Ísafold - 17.12.1902, Blaðsíða 1

Ísafold - 17.12.1902, Blaðsíða 1
Kemur út ýmist einu sinni eða tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark. minnst) 4 kr., erlemlis 5 kr. eða l1/^ doll.; borgist fyrir miðjan júlí (erlendis fyrir fram). ISAFOLD. Upp8ögn (skiifleg) bundin við áramót, ógild nema komin sé til útgefanda fyrir 1. október. Afgreiðslustofa blaðsins er Austurstrœti 8. XXIX. ára:. Reykjavík miðvikuda^inn 17. desember 1902. 78. blaö. MitóJadá Jf'taAýaAMv I. 0 0. F. 8412198’/.2. Auynlækning ókeypis 1. og 3. þrd. i hverjum rnán. kl. 11—1 í spltalanum. Forvyripasafn op'ð mvd. og ld. 11—12. Landsbankinn opinn hvern virkan dag kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12 — 1. Landsbókasafn opið livern virkan dag kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3) md., mvd. og ld. t.il útiána. Náttúrugripasafn, i Doktorshúsi, opið á sd. kl. 2—3. Tannlœkning ókeypisi Póstbússtræti 14 b 1. og 3. mánud. bvers mán. kl. 11—1. Útrýming áfengisbölsins. jbað kemur flestum sarnan um, að einhver verulegasti og áþreifanlegasti framfaravottur hér á landi síðustu 10—20 árin sé hin öfluga barátta gégn áfengisófögnuðinum og sá árang- ur, er hún hefir þegar borið. f>essi árangur lýsir sér ekki einung- is í því, að í eDgu landi er nú bind- indislið fjölmennara en hér að tiltölu við fólksfjölda, heldur engu sfður í binu, sem er fult eins mikið í varið, hve almennigsálitið er orðið áfenginu andvígt miklu frekara en gerist ann arsstaðar, sem sé utan hóps bindindis- manna. {>að lýsir sér meðal annars b æ ð i í strangari bindindislöggjöf en dæmi eru til yfirleitt ella, þrátt fyrir það, þótt bindindismenn hafi aldrei verið í meiri hluta hér á þingi, o g í því, hve algengt er nú orðið, að heil hér- uð, jafnt þeir sem ekki eru í bindindi og þeir sem það eru, skora á kaup- menn sína að hættaaðflytja áfengis-ó- lyfjanið eða hafa til sölu, og kaupmenn verða meira að segja við þeirri áskor- un býsna-alment, auk þess sem þeir hafa sumir ekki þurft neina áskorun til þess, heldur gert það að fyrra bragði, með því þeir hafa séð og skil- ið það, sem er, að stundarhagurinn af áfengissölunni vegur ekkert í móti þeim frambúðarhag þeim til handa, er leiðir af áfengisafneituninni meðal viðskiftamanna þeirra, beinlínis og ó- beinlínis. þetta sýnir og, að allmikið af þjóð- inni er komið furðu-langt í réttum •skilningi á sönnu eðli áfengisins og hvílík heimska er að hafa það um höud. Verður að vonum naumast mjög langt þess að bíða, að almenn- ingur horfir eða hlýðir jafnforviða á þá, sem á áfengið trúa og mæla bót áfengÍBSöIu, eins og nú gera menn á þá fáfræðinga, ef nokkrir eru, sem halda að jörðin sé flöt. þá verður horft á slíka fáráðlinga eins og mælt . er að tröll horfi á heiðríkju. En vitaskuld erum vér þó ekk komnir nema hálfa leið enn, — hálfa leið að réttu endimarki, sem er al- gerð útrýming áfengis úr landinu. Vér stöndum þar flestum þjóðum bet- ur aðvígi, og vér verðum óefað á undan jþeim að afreka þá landhreinsun, oss til mikillar frægðar, ef alt fer skap- lega. Hór leikur því ekki á öðru en hversu fljótt það tekst. Og þar er ráðið, að ætla sér ekki of stór stökkin í einu. Næsta fótmálið til útrýmingar á- fenginu verður ekki og á ekki að vera aðflutningsbann, heldur að eins áfeng- is-sölubann. Vér verðum að taka það stigið fyrst, með því að það er skilyrði fyrir, að óhætt sé að reyna hitt. þá fyrst, er þorri þjóðarinnar er orðinu afvanur allri áfengisnautn vegna þess, hve örðugt er að veita sér hana öðru vísi en að panta sér áfengið sjálf- ur handan um haf, þá fyrst er tími til kominn að ætla sér að þvinga með lögum þann örlitla minni hluta, sem það gerir og gerir þar með sitt til að óföguuðinum við lýði, til þess að hætta því alveg. þá er trygging fengin fyrir, að þjóð- in láti ekki að sér hæða, heldur fylgi því fram eindregið og hlífðarlaust, að slíkum lögum sé hlýðm veitt eins og nú t. d. þeim lögum, er banna þjófnað eða því um líkt. það er því alveg rétt stefnt í fund- arályktuninni hér, þeirri frá í fyrra dag, sem um getur í þessu blaði, um að lögleiða aðflutningsbann »jafnskjótt sem fyrir því er fenginn mikill meiri hluti þjóðarinnar*. f>ar í felst skýr viðvörun við því, að láta sér detta slíkt í hug fyr en þjóðin er svo langt komin, að hún er búin að fá nægiiega þroskaðan skilning á þessu máli og eindreginn vilja. — Sumum mundi hafa þótt betur við eiga, að fundurinn hefði að eins tjáð sig meðmæltan vínsölubanni. En ályktunin kemur raunar alls eigi í bága við það, einmitt sakir viðauk- ans. Hans vegna er vínsölubann sjálfsagt millistig, eins og sýnt hefir nú verið fram á. Mótþrói gogn fjárböðun. Nokkurs konar uppreisn gegn yfir- valdi sínu, amtmanni, liggur við af hálfu alls þorra bænda í þremur sveic- um í Suðurmúlasýslu, Breiðdals, Valla og Eiða. f>eir hafa sent amtmanni, segir Norðurl., bréflega neitun um að baða sauðfé sitt samkvæmt fyrirmæl- um hans frá 4. ágúst þ. á. f>eir bera fyrir sig, að þörfin sé heldur lítil, með því að enginn kláði muni vera til í Múlasýslum sunnan Lagarfljóts; í annan stað, að ein böðun þyki ekki nægileg trygging til útrýmingar kláða, ef hann ertil, og því síður að hún geri að öðru leyti það gagn, er vega megi gegn þeim vankvæðum, erhenni fylgja; ekki ,sé hægt að afstýra sam- göngum fjárinsnema með því, að geyma það innilukt í húsum, en þar í sveit- um gangi alt fé úti, nema hrútar, og mundi böðun hafa mjög ill ábrif á heilsu fjárins, jafnvel hvort sem það væri haft úti eða inni á eftir, einkum hætt við lungnaveiki, er það blotnar mjög; loks telja þeir böðunarkostnað- inn óbærilegan,—hannmuninema fyr- ir smæsta bóndann um 53 kr. og hinn stærsta um 172 kr., og auk þess muni féð verða kulvísara eftir baðan- ir og eyða meira heyi veturinn út. Amtmaður hefir svarað svo þessari hlýðnis-neitun, að hann hefir skipað sýslumanni að höfða mál gegn öllum þeim bændnm og fjáreigendum, er ó- hlýðnist fyrnefndri skipun eða hafi ekki hlýðnast henni fyrir miðjan vet- ur, samkvæmt hinum nýju kláðalögum frá 8. nóv. 1901. Túnræktin. Eftir Sigurð ráðunaut Sigurðsson. IV. f>að eru skiftar skoðanir um það, hver yrkingaraðferðin sé betri, tyrfing eða fræsáning. f>að var tekið fram í II. kafla þess- arar greinar, að varasamt væri að svo stöddu, að ráða eindregið til fræsán- ingar. Fræsáning á túnum er að minsta kosti óráðleg, og getur náumast kom- ið til mála ein8 og nú er háttað hög- um vorum. Annars er nauðsynlegt að greina sundur túnasléttun eða yrking á rækt- aðri jörð, og yrking á óræktuðu landi. 1. Um t ú n i n er það að segja, að eg tel bezt að rista ofan af þeim og þekja aftur með torfinu. En með því á eg ekki við að þekja jafnharð- an, heldur er nauðsynlegt, að flagið sé bert um lengri eða skemmri tíma, eins og áður er á minst. Bezt er að hafa ávalt gamalt flag fyrirliggjandi, og flytja hinar nýju of- anristu-þökur á það. fá er með öðr- um orðum rist ofan af bletti í túninu að vorinu og þær þökur notaðar yfir gamalt flag frá því árinu áður. Síðan er nýja flagið stungið upp eða plægt, herfað og sáð í það höfrum eða byggi. Hafrarnir eða byggið er því næst sleg- ið að áliðnu sumri og þurkað sem annað hey eða gert úr grasinu súrhey. Að haustinu er flagið plægt af nýju, látið liggja bert vetrarlengt, og herfað um vorið, áburður fluttur í það og jafnað vel. Síðan er það þakið með nýjum þökum, sern ristar hafa verið ofan af öðrum bletti f túninu, o. s. frv. fæssi aðferð er að minni hyggju langbezt sléttunaraðferð í ræktuðum túnum, er á alt er litið. í þessari aðferð er fólgin allmikil breyting frá því, sem nú tíðkast al- ment, og hún til stórmikilla bóta, bæði á túnum og öðru graslendi. Og eg efast um, að meiri breyting eða stærri sé æskileg að svo stöddu. 2. Um yrking á óræktaðri jörð er nokkuð öðru máli að gegna. Sé gras- svörður þar lítill, ósamstæður og ófrjór, þá er eflaust réttast að plægja jörð- ina eins og hún kemur fyrir, láta síðan flagið liggja ó þ a k i ð 1—2 ár, en róta við því öðru hverju. Að þeim tfma liðnum má sá í það höfrum eða byggi, og árið eftir rófum eða turnips. Eftir fá ár, t. d. 3—5 frá því jörðin var fyrst plægð, er jarðvegurinn orð- inn mulinn og myldinn. f>á má sá í flagið í s 1 e n z k u grasfræi, ef þess er kostur, og þá einkum þeim fræteg- undum, er skapa varanlega grasrót. Annars hefir sumum gefist vel að bera f slík flög hrossatað, heyrusl og moðsalla. Með þessum áburði flyzt fræ í blettinn, er frjóast og vex upp. Eftir 3—4 ár er flagið orðið grasi gróin jörð. V. (Niðurlag). f>að er einkar-árfðandi a ð r æ k t a v e 1 þá jörð, sem annars er yrkt, eins og hr. B. J. tekur fram í áður- nefndri grein sinni f ísafold. í þeim löndum, sem jarðræktin er bezt, er þetta viðurkent, og alt sem gert er til umbóta henni stefnir í þessa átt. f>etta þurfum vér einnig að hafa hugfast, og haga ræktun vorri eftir því. f>að er áríðandi að rækta túnin vel, svo að þau gefi af sér sem mest- an arð í samanburði við tilkosinað- inn. Og það sem einkum styður að þessu, er góður undirbúningur hins yrkta lands, þurkun, friðun, og að moldin fái að liggja ber langa hríð áður en hún er þakin. Aburðurinn og meðferð hans eru og mikilsverð atriði í þessu efni, og að vel sé borið í flögin, og á túnin. Ekki er alt komió undir því, að túnin séu gríðarstór eða víðáttumikil, heldur er raest um það vert, að þeim sé haldið í góðri rækt, svo að þau spretti sem bezt. f>að er alt sem mælir með því, bæði vinnusparnaður og fleira. Áður en eg skilst við þetta mál, vil eg aðeins minnast á plægingarnar. f>að er nauðsynlegt að nota plóg og herfi þar, sem því verður við kom- ið. En skilyrðið fyrir því, að plæg- ingar svari kostnaði og verði almenn- ari en þær eru, er, að þeir sem plægja kunni það verk meir en að nafninu. Plægingar geta aldrei orðið almennar nema bændur þreifi á því, að það sé hagur að láta plægja. Og það er enginn vafi á því, að plæging svarar betur kostnaði en uppstungan, ef plægingarmaður er vel vanur og leik- inn í að stýra hestunum og plógnum; annars ekki. Fyrir því er afarnauð- synlegt, að eiga kost á, a ð 1 æ r a p 1 æ g i n g a r þar og hjá þeim mönn- um, er þær geta kent. Einstakir menn, sem Iæra að plægja, ættu svo að gera plægingar að atvinnu sinni, plægja fyrir búnaðarfélög og einstaka bændur, gegn hæfilegu kaupi. Með þessum hætti eru helzt, líkindi til, að áhuginn á plægingum aukist og kunnátta í þeirri grein færist úc og verði almenn. Túnræktin hér á landi er mikilsvert atriði í búnaði vorum. Hún er yfir- leitt undirstaða velmegunar og vellíð- unar almennings. Ef túnræktin er f góðu lagi, þá er hún einkar-arðsöm; það sýna dæmi ýmissa búmanna, er eiga góð og mikil tún. f>vf er það svo mikilsvert, að hirða túnin vel, friða þau fyrir ágangi, slétta þau og bera vel á þau. Og það mun jafnan reyn- ast svo, að túnaslétturnar eru og verða einhverjar hinar beztu, vissustu og arðvænlegustu jarðabætur, ef þær eru vel gerðar í upphafi og vandlega frá þeim gengið að öllu leyti.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.