Ísafold - 11.07.1903, Blaðsíða 3

171
123 kr. 20, en verði alinin 71 eyrir næsta
snmar, geldur liann 156 kr. 20 a. í>að er
33 kr. skaði á afgjaldinu, og er þó ótalið
gjald til sýslumanns, prests, kirkju og fá-
tækra og fleira. Eg skyldi núekkerthafa
á móti því, þótt tóvara væri talin, ef það
væri rétt, en það er beinlínis rangt, og
kemnr að óverðskulduðu afarhart niður á
bændunum. Eftir lögunum á að eins að
telja þær vörur, er ganga: 1. kanpum
og sölum 2. innanhrepps 3. móti peningum.
Það er ekki nóg þótt einhver húsbóndi
láti t. a. m. bjú sitt hafa vaðmál upp i
kaup sitt, enda er tóvöru slept mjög víða
á Jandinu og hér í sýslu nú i ár alstaðar
nema hjá séra Helgs. Aftur á móti er sel-
veiði i Skógarstrandarhreppi og því má
segja að sellýsi gangi þar, euda hækkaði
verðlagsskráin afarmikið, ef lýsinu yrði
slept. £>að lækkar meðalalinina alstaðar
mest af öllu, þvi að alinin af þvi fer sjald-
an fram úr 20 aururn.
Eftir oftnefndum lögum átti verðlags-
skýrslan að liggja Skógstrendingum tii
sýnis 14 daga, en það kvað hún ekki hafa
gert, Eg sendi yður því skrána aftur, en
þér verðiö að endursenda mér hana i sein-
asta lagi 7. deshr. og mundi eg sætta
mig við, þótt hún lægi ekki frammi Jengur
en viku i þetta skifti, og gætuð þér þá
breytt henni um leið í það horf, sem eg
hef farið fram á, ef yður og samnefndar-
mönnum yðar sýnist svo. Eg tiunda ekki
nema 1 */, hndr. og geld presti minum á-
kveðna upphæð á ári, svo þér munuð fara
nærri um að tilmæli min eru ekki af tómri
eigingirni. Mér hlöskraði ástandið hér í
sýslu áður en eg sá skrárnar frá sra Helga
og frá Skógstrendingum, og ekki batnar í
búi, ef meðalalinin hækkar enn.
Þetta er kunningjabréf ætlað yður ein-
um, og þér verðið að fara með það eftir
því.
Heilsið konu yðar og verið kært kvadd-
ur, yðar einlægur
L. H. Bjarnason.
E. S.
Eg hætti við að senda yður gömlu
skýrsluna, en sendi yður eyðublað i stað-
inn undir nýja. Hin yrði ljót, ef farið
væri að krota ofan í hana, svo verð eg
neyddur til að fara eftir henni, ef þér og
þið fallist ekki á mitt mál, og eg á að
senda aðalskrána með pósti tí. eða 9. des.
Yðar sami
L H Bj.
Sthólmi 5. des. 1899.
Kseri vin!
Eg miutist á það í seinasta bréii, að
illa hefði í rið um kýrbýttin. Eg heí
seinna talað við son Lárusar; hann sagði
mér, að kýtin hefði að eins komist i 9
merknr í fyira. En þér höfðuð eftir L.,
að hún væri 12—x3 raarka kú[!]. og sama
mun hann hafa sagt öðrum, eða svo segir
mér Jóhiinn í Yxney. Hún er komin nið-
ur úr 6 mörkum annað málið og étur þó
alt af eins og svangt útigangshross. Eg
hripa yður þessar linur, til þess að þér
látið L. vita, að eg vil ekki hafa þessa
belju. Hann verður að flytja mér sjóveg
á sinn kostnaö belju jafngóða því, sem
hann sagði þessa, alt svo jafn-uuga, jafn-
mjólkurháa og borna um sama leyti. Eila
verð eg að lita svo á, sem hann hafi
prettað mig, og svik hef eg engurn þolað
bótalaust enn þá.
Eg bíð yður að senua mér sem fyrst
verðlagsskrárnar, sem Þórður á Höfða átti
að færa yður. Þær eru komnar til min
leiðréttar úr öllum hinum hreppunum.
Yrðar skrá var nú ekki svo há í sjálfu sér,
én vegna sra H. og tóvörunnar hefði hún
orðið til að hækka ineðalalinina mikið.
Verið þér nú sæll.
Yðar
L. H. Bjarnason.
Sthólmi 15. X. 00.
Kæii vin!
Af því áð eg á að fara mér til heilsu-
bótar með »Skálholt« til útlanda 30. þ. m.,
vil eg biðja yður að senda mér sem allra
fyrst eftirfarandi skýrslur:
1. um dúnframtal
2. um verðlag landaura
3. um ábúðar- og lausafjárhundruð, til
undirbúnings jafnaðarsjóðsgjaldinu.
Eg ætla að reyna að klára skýrslur
þessar áður en eg fer.
Yðar einlægur
Lárus H. Bjarnason
Gaman væri að sjá yður áðnr en eg fer.
Bróf þessi, sem auðvitað voru full-
komin eign Jóns heitins hreppstjóra
og síðan erfingja hans, gerði sýslu-
maður ítrekaðar og óvægilegar tilraun-
ir til að ná í að .Tóni látnum, fyrst
við ekkjuna og siðan son þeirra Gunn-
Iaug kennara, er hann kom heim í
vor. Hann hótaði Gunnlaugi meðal
annars að láta hreppstjórann taka
þau, ef þau yrðu ekki látin af hendi
góðfúslega, Og hann gerði sér lítið
fyrir og gerði það, eins og meðfylgj-
andi vottorð hreppstjóra sýnir :
Eg nndirskrifaður Jón Jónsson á Vals-
hatnri hreppstjóri i Skógarstrandarhreppi
hefi I dag, samkvæmt. skipun sýslumanns-
ins í SnæfelJsness- og Hnappadalssýslu,
opnað allar hirzlur, læstar og ólæstar, til-
heyrandi dánarhúi Jóns sál. Jónssonar á
Narfí'yri, er dó 16. des. f. á., til þess að
taka þaðari öll skjöl og bréf hins látna,
er þar var að finna, og hefi ég nú pakkað
þau saman í tvo kistla og forsiglað til
þess að senda til hlutaðeiganda skiftaráð-
anda, það votta ég hér með og kvitta
fyrir.
p. t. Narfeyri 15. maí 1903.
JÓn JÓI1H8011
(hreppstjóri).
Vitundarvottar:
Jón Benediktsson.
GunnJ. J. Jónsson.
|>að bar til síðan, sunnudaginn næst-
an fyrir Jónsmessu, eftir að Sigurður
|>órðarson sýslumaður hafði yfirheyrt
Lárus einu sinni eða oftar, að hann
(Lárus) situr fyrir Gunnlaugi frá Narf-
eyri í nágrenni við Stykkishólm og
spyr hann fyrst með venjulegum reig-
ingi, hvort það væri hann, sem fengið
hefði ísafold í hendur bréf þau, er
hann hefði ritað föður hans heitnum.
Gunnlaugur játti því. |>á þrútnaði
Lárus og belgdi sig allan, hótaði að
berja hann og hrækja framan í hann;
en af hvorugu varð þó. Síðan réði
hann Gunnlaugi til að hafa sig burt
úr sýslunni og verða ekki á vegi sín-
um; og við það skildu þeir.
Dýiðleg yfirvöld á voru landi Islandi
uú a tímum, svona innan um og sam-
an við.
Af kjörbréfaraniisókniiini.
Frá itr8litum kjörbréfarannsókuar-
innar í þingbyrjun hefir áður skýrt
verið. Og með því atð þau munu vera
hin merkilegustu á sinn hátt, þeirra
er sögur fara af hér, skal hór tii tínt
dálítið úr umræðunum um það mál.
Með því að atkvæðamunur var geysi-
mikill á Stykkishólmskjörþinginu, voru
þingmenn sammáia um, að misfellurn-
ar þar mundu ekki hafa haft áhrif á
kosningaúrslitin, en vildu láta rannsaka
kæruna af landsstjórnarinnar hálfu, og
kvað framsögumaður þeirrar kjördeila-
ar (Guðl. Guðm.) svo að orði, að ef
hún reyndist rétt, þá yrði því ekki
neitað, að aðferð kjörstjórans á kjör-
þinginu gæti hvorki talist réttmæt né
lögmæt.
Um Strandasýslukosninguna urðu
mestar umræður, sem ekki var furða.
Guðlaugur Guðmundsson,
framsögumaður þeirrar kjördeildar,kvað
meðal annars þá afsökun af hálfu þing-
mannsefnis þess, sem kjörstjórnin lýsti
rétt kjörinn, að hann hefði ekki komist
á kjörfundinn fyrir óveðri, vera öldung-
is ógilda, og það því fremur sem þess
væri getið í kærunni, að þrír menn
nafi kjörfundarmorguninn fariðyfirtor-
færu þá, er þingmannsefnið teptist við.
Skúli Thoroddsen kvaðst
játa, að frá hálfu þingmannsefnisins,
Guðj. Guðlaugssonar, væri þetta afsak-
anleg yfirsjón; hann hefði auðvitað
ætlað sér að mæta á kjörfundinum og
því ekki hirt um að senda framboð
og meðmæli á undan sér. Bn er
hann nú heyrði h. 1. þm. Húnv. (H.
J.) tala um »ofboð lítinn formgalla« á
kosningunni, þá þætti sér úr hófi
keyra.
Eftir ákvæðum 22 gr. kosningarlag-
anna gæti enginn orðið þingmaður,
nema hann mæti annaðhvort persónu-
lega á kjörfundi eða hafi sent til kjör-
stjórnarinnar skriflegt framboð kvöld-
inu áður, stutt af meðmælum eins eða
fleiri kjósanda.
Nú hafi ekkert slíkt framboð legið
fyrir frá Guðjóni Guðlaugssyni, og því
hafi í raun réttri að eins einn fram-
bjóðandi verið í kjöri, sem sé Jósef
Jónsson bóndi á Melum. Kvað hann
kjörstjórnina hafa framið lagabrot, er
hún kvað upp þann úrskurð, að tveir
væru í kjöri, og væri því Jósef Jóns-
son að réttu lagi löglega kjörinn þing-
maður Strandamanna.
Með því að samþykkja kosningu
Guðjóns kvað hann þingið, eða þann
hluta þess, er slíku kæmi til leiðar,
gerast samsekt í lagabrotinu. En þar
sem sá flokkur, er hann teldist til,
vis8Í, að meiri hlutinn væri einráður í
þessu, sæi hann ekki til neins að
greiða atkvæði á móti, en mundi mót-
mæla slíkri lögleysu með því að sitja,
er atkvæðagreiðslan færi fram.
Hvar sem hann hefði heyrt minst
á þetta mál, hefði það verið einróma
skoðun hjá almenningi, að eigi gæti
það komið til mála, að kosning þessi
yrði tekin gild af þinginu. Kvaðst
hann jafnvel hafa heyrt suma þing-
menu, er nú mundu greiða atkvæði
með henni, hafa talið það vafalaust,
að hún mundi verða ónýtt, og hugsað
gæti hann það, að alþýðu manna færi
ekki að lítast á blikuna, ef þingið úr-
skurðaði kosningu þessa gilda. Hann
kvað almenning líta þannig á mála-
vöxtu, og það eigi að ástæðulausu, að
þegar á kjörfund kom, hafi þar staðið
tveir andstæðir flokkar, en að eins
einn frambjóðandi, og hann af hálfu
þess flokksins, er fáliðaðri var á kjör-
fundínum.
Meiri hluti kjörstjórnarinnar hugsar
þá sem svo:
»f>etta má ekki svo til ganga; kjör
dæmið má embættisflokkurinn fyrir
engan mun missa«.
Sýslumaður fer þá að blaða í skjöl-
um sínum, og finnur hjá sér prívat-
bréf, með lauslegri framboðsráðagerð
annars þingmannsefnis, er þeim hin-
um sama mun aldrei hafa dottið í
hug, að notað yrði í þessu skyni.
En nota flest í nauðum skal.
Kafli úr prívatbréfi þessu er færður
inn í kjörfundarbókina, og notaður í
stað framboðs, enda þótt hann bæri
það með sér, að hann er eigi í þeim
tilgangi ritaður, heldur hljóðar bréfið
um hitt og þetta, eins og vant er um
kunningjabréf. Mætti og geta nærri,
að jafnfær maður sem þingmaður
Strandamanna hefði ekki sent frá sér
jafn-ólögulegt skjal, ef hann hefði ætl-
ast til, að það ætti að skoðast sem
frambcð.
En þá væri spurningin, hvernig á
því stæði, að meiri hluti kjörstjórnar-
innar úrskurðaði, að prívatbréf þetta
skyldi skoðast sem lögmætt framboð,
beint ofan í lögin?
Henni bæri svo að svara, að það
stæði í beinu sambandi við það, að
réttarmeðvitundin hér á landi væri
orðin gersamlega spilt, eða »demoralí-
aeruð«, sakir áhrifa hinnar núverandi
innlendu stjórnar vorrar.
Menn væru farnir að komast á þá
skoðun, að fyrir hennar vmi giitu lög-
in í raun og veru ekki, og mættu þeir
því haga sér, sem hugur byði.
Jafnvel úrskurðir yfirréttarins væru
virtir að vettugi, svo sem menn hefðu
séð dæmi til síðastliðinn vetur. Kvað
hann það skyldu þingsins, að reyna
að vernda réttartilfinningu þjóðarinnar;
en gerði það hið gagnstæða, að slétta
yfir frarain lagabrot, þá væri illa farið.
Valtýr Guðmundsson kvað
bersýnilegt, að kjörstjórnin í Stranda-
sýslu hefði bakað sér þrefalda sekt.
Framboðið fyrst og fremst eígi í »offici-
ellu« bréfi, heldur í prívat-bréfi til sýslu-
manns, þar sem kosningalögin fyrir-
skipa »officielt« bréf til oddvita kjör-
stjórnarinnar. |>ar næst vautaði skrif-
lega yfirlýsingu þingmannsefnisins um,
að hann hafi ekki l.xt.ð bjóða sig fram
ancarsstaðar; og í þriðja lagi vantaði
skriflega yfirlýsingu frá meðmælendun-
um, er á að vera komin kvöldinu áð-
ur. Hann vonaði, að þessi auðsæju
brot á kosningalögunum væru öllum
augljós. Að vísu hefði alþingí vald
til að samþykkja kosninguna; en
sorglegt tímanna tákn væri það, ef
það vald, sem á að setja þjóðinni
lög, gengi sjálft á undan í því, að fót-
um troða lögin, og hryggilegt þætti
sér að heyra h. 2. þm. Rangv. (lands-
höfðingjann) láta það í ljósi, að hann
mundi vilja samþykkja kosninguna.
(M. St.: Hvernig hefi eg látið þann
vilja í Ijósi?) Með því að taka
fram í áðan með einu litlu orði,
orðinu »nei«, sem af mátti ráða glögt
og greinilega eftir sambandinu, að
hann væri á því, að kosningin væri
góð og gild. (M. St.: Ósannindi. Eg
skora á forseta að hlífa mér við sí-
feldum árásum þessa h. þm.). Kvaðst
hann (V. G.) vona, að hann þyrfti
ekki að vera vitni að því, að þeir
menn, sem ættu að vernda lög og rétt,
eins og h. 2. þm. Rang. (M. St.) og
1. kgk. þm. (J. Havst.), yrðu sjálfir
með því að fótum troða lögin; því að
gengju þeir sjálfir þar á undan, þá
vildi hann spyrja, hvers vænta mætti
af þeim, sem undir þá væru settir.
Bað hann menn að líta á dæmi ís-
lendinga fyr á öldum. Meðan virð-
ing fyrir lögunum var vakandi hjá
þjóðinnifá þjóðveldistímanum), fór alt
vel; en þegar hún hvarf, hurfu landinu
allar heillir. Hann kvað ný kosninga-
lög nú vera í nánd, og yrði kosn-
ing þm. Strandam. tekin gild af þing-
inu, þá mætti skoða það sem bend-
ingu til hinna nýju ólöglærðu kjör-
stjóra (hreppstjóranna), að svona megi
þeir fara að við kosningar eftirleiðis
eins og kjörstjórnin í Strandasýslu
nú, það geri ekkert til, þótt forminu
sé ekki fullnægt, ef að eins eru nógu
margir kjósendur um einn. Réttartil
finning þjóðarinnar væri hér í veði, og
það sæti illa á þinginu, löggjafarstofn-
uninni sjálfri, að fótum troða réttar-
tilfinningu þjóöarinnar; samþykt kosn-
ingar þessarar meiddi sína réttartil-
finning, og sér mundi þykja það sárt,
ef hann þyrfti að bæta því við f
menningarsögu sinni, er bráðlega mundi
koma út á þýzku, að svona væri rétt-
artilfinning þjóðarinnar misboðið af
löggjafarþingi hennar. Hann kvaðst
vona, að yfirvöldin, sem gæta eiga
laga og réttar í landinu, sæju um, að
hlutaðeigaadi kjörstjórn, sem gert hef-
ir sig seka í lagabrotum, fái maklega
sekt og áminningu. Hann kvað það
ekki koma málinu við, þótt náttúr-
ati hafi tálmað för þingmannsefnis-
ins á kjörfund, enda sendi og hver
fyrirhyggju8amur maður skriflegt fram-
boð sitt í tæka tíð og sæi um, að
meðmæli sín kæmi nógu snemma í
hendur kjörstjóra. |>að eru ekki
margar torfærur á milli Reykjavíkur