Ísafold - 24.06.1903, Page 2

150
þeim vandu vaxinn, að hafa eftirlitið á
hendi. Sigurður Sigurðgson væri minst-
4n tíma sumarsins hér f Eeykjavík.
Samþ. tillaga frá Tr. G.:
Fundurinn skorar á búnaðarþingið, að
koma sem fyrst á eftirliti með útfluttu
smjöri frá rjómabúunum.
Jens Pálsson, prófastur í Görð-
um, talaði um kjötútflutning, að bryna
nauðsyn bæri til að saltaða kjötið kæm-
ist í meira verð. D. T h o m s e n,
konsúll kvað ástæðuna til hins lága
verðs vera þá, að meira flyttist út nú
en verið hefði undanfarið og samkepni
frá öðrum væri að aukast. Hann hélt
þvf fra^n, að vér mundum geta fengið
markað fyrir lifandi fó í Belgíu, á
Hollandi og Frakklandi. Kvaðst fús að
láta í té leiðbeiningar þar að lútandi,
hve nær sem þess væri óskað.
Guðjón Guðmundsson, bú-
fræðiskandídat, tók fram, að verðfallið á
söltuðu íslenzku kjöti 1 Noregi væri því
að kenna, að vegna afleits heyskapar þar
í fyrra hefði verið slátrað óvanalega
miklu af fé, en hins vegar útflutningur
á söltuðu kjöti hóðan af landi verið í
fyrra miklum mun meiri en áður, því
að lítið fó hefði verið sent til Englands;
en þegar Norðmenn færu að fjölga fé
sínu aftur, mætti búast við, að kjötverð-
ið hækkaði.
Samþykt var þessi tillaga frá síra
Jens Pálssyni:
»Fundurinn skorar á búnaðarþingið,
að íhuga, hvort ekki mundi tiltækilegt,
að koma á eftirliti með slátruu, söltun
og aðgreiningu á sauðakjöti á helztu
útflutningsstöðum<j:.
Jón Jónatansson, bústjóri í
Brautarholti, mælti með auknum gróðrar-
tilraunurw. Garðræktin væri komin í
blóma, en grasræktin væri látin lenda
á hakanum. Vildi að lögð væri aðal-
áherzla á grasræktina.
Einar Helgason, garðyrkju-
maður, vildi láta búnaðarskólana gjöra
grasræktartilraunir, og þyrfti það ekki
að verða tilfinnanlegur kostnaður, með
að því styðjast mætti við þær bendingar
og reynslu, sem áður væri fengin, og
eftirleiðis fást mundi í Gróðrarstöðinni
hér í Reykjavik. Hann gat þess, að
nú í vor hefði verið byrjað á slíkum
tilraunum út um landið.
Samþykt var þessi tillaga frá J. J.:
»Fundurinn skorar á búnaðarþingið,
að verja hinu veitta fé til gróðrartil-
rauna sem allrar mest til sjálfrar gras-
ræktarinnar, til þess að leysa sem fyrst
úr þeim spurningum í því efni, sem
hafa praktiska þyðingu«.
Gísli Þorbjarnarson, búfræð-
ingur, bar upp þessa tillögu, sem var
samþykt:
»Fundurinn skorar á búnaðarþingið,
að styrkja ríflega efnileg bændaefni til
þess að setja upp húsmenskn-grasb/li
til sveita«.
Vildi hann láta húsmenn fá ræktað
land í sveit, og kvað það vera spor í
áttina til að rækta landið, og með þessu
móti mundu bændur geta fengið nokk-
urn vinnukraft.
Sighv. Arnason var á móti
þessari tillögu; þessi búskapur yrði
kraftlítill og jarðirnar versnuðu og
skiftust sundur.
F o r s e t i mælti með tillögúnni.
Vigfús Bergsteinsson, hrepp-
stjóri á Brúnum í Vestur-Eyjafjallahreppi,
var staddur á fundinum, og skyrði þar
frá þeirri hættu, sem Eyjafjallasveit er
búin af Markarfljóti, ef það legðist
aftur í sinn gamla farveg, en nú er
mest af því í Þverá. Væri því áríðandi
að nota nú tækifærið til að hlaða fyrir
fljótið samkvæmt uppástungu Sæmundar
heit. Eyólfssonarog áætlunum Sveinbjarn-
ar Ólafssonar og Sigurðar Sigurðssonar.
Undanfarin þrjú ár hefir verið hlaðið
fyrir þær kvíslar úr fljótinu, sem þar
hafa lagst að, og hefir það hepnast, af
því vatnið hefir verið svo lítið; en til
þess að hlaða nú svo öfluga garða að
dygðu, ef fljótið kæmi alt, þá þyrfti
svo mikið fó til þess, að sveitin og
sýslan gæti engan veginn borið það. —
Um 40 b/li biði meiri og minni skaða
af fljótinu, og þjóðvegurinn austur yfir
yrði ófær frá Seljalandi að Hvammsnúp.
Þingið mun þurfa að leggja fram fé til
þjóðvegarins á því svæði, með fram
bæjum undir fjallinu, og eftir áætlun
Sigurðar Thoroddsens kostaði sá vegur
10,000 kr.; en á áætlun sinni hefði
hann ekki talið með veg, sem gera
þyrfti frá Seljalandi inn yfir heiðarnar
að Neðradal, og mundi að öllum lík-
indum kosta litlu minna. Þessi n/ja
vegagerð mundi því kosta um 20,000
kr., en ef hepnaðist að hlaða fyrir
Markarfljót, þá væri ekki þörf á neiuu
fjárframlagi til vegagerðar á þessum
kafla.
Óskaði að málinu yrði beint til al-
þingis. Sveitin mundi leggja fram all-
mikla vinnu til fyrirtækisins, ef það
kæmist í framkvæmd, og sömuleiðis
eigendur jarðanna.
Kosnir voru í fundarlok 3 búnaðar-
þingsfulltrúar, þar af 2 til 4 ára, og 1
í stað yfirkennara H. Kr. heit. Friðriks-
sonar það sem eftir er kjörtímabils þess,
er hann var kosinn fyrir, en það eru
nú 2 ár. Kosningu hlaut stjórnarnefnd-
in öll: þeir E i r. B r i e m prestaskóla-
kennari og Þórh. Bjarnarson
lektor endurkosnir til 4 ára; og B j ö r n
J ó n s s o n ritstjóri kosinn í stað
H. Kr. Fr. heitins til 2 ára.
Og 8YO neyðist eg til að
kjósa hann Halldór.
Osköpin öll hefir banka-klíkunni
orðið um kosnirgaúrslitin í Kjósar-
og Gullbringusýslu. Stjórnar- og banka-
blaðið þjóðólfur dytur þegar eftir
kosninguna þar skammagrein um okk-
ur kjósendurna og ítrekar uppnefnið,
sem blaðið gaf kjördæmi okkar í fyrra;
kallar það enn svartasta blett
i n n á landinu.
Og svo er klíkunni bimbult, að
hún getur ekki stilt sig um að láta
hverja skammagreinina reka aðra, þá
síðustu í téðu blaði 19. þ. m.
það er sýnilegt, að bankaklíkan er
alveg vonlaus um að geta haft okkur
í vösunum, eins og til dæmis meiri
hluta Eeykvíkinga; þvi eys hún ó-
þverranum yfir okkur kjósendurna í
blaði sínu.
Sem dæmi upp á ritháttinn og ráð-
vendnina vil eg taka kafla úr grein-
inni í stjórnar- og bankatólinu 19. þ.
m. óbreyttan. Hann er svolát-
andi:
»Aftur á méti hefir Björn Kristjánsson
haft lag á því, að koma sér í mjúkinn
hjá kjósendum sýslunnar með verzlun sinni,
verzlunarfélagsskap við ýmsa helztu menn-
ina í hverjum hreppi, og notað þá síðan
sem smala fyrir sig, hvern í sínum hreppi.
Herðaklútur handa konunni eða léreft í
dagtreyju kemur sér vel, og ef bankabygg
reynist súrt, eða einhverjar aðrar vörur
lika miður vel eftir verði, þá er reynandi
að gera þá með lagi tortryggiiega, sem
kunnu að verða keppinautar við kosning-
una.
H e 1 z t u kjósendur sýslunnar eiga
eftir þessu að selja þjóðmálasannfær-
ingu sína fyrir »herðaklút handa kon-
unni eða léreft í dagtreyju« !!
Slíkur ritháttur virðist ekki þurfa
frekari skýriugar við.
Höfunduriun þorir auðvitað ekki
að nafngreina sig, enda þarf hann
þess ekki, því fingraför hans eru jafn-
an auðþekt, og ekki er hætt við að
b 1 a ð i ð þurfi á nafninu að halda
sín vegna, því ávalt er rúm fyrir ó-
merktan saur i hinni botnlausu for-
arvilpu þess, sem enn rennur vellandi
og glæðandi hvern villuneista, sem
finnanlegur er hjá fáfróðari hluta al-
þýðu í landinu.
þess vegna:
Áfram með mentun alþýðu !
Ekkert er meiri sönnun fyrir þvf,
að við þurfum að mentast en ein-
mitt það hvað við alþýðuruennirnir
ömumst lítið við blöðum, sem leitast
við af fremsta megni að afvegaleiða
okkur og siðspilla.
þó að höfundur greinanna í stjórn-
ar- og bankatólinu um þessa kosningu
okkar sé nú orðinn vonlaus um að geta
gint kjósendur Kjósar- og Gullbringu-
sýslu á því, að hann vilji »einlæga fram-
farastjórn«, og að *allir framfaramenn
þinginu eigi að taka höndum saman
til að mynda nýjan flokk«, o. s. frv.
þá er lítil gróðavon að því fyrir hanu,
að kasta nú hulinshjálminum og sýna
okkur kjósendunum alla sína andlegu
og siðlegu uekt; því hún var okkur
áður kunn.
K j ó s a n d i.
Um bimaðarkenslu.
Eítir
Torja Bjarnason.
I.
það hefir verið lítið rætt um bún-
aðarskólana nokkur undanfaiin ár.
þingið hefir varla minst á þá, og al-
menningur hefir gengið fram hjá þeim
að mestu leyti þegjandi. Nú er aft-
ur komin hreyfing á þetta mál. Norð-
lendingar hafa breytt sínum skóla
9tórko8tlega. Hafa þeir hættviðverk-
legu kensluna að sinni, en aukið og
bætt bóklegu kensluna sem mest:
breytt skólanum í vetrarskóla. þeir
hafa líka horfið frá þvf, að láta reka
skólabúið fyrir amtsins reikning. En
8vo hefir nýlega komið fram tillaga
um gagngjörða breytingu á fyrirkomu-
lagi búnaðarkenslunnar. Tillagan er
frá Birni búfr. Björnssyni í Gröf, og
felur í sér þessi fjögur atriði:
1, Að fjórðunga búnaðarskólarnir séu
lagðir niður.
2, Að gagnfræðakenslu sé komið á
stofn í Austfirðinga- og Vestfirðinga-
fjórðungum.
3, Að verklegir búnaðarkenslustaðir séu
útvegaðir einn eða fleiri í hverjum
landsfjórðungi.
4, Að bókleg búfræðiskensla fyrir land
alt sé stofnsett í Eeykjavík.
Ástæðurnar fyrir tillögunni eru eink-
um þessar: Kenslan í biinaðarskólun-
um er ófullkomin að öllu leyti, og
lítið annað en kák. Úr þessu verður
ekki bætt nema með því, að breyta
kenslunni svo, að hið verklega og bók-
lega sé kent sitt á hvorum stað. Hið
verklega er ekki unt að kenna til
gagns í búnaðarskólum; »verknaður
lærist að eins af framkvæmdum ein-
stakra manna«. Bóklega kenslan verð-
ur miklu betri í Beykjavík; þar eru
nógir kenslukraftar við heudina. Til
að árétta tillögur sínar bætir höfund-
urinn aftan við ritgerðina kafla, sem
hann kallar »dæmi frá nágrönnum
vorum«. Á kafli þessi að sýna oss,
að með Norðmönnum, Dönum og öðr-
um Norðurálfuþjóðum ryðji sér meira
og meira til rúrns sú búnaðarkenslu-
stefna, að kenna hið bóklega og verk-
lega hvort í sínu lagi, og hið verklega
að eins á einstakra manna búum. —
Tillögur höfundarins eru í m e s t a
lagi varhugaverðar, og dæm-
ið frá nágrönnunum er ekki
rétt út reiknað.
þetta ætla eg að reyna að sýna. —
það munu allir verða höfundinum
samdóma um það, að búnaðarskólun-
um sé í ýmsu áfátt. þetta hefir oft
verið tekið fram í ræðu og riti. En
samt hefir enginn fyr komið með þá
tillögu, að leggja skólana alla niður.
Sumir hafa viljað fækka skólunum,.
og þá um leið bæta bina, sem látnir
væru standa. þessir munu hafa nfl.
fundið til þess, að skólarnir voru
gagnsminni en vera skyldi, einmitt af
því, að þeir verða að búa við krappan
kost. En þessum mönnum fanst ó-
gjörningur að kosta svo miklu upp á
landbúnaðino, að leggja öllum skólun-
um svo ríflegan styrk, að meira yrði
af þeim heimtað; töldu líka þarflaust
að hafa skólaua fjóra. Búnaðarmála-
nefndin á alþingi 1893 — sem hr.
Björn átti sæti í — komst að þeirri
niðurstöðu, að nnuðsvn væri að anka
verkiegu kensluna vió skólana, og bæta
þá að öðru leyti. Hún áleit líka ráð-
legast, að halda skólunum öllum-
Nefndin fann náttúrlega margt athuga-
vert við skólana, en henni kom- ekki
í hug að steypa neinum þeirra »fyrir
ætternisstapa«, því síður að fara.
þannig með þá alla. Skólarnir hafa
til þessa allir notið styrks fráþinginu;
en engin gangskör hefir verið gerð að
því að endurbæta þá, fyr en Norður-
amtið réðst í að gera gagngerðar.
breytingar á Hólaskóla.
þegar vér viljum finna hið hyggi-
legasta fyrirkomulag á búnaðarkansl-
unni hjá oss, þá er eðlilegt, að vér
reynum að hagnýta oss reynslu ann-
ara þjóða og haga kenslunni hjá oss
svipað því, sem bezt hefir reynst hjá
þeim þjóðum, sem oss eru líkastar.
það er nú satt bezt að segja, að bún-
aðarhættir vorir eru ólíkir búnaðar-
háttum allra nágrannaþjóða vorra.
Vér erum afarlangt á eftir þeim öllum
í því sem kallað er búnaðarframfarir.
Jarðrækt vor er lítil, fáskrúðug og ó-
fullkomin, og búpeningsrækt vor er
að ýmsu leyti í ólaei. — það hefir
raunar verið líkt ástatt hjá öðrum
þjóðum fyr meir; en þær har'a orðiA
fyrri til en vér að bæta búnaðinn, og
því eru þær nú lengra á veg komnar.
Ef vér viljutu taka dæmi af öðrum
þjóðum 088 til eftirbreytni í búnaðar-
kenslumálunum, þá liggur vafalaust
næst, að taka dæmi af frændþjóðum
vorum, Dönurn og Norðmönnum.
Hingað til höfum vér breytt eftir
Norðmönuum, og er það í alla staði
eðlilegt.
Hér á landi er almenningi ókunn-
ugt nm búnaðarkenslufyrirkomulag
Dana. MeDn vita miklu meira um
búnaðarkenslu Norðmanna. Nokkrir
Islendingar hafa gengið í norsku bún-
aðarskólana, og svo hefir herra S.
Sigurðsson ritað ágæta grein um þá í
Búnaðarritinu 1900. Eg ætla nú til
samanburðar við tillögu herra Björns
að mÍDnast lítið eitt á búnaðarkenslu-
fyrirkomulag Dana og Norðmanna, og
kann sumum að þykja það óþarft
um Norðmenn, en eg kemst ekki hjá
því, úr því eg fór að athuga tHlögu hr.
Björns.
Eg er ekki svo heppinu að hafa
við hendina greinilega skýrslu um
búnaðarskóla Dana. Skólarnir eru í
minsta lagi 4, auk búnaðarháskólans,
og svo fer fram meiri og minni fræðsla
í búuaðarefnum við alþýðuháskólana,
og þeir eru fjöldamargir, eins og kunn-
ugt er. í búnaðarskólunum mun
kenslan vera að miklu leyti bókleg;
þó er einnig verkleg kensla á sumum
þeirra. En allir búnaðarskólarnir —
nema búnaðarháskólinn — standa í
sveit, og eru í sambandi við álitleg.
bú. Telja Danir það nauðsynlegt,.