Ísafold - 26.09.1903, Blaðsíða 2

242
Salisbury lávarður, sá er lengi var
forsætisráðherra Breta og stóð fyrir
utanríkismálum þar til í fyrra sumar.
Hann þótti vera vitur maður og stilt-
ur vel, og fara einkum utanríkisstjórn
vel ór hendi. Bn eigi var hann skör-
ungur á við Gladstone eða aðra hina
mestu afreksmenn Breta í stjórnar-
sessi. þ>að er systursonur Salisburys,
Balfour, er skipar síðan ráðuneytisfor-
sæti á Englandi. Salisbury var stór-
auðugur höfðingi og átti eftir sig 40
miljón króna virði.
Svo lauk fjársvikamálinu alræmda í
París, aö þau hjónin, fró Humbert og
Friðrik maður hennar, voru dæmd í 5
ára tugthúsvinnu hvort, en bræður
hennar, annar í þriggja, hinn tveggja.
Vörninni hélt hún mest uppi sjálf og
lengst, en það var hinn mesti lyga-
vefur og þvaður. |>að voru um 100
miljónir franka (72 miljónir króna), er
hún hafði svikið út á 20 árum. Menn
þeir 2 frá Norðurameríku, bræðurnir
Crawford, er hún lézt eiga í erfðamáli
við, höfðu aldrei verið til og ekkert
nema ónýtt papírsrusl í peningaskáp
þeim, er hún kvað erfðaféð vera geymt
í — 100 miljónir eða meira — meðan
á málaferlunum stæði.
Hér í Danmörku hefir verið óvenju
kalt sumar og storma- og rigninga-
samt; uppskera því gengið illa, nema
hvað fyrstu dagarnir af þessum mán-
uði hafa bætt nokkuð upp.
Meðal nýlega dáinna merkismanna
hér má nefna Bricka sagnfræðing og
ríkisskjalavörð.
Ættmenn konungs eru nú að safn-
ast að honum að vanda í Fredensborg
til kynnisvistar. Georg Grikkjakon-
ungur og Georg sonur hans, Krítarjarl,
eru komnir fyrir nokkru. Dætur hans,
Alexandra drotning og Dagmar keis-
araekkja, koma þessa dagana. En
meira fjölmenni er von á ríkisafmælis-
daginn fertugasta, 15. nóvember, ef
guð lofar.
Viðbœtir 9. sept.
Sá á ekki öfundsverða æfi, kongur-
inn í Serbíu, ersig kallar Pétur I. og
við ríki tók þar í vor eftir Alexander
konung veginn og þau hjón. Hann
er milli steins og sleggju og margt
ólíklegra en að hann hafi sömu för og
fyrirrennari hans. Hann má ekki
amaat við vegendum þeirra Alexand-
ers, með því að þeim á hann upphefð
sína að þakka; en aðrir fyrirliðar í
hernum una því illa, að þeir séu í
hávegum haföir. |>eir hafa svo mörg-
um hundruðum skiftir, sumir segja
1800, ritað stjórninni nýlega áskorun
um að hegna vegendum Alexanders
konungs, en hún hefir látið hafa hönd
á þeim mörgum og draga fyrir dóm
fyrir ofdirfsku þeirra.
f>að bar til í fyrradag, að Pétur
konungur var á ferð í borg þeirri skamt
frá Belgrad, er Nisch heitir, og ók þar
hægt eftir stræti í opnum vagni, en
mikill mannfjöldi á tvær hendur. |>á
er skotið úr marghleypu á vagninn og
því næst hafið grjótkast á hann af
göturílnum. Einn steinninn kom í
kinn konungi og meiddi hann til muna.
Annað sakaði hann ekki, og hvarf hann
hið hraðasta heim aftur til Belgrad.
|>ar í Nisch hafði borgarlýður verið
mjög hollur og vinveittur Alexander
konungi og hans fólki.
Oðrum þræði rignir yfir Pétur kong
svæsnum hótunarbréfum, þar sem skor-
að er á hann að leggja niður blóði
ataða kórónu þá, er blauðir flugumenn
hafi sett á höfuð honum.
•Aumingja Pétur«. |>ví nafni nefna
folöð hann að jafnaði nú orðið.
Sunnan úr Alzír segir frá mannfalli
af Frökkum í viðureign við mikinn
sæg stigamanna frá Marokkó. Einn
fyrirliðinn Frakka megin var danskur
og hét Selchau-Hansen. Hann Iézt af
sárum.
Ferö meö Mirannsóknaskipinu
„Thor“.
Eftir Bjarna Sœmundsson.
I.
Eins og almenniugi mun kunnugt,
byrjaði skip þetta rannsóknir sínar
hér við Iand í vor er leið (sbr. ilsaf.t
42. tbl. þ. 4.). Stjórnarnefnd rannsókn-
anna sýndi mér þá véivild, að bjóða
mér að vera með skipinu júní og júlí-
mánuð. Vegna embættisstarfa gat eg
þvl miður ekki sint þessu boði fyr en
í júlí.
Af því að ýmsir hafa spurt mig tíð-
inda úr þessari ferð og engin opinber
skýrsla verður gefin um hana á ís-
lenzku (að minsta kosti ekki bráðlega),
þá ætla eg, samkvæmt góðfúslegu
leyfi forstöðumanns fiskirannsóknanna,
hr. mag. sc. Joh. Schmidt’s, að segja
stuttlega frá hinu helzta, er gert var
og fyrir augun bar.
Vér lögðum út fráBeykjavík snemma
dags þann 10. júlí og héldum vestur
í flóann. Var leitað 2—21/2 mílu VSV
af Akranesi á 20—30 faðma dýpi og
dregin þar tvisvar botnvarpa. Varp-
an, sem brúkuð er á »Thor«, er ná-
lega þriðjungi minni en vanaleg botn-
varpa og dregin á einum streng, en
þó eru 2 strengir næst hlerunum, fest-
ir sinn í hvorn hlera. Dragstrengur-
inn gengur frá gufuvindunni yfir feikna-
mikla vaðbeygju með stórum hjólum
og sterkum stálgormi, er dregur úr
snöggum kippum, ef varpan festist.
|>að var lítill afli bæði hjá oss og hjá
botnvörpungum tveimur, er voru skamt
frá oss. Betur urðum vér varir í Garð-
sjónum, töluvert af skarkola, en ekki
urðum vér varir við hinn stóra þorsk,
er nú er farinn að veiðast í net ár-
lega í september þar og á Sviðinu. Um
nóttina lágum vér á Keflavík, en fór-
um þaðan snemma morguninn eftir,
köstuðum »sandsílavörpu« (Tobisvaad)
út af Skaganum. |>að er lítil varpa
úr gisnum sekkjadúk, en í laginu
sem botnvarpa, með hlerum, og er
dregin ýmist við yfirborð, miðsjávar
eða við botn, og er sérlega vel löguð
til að veiða í hana fiskaseiði ýmis kon-
ar, er reika upp um allau sjó (þorska,
kola, karfa, síldar og annara) en svo
fást og í hana öll þau dýr, er ferðast
á sömu slóðum og ekki eru of smá,
svo sem marglittur, sumar mjög fagr-
ar, krabbadýr mörg, þar á meðal lýs-
andi *ögn«, er síld og stórhvalir lifa á,
marflóategundir ýmsar, er sumar jafn-
vel leggjast á fiskaseiðin, o. fl. Hiu
minstu sjávardýr, krabbaflærnar og
frumdýrin, fljótandi fiskaegg og svo
ungviði ýmissa óæðri sjávardýra
(krabba, hrúðurkarla, krossfiska o. fl.)
veiðast einkum í þétta silkiháfa, sem
dregnir eru á eftir skipinu, eða hleypt
til botns og svo dregnir beint upp og
með sérstökum útbúnaði lokað, ef kanna
skal ákveðið lag af sjónum. í þessa
háfa fæst einnig frumnæring sjávar-
dýranna, undirstaða lífsins í sjónum:
kísilþararnir (d i a t ó m e u r n a r). Háf-
arnir og sandsílavarpan voru reynd
alstaðar þar sem vér staðnæmdumst.
Frá Garðskaga héldum vér nærri
viðstöðulaust til Yestmanneyja, því
þar átti að hafa nokkuð langa dvöl
og rannsaka dýralíf sjávarins djúpt og
grunt, sérstaklega að komast eftir því,
hve djúpt hinir nytsamari fiskar,
þorskur, langa, keila og beilagfiski,
gætu farið og svo grenslast betur eft-
ir hinum suðrænu háfiskum, er hafa
fundist á síðustu árum í nánd við Eyj-
arnar.
Yar fyrst lögð lóð (600 önglar) á 80
faðma dýpi, tæpa mílu austnr af Bjarn-
arey og varð vel vart á hana af þorski,
löngu, keilu, ýsu, heilagfiski, skötu,
(þar á meðal 5 náskötur) og háfi, alls
um 120 fiskar. Síðar lögðum vér aft-
ur sömu Ióð í nánd við þennan stað
á 60—70 fðm. og fengum álíka margt;
drógum þar og vörpu eina kl.stund
og fengum í hana 3 þorska, 3 löngur,
2 lýsur, 56 spærlinga (G a d u s E s-
m a r k i i, 9 lýsinga (G a d u s p o t-
a s s o u), 25 karfa, 32 skrápkola, 84
stórkjöftur (Z e u g o p t e r u s), 47
langflúrur (Pleuronectes cyno-
glossus), 1 skötusel, 4 skötur, 1
tindabikkju og 1 gulllax (Argentina);
það er mjög fagur djúpfiskur, af laxa-
kyni, er aldrei hefir fengist hér áður;
alls 258 fiska. Auk þess mergð af
»norskum« humrum, kampalampa og
ýmsum kroSBfiskategundum o. fl. Sýnir
þessi dráttur, hve fjölskrúðugt dýra-
lífið er við Eyjarnar. Allur sá þorsk-
ur, er vér fengum við Eyjarnar (en
það var dýpst á 140 fðm.), var troð-
inn af humar og kampalampa — fín-
ir réttir, sem »sá guli« hefir betri efni
á að veita sér en vór ÍBlendingar!
Á hinu Bíðastnefnda dýpi fekst ann-
ars mest af löngu, blálöngu (mjóna),
keilu, karfa og lúðu.
Á 270 faðma dýpi komst varpan í
kórallabreiðu og var hálffull af kóralla-
hríslum, sem skriðu kvikar af ýmis-
konar krossfiskum og ormum.
Á 490—510 fðm. dýpi varð enn vart
við keilu, blálöngu, karfa og flyðru.
Karfar þeir og keilur, er fengust á
þessu mikla dýpi, voru mjög stór og
keilurnar ljósari á lit en á vanalegu
fiskimiðadýpi. Á þessu dýpi voru
flestir þeir fiskar horfnir, er algengir
eru inni á fiskimiðum. En f stað
þeirra voru nú reglulegir djúpfiskar
orðnir tíðir, þar á meðal hinir suðrænu
háfiskar, er eg áður nefndi, sérstak-
lega af Centrophoru s-kyninu og
svo urmull af ýmsum óæðri dýrum,
svo sem kröbbum, krossfiskum, ígul-
kerjur, skelfiskum, sæbjúgum, sæblóm-
um og svömpum; sérstaklega einkenni-
legir eru stórvaxnir kísilsvampar, er
liggja tjóðraðir í botnleðjunni með löug-
um kísi'lþráðum, er líkjast hrosshári
eða togi.
Mannalát.
H j á 1 m a r S i g u r ð s s o n, gjald-
keri Holdsveikraspítalans í Laugarnesi,
andaðist á katólska spítalanum í Landa-
koti hér í bænum aðfaranótt h. 24.
þ. m. eftir mjög langa legu, tæpra
46 ára gamall, fæddur 28. septemher
1857.
Hjálmar heitinn var ættaður úr Rang-
árvallasýslu, sonur Sigurðar bónda Berg-
steinssonar á Vindási í Hvolhreppi.
Misti hann föður sinn í æsku og var
uppalinn hjá Böðvari bónda í Dagverð-
arnesi á Rangárvöllum.
Hann stundaði nám við Möðruvalla-
skóla í tvö ár, og tók þaðan burtfarar-
próf með fyrstu einkunn vorið 1884.
Eftir það dvaldi hann á Eyrarbakka
við verzlunarstörf og kenslu þangað til
hann árið 1889 flutti hingað til Keykja-
víkur. Hór fekst hann sömuleiðis við
ýms ritstörf og kenslu; var meðal ann-
ars aðstoðarritari á skrifstofu amtmanns
mörg ár.
Hjálmar sál. var pr/ðisvel greindur
maður og vel ritfær, enda fekst, hann
talsvert við ritstörf. Hann var ritstjóri
»NorðurIjóssins« eitt ár (1893) og hafði
hann keypt það blað. í>á var hann og
ritstjóri barnablaðsins »Æskan« un>
uokkur ár og um 5-mánaðatíma í fyrra
hafði hann á hendi aðalritstjórn »Fjall-
konunnar«, frá því er Valdimar Ás-
mundsson lózt og til þess er síra Olaf-
ur tók við. Auk þess ritaði hann og
talsvert í önnur blöð, því að hann hafði
mikinn áhuga á öllu því, er landi og
þjóð getur orðið til framfara, ekki sízt
bindindismálinu, enda var hann sjálfur
bindindismaður um fjölda mörg ár; hann
gerðist meðlimur st. Verðandi 17. nóv-
ember 1889 og var það til dauðadags.
Elín Arnadóttir, ekkja Árna
sál. Gíslasonar sýslumanns, andaðist hór
í bænum 19. þ. m., 68 ára gömul, fædd
6. maí 1835; ættuð frá Dyrhólum í Mýr-
dal. — t>au hjón höfðu lifað saman i
38 ára, farsælu hjónabandi þegar hann
lózt árið 1898. Þeim varð 6 barna auð-
ið, dóu 4 af þeim í æsku en 2 lifa:
Skúli hóraðslæknii' i Skálholti og Ragn-
heiður, gift Pótri kaupmanni Jónssyni
hór í bænum.
Ólafur Davíðsson, prófasts
Guðmundssonar á Hofi í Hörgárdal,
druknaði í Hörgá, að kvöldi 6. þ. m.
Gísli Stefánsson, kaupmaður
og sýslunefndarmaður frá Vestmanna-
eyjum, andaðist hér í bænum í gær,
hjá syni sínum Friðriki ljósmyndara.
Annar sonur hans er síra Jes í Eyvind-
arhólum, auk fleiri barna. Gísli sál.
var mesta prúðmenni og ávann sór virð-
ingu og hylli allra þeirra er honum
kyntust.
Koncert
héldu þau fröken Kristrún Hallgríms-
son og hóraðslæknir Þórður Pálsson í
Iðnaðarmannahúsiuu 23. þ. m., sungu
og spiluðu alls 9 lög, og þótti það hin
bezta skemtun, enda eru þau mjög vel
fær í þessum listum, hvort um sig.
Til hvíldar talaði kaudidat Sigurður
Eggerz nokkur orð um hitt og þetta.
t
Jðnas Helgason.
Þér þakkar guðs kirkja þitt starf eg þitt
það styrkti og glæddi; [strið;
og huggun og traust fluttn tónhljóð þín blið^
þá tregi oss mæddi.
Þér þakkar guðs hús, þar sem himinsins mál
oft hljómarnir færðu,
og göfgandi lyftu til guðs hverri sál,
og græddu þær særðu.
Þér þakkar öll þjóðin, sem beindir þú braut
með bragkveðju-sending;
þvi hugdeyfð og þögn þinum hljómsprota
sem himneskri bending. [laut
Þér þakka þeir ungu, sem unað þú bjóst
við ómandi strengi,
og gegnum hin söngþyrstu, barnslegu brjóst
hann berast mun lengi.
Þér þakka þeir allir, sem leiddirðu’ á leið
til lista og fræða,
og kendir að svífa frá sorg og frá neyð
til söngguðsins hæða.
Þér þakkar alt ísland— þess ættjarðarljóð
og auðnuvon bjarta
sem elskandi blæ lézt þú anda um þjóð
og opna hvert hjarta.
• --------------'
Þá faðmar nú eykonan óskabarn sitt
að entu þess verki;
en börn hennar heita við hrilurúm þitt
að hefja þitt merki.
Já, hefja það fram móti hindrun og þraut,.
svo hvergi það víki,
en þjóð vora leiði um listanna braut
að ljósanna riki. G.