér og nota eigi til
mjólkurbúsins. Sé nú ekkert að at-
huga við útlit hennar, þykir tryggara
að bragða á nýmjólkinni úr hverri kú
fyrir sig; en verði heldur ekki komist
með þessu móti að raun um, hvort
nokkuð sé athugavert við hana, þá
þarf að prófa það á annan hátt. Bezt
er að gera það með því, að taka mjólk
úr hverri kú fyrir sig og láta hana í
hrein glös, og láta í þau hreinan
tappa. Glösin eru svo látin á hlýjan
stað, og látin standaþar 1 sólarhring.
Að þeim tíma liðnum skal rannsaka
nákvæmlega, hvernig mjólkin lítur út,
og hvernig lyktin er og bragðið. Get-
ur þá svo farið, að gallar komi í ljós,
er áður duldust. Bezt mundi að
senda glösin til bústýrunnar á mjólk-
urbúinu, og láta hana athugá það, sem
í þeim er.
Rjóma af þeirri mjólk, sem er göll-
uð, eða virðist vera miður góð, ætti
ekki að senda til rjómabúsins. Slíka
mjólk er bezt að flóa og nota til
heimilisins eða handa kálfum. Ef kýr
er geldmjólka eða yxna, er bezt að
gelda hana upp; en séu mikil brögð
að því, hvað mjólkin er slæm eða illa
útlítandi, þarf að leita dýralæknis eða
annars manns, er vit hefir á slíku.
Um fóðrið verður að muna eftir því,
að skemt fóður eða óhreint drykkjar-
vatn getur haft áhrif á mjólkina og
spilt henni. Sömuleiðis geta sumar
fóðurtegundir, sem of mikið er gefið
af, orsakað annarlegt bragð að mjólk-
inni. Slæmt drykkjarvatn og skemt
eða myglað fóður getur í fyrsta lagi
valdið því, að kýrnar ve’kist, og í
öðru lagi orsakar það, að loítið í fjós-
inu spillist og verður óhreint. En það
hefir aftur þau áhrif, að mjólkin
óhreinkast í fjósinu meðan á mjólk-
uninni stendur, því saman við hana
blandast gerlar og önnur óheilnæm
efni. Sama er, ef borið er undir kýrn-
ar eitthvað það, sem rýkur úr, meðan
verið er að mjólka.
Heyið eða fóður kúnna ætti að
geymast í góðum hlöðum, meö vatns-
heldu þaki. Drykkjarvatn kúnna ætti
helzt að vera lindarvatn eða brunn-
vatn. Brunnarnir þurfa að vera djúp-
ir og svo frá þeim gengið, að ofan-
jarðarvatn renni ekki ofan í þá.
Að sumrinu, meðan kýrnar ganga
úti, er fóður þeirra gott og náttúrlegt,
ef grasið er nóg.
En að vetrinum er öðru máli að
gegna.
Vetrarfóðrið þarf að vera bæði gott
og mikið, svo að kýrnar mjólki sem
bezt; en gæta verður þess, að melt-
ingin haldist í góðu lagi, og að kýrn-
ar éti vel og með góðri lyst. jjessu
verður bezt framgengt með því, að
gefa kúnum fleiri en eina fóðurtegund.
Jafnframt þarf að gefa þeim reglu-
lega, og eigi má auka eða minka gjöf-
ina mjög snögglega.
Til þess að varðveita sem bezt át-
lyst kúnna, og koma um leið fyrir
óróa, sem ætíð dregur úr nyt þeirra,
er nauðsynlegt að gefa þeim og brynna
í sama mund, og fara vel að þeim.
Ekki má láta þærbíða eftir heyinu,
og ekki reka þær á fætur, þegwr þær
eru nýlagstar.
Séu fóðurtegundirnar fleiri en ein,
verður að gefa þær í sömu röð.
Réttast er að gefa þeim ekki meira
en það, að þær éti nokkurn veginn
upp.
þegar vel er farið að kúnum, verða
þær spakar, og þekkja bráðlega þann,
er hirðir þær, enda gerast spakar,
þótt aðrir umgangist þær.
En það er ekki nóg, að þeim sé
gefið gott og munntamt fóður og
vatn.
Til þess að þær líti vel út og mjólki
mikið, þarf að verabjart á þeim, Ioft-
gott og þeim þarf að halda hreinum.
Eins og það er hollast fyrir menn,
.
1