Ísafold - 10.06.1903, Qupperneq 2

134
þeir ali upp búfróða bændastétt, og
um það aé ekki hvað minst vert fyr-
ir búnaðinn.
Naumast held eg sé rétt, að gera
svo mikið úr áhrifum búfræðinga á
búnaðinn. |>að er raunar svo, að
umferða-búfræðingar hafa verið sendir
út um land. En tíðast hafa þeir
fiogið um sem fiðrildi, stungið sér
niður hér og þar, sem helzt hafa ver-
ið efni í búi, en sneitt hjá kotunum,
eins og þar væri engin þörf á þeirra
návist. Ef leitað væri atkvæðis
þjóðarinnar um, hversu oft hverjum
bónda um sig hefði auðnast að líta
þessa bændafræðara augum, þá mundn
furðumargir telja þá viðlíka sjaldséna
og hvíta hrafna.
Hins vegar held eg, að búfræðing-
um væri yfirleitt ekki gert rangt til,
þó að sagt væri um þá, að þeir séu
ekki vel hæfir til að leiðbeina öðrum,
að þeim sé í raun og veru of vaxið að
vera leiðtogar. |>að hefir nú sumum
búmönnunum orðið á að láta sér um
munn fara, — að minsta kosti um
nýgræðingana frá búnaðarskólunum.
það er ekki nema eðlilegt, að ný-
bakaðir búfræðingar séu lítt fallnir til
þess starfa, því þeir hafa yfirleitt not-
ið of lítillar tilsagnar, bæði bóklegr-
ar og verklegrar, er að eins hafa lært
í hérlendum skólum; og þó er þeim
ntlað þetta starf stundum þegar eftir
að þeir hafa lokið við skólanám, ungir
og óreyndir, hafandi aldrei þurft að
berjast við íslenzka búskaparerfiðleika
og atrit, og eru því lítt kunnugir því,
sem þeir þurfa að vita jafnframt bók-
fræðinni: hið verklega ástand, er
gömlu búmennirnir þekkja miklu bet-
ur.
Aður en búfræðingar séu færir um
að knésetja gamla og reynda búmenn
og lesa þeim fræði sín, þurfa þeir að
nema meir en tveggja ára skólalær-
dóm. En það hefir þó flestum þeirra
ekki þótt við þurfa, þó að staða
þeirra heimti það.
Eg get ekki hugsað mér, að búfræð-
ingar, eins og þeir eru tíðast, þegar
þeir koma frá skólunum, séu færir
um að gerast leiðtogar eða nýtir fræð-
endur, enda þótt þeir hafi lagt alúð
við nám sitt. Mér getur ekki betur
skilist en að til þess þurfi miklu
meiri bóklega þekkingu en þar er
veitt, og auk þess holla og góða
reynslu, sem skóli lífsins fær einn
veitta.
Stórstúbuþing Good-templara
var haldið hér dagana 6.—9. þ. m.
Fulltrúar voru þar 44; af þeim 30 ut-
an Reykjavíkur, úr öllum fjórðungum
landsins.
Af ályktunum, er þar voru sam-
þyktar, eru þessar merkastar:
A ð fá lagt fyrir alþingi í sumar
frumv. til laga um bann gegn aðflutn-
ingi áfengra drykkja; en fái það ekki
framgang, þá að fara þess á leit, að
skipuð verði milliþinganefnd til að
undirbúa málið undir alþingi 1905, og
skorað á stjórnina að leita álits allra
kjósenda á landinum um þaó.
A ð sækja um aukinn styrk úr
landssjóði (4000 kr.) til útbreiðslu
bindindis.
A ð skora á landsstjórnina að hafa
strangt eftirlit með, að ekki fari fram
ólögleg vínsala á gufuskipum kringum
land, og að sett verði strangari ákvæði
en nú eru um heimild lyfsala til að
láta af hendi áfengi.
A ð skora á kirkjustjórnina, að hún
fari þess á leit við presta landsins, að
prédika um bindindi á grundvelli
kristindómsins að minsta kosti einu
ainni á ári.
Yfirmaður reglunnar hér á landi
(stórtemplar) um næstu 2 ár var kos-
inn héraðslæknir jpórður J. Thor-
o d d 8 e n í Keflavík, í stað Indriða
Einarssonar, er sagði af sér; ritari
endurkosinn Borgþór Jósefsson verzl-
unarmaður; féhirðir Halldó/ Jónsson
bankagjaldkeri.
Þingmálafundur
í Hafnarfirði.
|>ingmálafundur var haldinn 2. júnf
1903 í Goodtemplarahúsinu í Hafnar-
firði. Á fundinum /voru staddir þing-
mannaefnin: Dr. Valtýr Guðmunds-
son, kaupmaður Björn Kristjánsson,
bankagjaldkeri Halldór Jónsson og
kaupmaður Ágúst Flygenríng í Hafn-
arfirði. Fundarstjóri var kosinn Guð-
mundur Guðmundsson í Hafnarfirði
og skrifari Bjarni kennari Jónsson.
f>essi mál voru tekin til umræðu:
1. Stjórnarskrármálið.
2. Heimullegar kosningar.
3. Ráðgjafaábyrgðarlög.
4. Fyrirkomulag æðstu innlendu
stjórnar.
5. Alþýðumentunarmálið.
6. Sjávarútvegur.
7. Samgöngur.
8. Bindindismál.
9. Bæjarréttindi Hafnarfjarðar.
10. Læknir í Hafnarfirði.
11. Lán handa trésmíðaverksmiðju.
Út af þessum málum voru þessar
ályktanir samþyktar:
Stjórnarskrárinálið. Fund-
urinn óskar, að þingið samþykki stjórn-
arskrárfrumvarpið frá 1902 heldur en
að leggja út í nýja og óvissa stjórnar-
skrárbaráttu til þess að fá numið rík-
isráðsákvæðið burt úr því. En ef fyr-
ir næsta alþingi liggur yfirlýsing ráð-
gjafans um, að hann samþykki frum-
varpið án ríkisráðssetuákvæðisins, þá
óskar fundurinn, að þingið felli það
ákvæði burt úr frumvarpinu. Samþ.
í e. hlj.
Heimullegar kosningar.
Fundurinn skorar á alþingi, að sam-
þykkja frumvarpið um heimullegar
kosningar, sem legið hefir fyrir þing-
inu að undanförnu, en stjórnin
ætlar nú að leggja fyrir alþingi með
litlum breytingum. Samþ. í e. hlj.
Ráðgjafaábyrgð arlög. Fund-
urinn óskar, sð alþingi taki til með-
ferðar ráðgjafaábyrgðarlög, er ákveði
nákvæmlega valdsvið ráðgjafans. Jafn-
framt óskar fundurinn, að mál, sem
rísa út af embættisfærslu ráðgjafans,
verði dæmd af juridiskum, en ekki
pólitÍ8kum dómstólum. Samþ.
Alþýðumentunarmálið. Fund-
urinn skorar á þingmenn kjördæm-
isins:
a ð stuðla að þvf, að efla mentun
alþýðunnar og koma hinum lægri
mentamáluru í viðunanlegt horf með
þ\fí:
a) að stofna með lögum kehnara-
skóla með 2—3 ára kenslutíma.
b) að skipa tryggilega umsjón með
hinum lægri mentamálum.
c) að fjölga föstum smábarnaskólum,
þar sem því má við koma, og koma
fastara og hentugra skipulagi á um-
ferðarkensluna. Enn fremur útvega
styrk úr landssjóði til að reiaa fyrir
barnaskólahús.
d) að hækka laun barnakennara til
muna og áskilja það, að allir barna-
kennarar hafi fengið kennarafræðslu,
þeir er vinna við skóla eða umgangs-
kenslu stunda, er styrkt er af lands-
sjóði.
e) að koma hinum æðri og lægri
skólum landsins i sem hentugast sam-
band, og að afnema forntungnanámið
i latínuskólanum eða takmarka það
sem mest má verða. Samþ.
Sem viðauka við þessa tillögu í al-
þýðumentunarmálinu samþykti fund-
urinn, að skora á þingmenn kjördæm-
isins að styðja að því:
a) að kennaraskólinn verði í Flens-
borg framvegis eins og að undanförnu
og að fé verði veitt til að endurbyggja
skólahúsið þar, að svo miklu leyti
sem efni Flensborgarstofnunarinnar
ekki hrökkva til, og að þingið styðji og
efli Flensborgarskólastofnunina sem
mest má verða.
b) að veittur verði 2000 kr. styrkur
úr landssjóði til barnaskólans í Hafn-
arfirði, 1000 kr. til skólahússins og
1000 kr. til að koma á fót vinnustofu
fyrir unglinga.
Sjávarútvegur og önnur at-
vinnumál. Fundurinn skorar á þing-
menn kjördæmisins, að siglingar og
sjávarútvegur verði trygður sem bezt,
meðal annars með því:
a) að samin verði lög fyrir íslenzka
fiskimenn á þilskipum.
b) að vitar verði reistir á þeim stöð-
um, sem brýnust þörfin er á, svo sem
í Vestmanneyjum og á Ondverðanesi,
í Dyrhólaey og á Bjargtöngum.
c) að fé verði veitt til skipakvíar
og dráttarbrautar í Hafnarfirði, ann-
aðhvort rfflegur styrkur eða hagkvæmt
lán.
d) að semja lög um lífsábyrgð sjó-
manna, er lanassjóður veiti tryggingu
fyrir.
e) að lán verði veitt úr landssjóði
til þilskipakaupa, er eigi verði látið
sitja á hakanum fyrir öðrum lánveit-
ingum, nvort heldur er innlend skip
eða frá útlöndum.
f) að auka vinnukraft í landinu.
Samgöngur. Fundurinn álykt-
ar, að akora á væntanlega þingmenn
kjördæmisins:
a) að styðja að því, að skipaferðum
milli landa verði hagað svo vel, sem
kostur er á, fyrir þá fjárhæð, sem
að undanförnu hefir verið greidd hinu
sameinaða gnfuskipafélagi; og
b) að telegrafsambandi verði komið
á milli Islands og útlanda með að
minsta kosti 4 stöðum á íslandi.
c) Fundurinn skorar á væntanlega
þingmenn kjördæmisins, að gerast
flutningsmenn þess á næsta þingi, að
í fjárlögunum 1904—1905 verði veitt-
ar 5000 kr. hvort árið til vagnfærs
vegar milli Hafnarfjarðar og Keflavík-
ur, gegn jafnmiklu tillagi frá sýslunni
eða annarsstaðar.
Bindindismál. Fundurinn
skorar á væntanlega þingmenn sína,
að fylgja fram á næsta þingi banni
gegn aðflutningi áfengra drykkja til
tslands, nemá til vísindalegra og verk-
legra nota.
Bæjarréttindi Hafnarfjarðar.
Funduriun Bkorar á væntanlega þing-
menu kjördæmisins, að gerast flutn-
ingsmenn þeas, að Hafnarfirði verði
veitt bæjarréttindi.
L æ k n i r f Hafnarfirði. Fundur-
inn skorar á væntanlega alþingismenn
sýslunnar, að styðja að því, að Hafn-
arfjörður með aðliggjandi hreppum
verði aðskilinn frá lækmsumdæmi
Reykjavíkur og gerður að læknisum-
dæmi fyrir sig, og sé læknirinn búsett-
ur í Hafnarfirði.
Trésmíðaverksmiðj a. Fund-
urinn skorar á væntanlega þingmenn
kjördæmisins, að gerast flutningsmenn
þess, að alt að 8000 króna lán verði
veitt úr landssjóði til trésmíðaverk-
smiðju í Hafnarfirði, með þeim beztu
afborgunar- og vaxtakjörum, sem unt
er að fá.
Enn fremur var samþykt:
B a n k a m á 1. Fundurinn álítur,
að bankamálinu sé til lykta ráðið á
heppilegan hátt, og óskar þess, að
engin breyting verði gerð á því fyrir-
komulagi sem nú er, fyr en reynslan
hefir skorið úr, hvort þess sé þörf.
Ósútaðar húðir. Fundurinn
skorar á alþingi, að nema úr lögum
bann gegn innflutningi ósútaðra húða,
en setja í staðinn ákvæði, er stemmi
stigu fyrir, að sóttnæmi gæti fluzt
með þeim.
Fleiri mál var ekki tekin ályktun
um.
Fundi slitið.
Guðm. Guðmundsson fíjarni Jónsson
fundarstj. skrifari
Hvala- og síldarmálið.
Eftir
Matth. Þórðarson.
II.
(Niðurl.).
En til þess að skiljist, hvað eg ber
fyrir mig í þessu, skal eg gera nánari
grein fyrir því.
Hr. B. S. hefir haft það dæmi eftir
mér, hvernig síldin hegðaði sér við
Langanes og Austfirði sumarið 1901,
og er það alveg rétt. Eg vil að eins
gera þá athugasemd, að eftir því
sem eg gat bezt séð, og eg heyrði
aðra segja, sem kunnugir voru, þá
mundi hvergi hafa verið hægt að
kasta nót á þessu umgetna svæði,
vegna þess, að síldin kom ekki nógu.
nærri til þess.
Eg vil taka annað dæmi.
Á sjómælingunum með Díönu í fyrra
sumar fyrir norðan land urðum við
seinni hluta f júnímán. og fram f á-
gúst varir við mjög mikla sfldarbreiðu,
og var það eftir því, er við gátum
bezt séð, sama síldin sem færði sig,
austur á bóginn eftir þvf sem á leið
sumarið.
Hún var fyrst þegar við sáum hana
í uppivöðum á svæðinu frá 6 mílur
í norður og austur af Horni og alla
leið nær því út við ísröndina, 12 míl-
ur frá Horni.
þessi síldarbreiða náði því yfir
nokkra fermflna svæði; hún virtist á
tímabilinu halda hægt og hægt áfram
í stefnuna upp undir land og austur
með því að Skagaströnd, í mynnið á
Skagafirði, og 20. júlí var hún kom-
in inn í Siglufjörð og veiddist þar þá
dálítið í net djúpt í firðinum. En í
iok mánaðarins stóð hún mjög þétt í
öllu mynni Eyjafjarðar inn að Hrísey.
Síldin virtist vera mjög róleg, og
sást ekki nokkur hvalur í henni allan
þennan tíma, og sjórinn bar þess
vott, að mikið væri í honum af síldar-
átu.
Vér sögðum Eyfirðingum þeim, sem
áttu nætur og áhöld, að fjörðurinm
framan til virtist fullur af sfld, og
bjuggust þeir þá og þegar við að hún
kæmi, en það brást.
þarna sýnir það sig ljóslega, að síld-
in er til, þó að hún komi ekki svo nærri
landi, að hægt sé að veiða hana í
nætur. það þarf eitthvert afl, ein-
hverja hreyfingu, sem getur fjörgað
upp þennan fjörlausa sæg; það vantar
hval; en hann er ekki til.
þeir sem hafa stundað sfldarveiði,
vita bezt, hvað hún er stygg, ef hún
mætir nokkurri mótspyrnu eða verður
hrædd, og kveður svo mikið að því,
að fara verður með mjög mikilli var-
kárni, róa af ákaflegri gætni og hægð,
forðast allan skarkala og áraglamm,
þegar verið er að draga fyrir, svo að
alt fari ekki út úr höndunum á veiði-
mönnunum; jafnvel lítill steinn, sem
kastað er af óaðgætni í sjóinn, getur
orðið til þess, að hún þjóti öll í burtu
og ekkert fáist. Enda er það og al-
geng veiðiaðferð bæði hjá Færeying-
um og íslendingum í seinni tíð, að á
daginn, þegar síld er í uppivöðum og
verið er að veiða hana til beitu, að
þá er netið lagt einhversstaðar í hópinn
og reka þeir svo árarnar í sjóinn; þá
þýtur hún í allar áttir, og þar með
einnig í netið.